1 / 35

EKOLOŠKI FAKTORI

INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK EKOLOŠKI FAKULTET. EKOLOŠKI FAKTORI. Prof.dr Mufik Muslić Ass . Nedžada Tolja. Pojam životne sredine. Životna sredina – prirodni "okvir života" u kome sva živa bića žive i djeluju mnogostruko povezana uzajamnim uticajima

adia
Download Presentation

EKOLOŠKI FAKTORI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK EKOLOŠKI FAKULTET EKOLOŠKI FAKTORI Prof.dr Mufik Muslić Ass. Nedžada Tolja

  2. Pojam životne sredine • Životna sredina– prirodni "okvir života" u kome sva živa bića žive i djeluju mnogostruko povezana uzajamnim uticajima • Spoljašnja ili životna sredina nekog organizma-kompleks svih uticaja koji na njega deluju, a potiču od cjelokupne nežive i žive prirode koja ga okružuje • Odnosiorganizmaisredine– specifični, stalni,neraskidivi, uzajamni, promenljivi

  3. Ekološki faktori-ukupni uticaji sredine na živa bića Podjela ekoloških faktora prema porijeklu: 1.Abiotički-faktori nežive prirode 2.Biotički-faktori žive prirode Ekološki faktori

  4. Abiotički faktori • Podjela abiotičkih faktora: Klimatski (svjetlost, temperatura, voda, vlažnost i hidraturni režim, vazduh i vazdušna strujanja) Edafski(fizička struktura tla, pH vrijednost, sastav minerala) Orografski(nadmorska visina, nagib, ekspozicija terena, stepen razuđenosti reljefa) Fizičko-hemijski faktori sredine

  5. Klimatski faktori • Klimatski faktori skup meteoroloških elemenata atmosfere: svjetlost, temperatura, voda,vlažnost i hidraturni režim, vazduh i vazdušna strujanja • Makroklima-klima na globalnom planu • Mikroklima-klima na ograničenom području Makroklima Mikroklima Mezoklima

  6. Svjetlost • Sunčeva svjetlost autotrofnim organizmima služi za proizvodnju organske hrane u procesu fotosinteze • Autotrofni organizmi apsorbuju svega 1% Sunčeve energije • Podjela biljaka u odnosu na svjetlost: • Heliofite-razvijaju se u uvjetima pune dnevne svjetlosti • Skiofite-biljke sjene • Poluskiofite-uspjevaju u uslovima pune dnevne svjetlosti, ali podnose i izvjestan stepen vlažnosti Salvia officinalis Alliumursinum Acer platanoides

  7. Svjetlost • Fototropizam-pojava da neke vrste organizama podešavaju svoje tijelo prema svjetlosti • Fotokineza-pojačano kretanje organizama usljed povećane svjetlosti bez određenog pravca • Fototaksija-kretanje organizama prema izvoru svjetlosti Fototropizam Fotokineza Fototaksija

  8. Temperatura • Glavni izvor, sunčevo zračenje • Svi fiziološki i biohemijski procesi odvijaju se u određenim temperaturnim granicama • Tri osnovne kardinalne temperaturne tačke: -temperaturni minimum -temperaturni optimum -temperaturni maksimum • Ekološka valenca: raspon između minimuma i maksimuma

  9. Temperatura • Podjela organizama u odnosu na temperaturna kolebanja: • Euritermni organizmi-podnose šira osciliranja temperature • Stenotermni organizmi-prilagođeni malim kolebanjima • Pri izučavanju odnosa između organizama i temperature sredine koja ih okružuje razlikujemo: • Poikilotremne-hladnokrvne životinje • Homeotermne-toplokrvne životinje

  10. Panthera tigris Triturus alpestris Emys orbicularis Canis lupus

  11. Voda, vlažnost i hidraturni režim • Voda uvjet opstanka života na planeti Zemlji • Pokriva oko 75% Zemljine površine • Sastavni je dio građe živih bića • Neki organizmi imaju 99% vode(Ctenophore) Ctenophora

  12. Podjela biljaka u odnosu na stanište • Hidrofite-vodene biljke, žive u vodi • Higrofite-žive na vlažnim staništima • Mezofite-žive na umjereno vlažnim staništima • Kserofite-biljke sušnih staništa • Načini odavanje vode iz biljke: • Transpiracija-isparavanje vode iz biljke • Gutacija-odavanje vode iz biljke u vidu kapljica

  13. Salvinia natans Ranunculus lingua Plantago media Hidrofite Higrofite Mezofite Echinopsis terschecki Transpiracija Kserofite Gutacija

  14. Vazduh i vazdušna strujanja • Ekološki faktor bez kojeg je život nemoguć • Čovjek može bez hrane oko 40 dana, bez vode oko 5 dana, a bez zraka oko 5 minuta • Hemijski sastav zraka: 78% N, 21 % O, oko 1%Ar, oko 0,03%CO₂, H u tragovima i primjese gasova NH₃, SO2... • Najveći snadbjevači atmosfere kisikom su autotrofne biljke • Prikaz procesa fotosinteze: • 6CO₂+6H₂O→C6H12O6

  15. Fenološke pojave • Fenološke pojave – promjene u živojprirodiuslovljene bioklimatskimpromjenama • Hibernacija-mirovanje tokom zime • Estivacija-mirovanje tokom ljeta Vipera lebetina Thebapisana

  16. Edafski faktori • Odnose se na podlogu, čvrsti površinski sloj zemlje (pedosferu) za koju je vezani biljni i životinjski svijet • Razlikujemo: čvstu, tečnu i gasovitu fazu zemljišta • Pedologija-nauka koja izučava zemljište • Pedogenetički faktori-faktori koji utiču na postanak zemljišta • U ove faktore ulaze: matični supstrat, klima, organizmi i reljef • Mehanički sastav zemljišta-podrazumjeva se se procentualni sadržaj čestica različite veličine • Hemijski sastav zemljišta-odraz fizičko-hemijskih i bioloških procesa koji se njemu vrše kao i djelovanje atmosfere i čovjeka na zemljište

  17. Dolomit Crnica Crvenica Smeđe tlo

  18. Orografski faktori • Djeluju na biotop i biocenozu preko osnovnih pokazatelja kao što su: nadmorska visina, ekspozicija, inklinacija. • Nadmorska visina-odnosi na visinu iznad zemlje u odnosu na prosječan nivo mora • Utiče na rasprostranjenost biljnog i životinjskog svijeta • Porastom nadmorske visine raste količina oborina, smanjuje se aerozagađenost

  19. Orografski faktori Ekspozicija-utiče na toplotni režim područja, južne ekspozicije toplije od sjevernihNagib/inklinacija-utječe na ugao padanja sunčevih zraka i zagrijavanje zemljišta Nagib/inklinacija

  20. Fizičko-hemijski faktori sredine • Poseban kompleks ekoloških faktora koji se odvijaju u životnim sredinama u kojima se vrši razmjena materije i energije podsredstvom organizama • Osnovni hemijski elementi neophodni za život su: N, O, CO₂..... Atmosferski azot-neupotrebljiv za živa bića Ostali biogeni elementi-Fe(ferum), Zn(cink), Cu(bakar), Mg(magnezij), Ca(kalcij), I(jod), B(bor).......

  21. Biotički faktori • Uticaji koje čine organizmi jedni na druge, a odnose se najčešće na ishranu, reprodukciju, rasprostranjivanje, organsku produkciju .... • Odnosi u ekosistemu: Akcije-dejstvo nežive komponente na živu Reakcije-odgovor žive komponente na neživu Koakcije-međusobni uticaji živih bića Koakcija Akcija Reakcija

  22. S obzirom na to odakle potiču biotički faktori se dijele na: • Virogene–potiču od virusa • Fitogene-potiču od biljaka • Zoogene-potiču od životinja • Antropogene –potiču od čovjeka

  23. Biotički faktori S aspekta autoekologije biotičke faktore kalsificiramo: • Intraspecijske-veze među jedinkama iste vrste • Interspecijske-veze među jedinkama različitih vrsta Sive vrane Lišaj Intraspecijski odnosi Interspecijski odnosi

  24. Kategorije biotičkih odnosa • Neutralizam • Kompeticija • Predatorstvo • Parazitizam • Komensalizam • Mutualizam • Amensalizam

  25. Kategorije biotičkih odnosa • Neutralizam Neutralan odnos dva organizma smještena na istom prostoru • Kompeticija Aktivan odnos dva organizma, koji djeluju jedan na drugog kroz aktivnu ili pasivnu konkurenciju • Tipovi kompeticije: Konzumacijska kompeticija Kompeticija zaposjedanja Kompeticija prerastanja Hemijska kompeticija

  26. Kompeticija Neutralizam

  27. Kategorije biotičkih odnosa • Predatorstvo Interakcija je korisna za jednu vrstu, a štetna za drugu • Predatori-organizmi koji se hrane živim biljnim i životinjskim jedinkama u ekosistemu • Sinonimi za predatore su: • Kanibal-organizmi koji konzumiraju pripadnike svoje vrste • Parazit-organizmi koji konzumiraju djelove tijela ili tjelesnih tekućina svog domaćina • Herbivore-organizmi koji konzumiraju žive biljke i njihove dijelove • Patogeni-organizmi koji su izazivači bolesti

  28. Predatorstvo Kanibalizam Parazitizam Herbivore

  29. Kategorije biotičkih odnosa • Parazitizam Sličan predatorstvu • Razlikujemo dvije osnovne kategorije parazita: 1.Mikroparaziti-bakterije i virusi, praživotinje Najpoznatiji izazivači bolesti: Plasmodium-malarija, Entamoeba hystolica-dizenterija 2.Makroparaziti-gliste(pljosnate, oble i člankaste), uši, buhe, krpelji......

  30. Kategorije biotičkih odnosa • Komensalizam Interakcija korisna za jednu vrstu, dok na drugu nema uticaja Mutualizam Interakcija koja je korisna za obje vrste Simbioza-predstavljazajednički životdva organizma u komeobačlanate zajedniceimajukoristi Mikoriza-simbioza gljiva i korijenja drveća Može biti endotrofna i egzotrofna

  31. Komensalizam Mutualizam

  32. Kategorije biotičkih odnosa • Amensalizam • Interakcije između dvije vrste organizama kad metaboliti jedne od njih, izlućeni u spoljašnju sredinu, djeluju negativno na druge organizme, unhibirajući njihov rast i reprodukciju ili izazivajući letalni efekat. • Npr. produkcija antobiotika u ćelijama raznih gljiva koji sprečavaju rast i razvitak mikroorganizama, zbog čega su našli primjenu u medicini

  33. Pitanja?

  34. Hvala na vašoj pažnji!!!

More Related