HIV

1. HIV Yrd.Doç.Dr. Melek İNCİ Tıbbi Mikrobiyoloji AD. Hatay

2. Retroviridae ailesi 1.Oncovirinae: İnsanlarda ve hayvanlarda tümör oluşturan viruslar *Human T Lenfotropik Virus (HTLV) 2.Lentivirinae: yavaş bir şekilde ilerleyen hastalık tablosu oluşturan virüsler *HIV-1 ve 2 3.Spumavirinae: İnsanlarda hastalık???

3. Retroviridae ailesi • RNA’ya bağımlı DNA polimeraz (revers transkriptaz) enzimine sahiptirler. • Revers transkriptaz enzimi ile genomdaki RNA’dan DNA kopyası oluştururlar ve DNA kopyası konak genomuna integre olarak provirüs yapısını oluşturur • Genomik viral RNA ve m-RNA’lar proviral DNA’dan hücresel polimeraz II enzimi yardımı ile sentez edilir • Doğada protein sentezi DNA’dan RNA’ya doğru gerçekleşmektedir. • Ancak retrovirüslerde revers transkriptaz enzimi sayesinde RNA’dan DNA sentezlenmektedir.

4. Yapısal Özellikleri • Retrovirüsler kapsidli, içinde sarmal yapılı nükleoprotein içeren RNA virüsleridir. • Virüs glikoprotein yapılar taşıyan çift tabakalı zarf ile çevrilidir. • Glikoprotein çıkıntılar hücreye bağlanmada ve girişte rol alır

5. ETKEN HIV: Human Immunodeficiency Virüs Kazanılmış İmmün Yetmezlik Sendromu Virüsu HASTALIK AIDS : Acquired Immunodeficiency Syndrome Kazanılmış İmmün Yetmezlik Sendromu

6. Human Immunodeficiency Virus (HIV) • HIV-1 ve 2 nononkojen bir retrovirüs olup AIDS etkenidir. • İlk olarak 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde Haiti’den gelen göçmenlerde ve homoseksüel erkeklerde Pneumosystis carinii pnömonisi (PCP) ve Kaposi sarkomu (KS) salgınlarının görülmesi ile tanımlanmıştır. • Etken 1983 yılında izole edilmiştir. • İkinci bir retrovirüs olan HIV-2 ise ilk kez 1986 yılında Batı Afrika’dan bildirilmiştir. • Hızlı mutasyon ve rekombinasyon nedeniyle çok değişken bir virüs olan HIV’in farklı grup ve subtipleri vardır.

7. Virüs Yapısı • HIV zarfında glikoprotein çıkıntılar yer alır • viral zarfın altında kor bulunur • Korun içinde viral genomun replikasyonunu sağlayan revers transkriptaz, endonükleaz/ integraz enzimleri vardır. • Revers transkriptaz (RT), retrovirüslerde RNA genomunun tamamlayıcısı bazlar içeren DNA molekülünün sentezi için gerekli bir enzimdir. • Bu enzim genetik bilginin RNA’dan DNA’ya gidişini yani genetik bilginin alışılmışın dışında sentezlenmesini düzenlediği için revers transkriptaz adını alır. • Endonükleaz/integraz enzimi çift iplikli proviral DNA molekülünün konak hücre genomuna integre olmasında rol oynamaktadır.

8. Replikasyon Erken Dönem: • Virüsün konak hücreye bağlanması, girişi, revers transkripsiyon, konak hücre nükleusuna girişi ve çift zincirli DNA’sının (provirüs) konak hücre genomuna integre olduğu dönemdir. Geç Dönem: • integre proviral kalıptan viral RNA’nın oluşumu ve hücreden yeni nesil virionların salınması ile devam eden dönemdir.

9. Revers transkripsiyon işlemi yanlışa eğilimlidir. Genetik değişkenlik, hastalık sırasında yeni suşların ortaya çıkışına yol açıp virüsün patojenitesini değiştirir ve bağışık yanıttan kaçışını sağlar. Farklı antijenik varyantlar oluşarak revers transkriptazı hedef alan ilaçlara direnç ortaya çıkar Çift iplikli DNA nükleusa taşınır, virüsün integraz enzimi aracılığıyla konak hücre genomuna integre olur. HIV-1’de iki farklı RT (p66 ve p51) bulunması, karşı antikor sentezlenmesi diğer retrovirüslerde olmayan bir özelliktir. Replikasyon

10. Patogenez • HIV’in bağışıklık sistemini harap edişinin kesin mekanizması henüz tam açıklanmış değildir. • Virüs Th lenfositlerde replike olur ve bağışıklık sisteminin kontrolü kaybolur • HIV ile infeksiyon devamlı virüs replikasyonu ve güçlü bağışık yanıt ile karakterizedir. • HIV’e karşı immun yanıtta hümoral olarak nötralizan antikorlar ve antikora bağımlı hücresel sitotoksisite rol oynar. • Hücresel immunitede yardımcı T hücreleri, sitotoksik T hücreleri rol oynamaktadır.

11. Sitotoksik T ve B lenfositleri güçlü bir yanıt oluşturarak virüsle infekte hücre ve virüs partiküllerini öldürür. İmmün sistemde olan değişimler ve virüsün immün sistemden kaçışı sonucu bu denge bir süre daha virüs lehine bozulur sonuçta şiddetli immün bozukluk tablosuyla birlikte AIDS gelişir. Patogenez

12. HIV İnfeksiyonun Seyri • Akut primer infeksiyon • Asemptomatik infeksiyon • Semptomatik dönem

13. Akut primer infeksiyon • Semptomsuz yada nonspesifik belirtiler • Virüs replike olur, viremi meydana gelir • Tüm lenfoid organlar enfekte olur • Oluşan immün cevap virüsü temizleyemez • Virüs latent kalır

14. Asemptomatik infeksiyon • 1-10 yıl • CD4 lenfositler enfekte olup virüs üretir

15. Semptomatik dönem • AIDS belirtileri çıkmadan önceki dönem • AIDS Related Complex (ARC) dönemi • Yaygın ve uzun süreli LAP • Hücresel immünitede baskılanma • Minör enfeksiyonlar • ARC dönemini takiben full-blown AIDS (terminal dönem)

16. full-blown AIDS (terminal dönem) • CD4 lenfosit 400 hücre/µl nin altında • Viral özyapı antijeni p24 kanda mevcut • Ağır bir immün yetmezlik • Fırsatçı enfeksiyonlar • Kanser gelişimi • Kaposi sarkomu ve pneumocystis carinii pnömonisi • Hastalıklar fatal seyirli

17. Bulaş • Cinsel ilişki • Ortak enjektör kullanımı (iv. ilaç bağımlıları) • Kan ve kan ürünleri transfüzyonu • Organ veya doku transplantasyonu • Transplasental ve intrapartum geçiş • Kontamine kesici, delici tıbbi aletlerle yaralanma

18. Yüksek risk grupları • Homoseksüel ve biseksüel erkekler • İV ilaç bağımlıları • Hemofili hastaları • Sık kan transfüzyonu yapılanlar • Heteroseksüel temas (risk grupları ile) • HIV infekte annelerden doğan bebekler

19. Tanı • Hikaye • Bulaşma hikayesi • Diğer cinsel ilişki ile geçen hastalıkların varlığı • Tüberküloz hikayesi • Seyahat • İlaç bağımlılığı • Fizik muayene • Laboratuvar tetkikleri

20. Laboratuvar Tanı • HIV’e özgül antikorların gösterilmesi • HIV antijeninin tayini • HIV nükleik asitinin gösterilmesi • Hücre kültüründe virüsün izolasyonu

21. Erişkinlerde ve 15 ayın üzerindeki çocuklarda HIV infeksiyonunun tanısında en çok kullanılan yöntem İnfeksiyonu takiben HIV antikorları 2 hafta sonra serumda saptanabilir. Antikor tayininde kullanılan serolojik yöntemler iki grupta toplanabilir: özgül antikorların gösterilmesi

22. Serolojik testler (ilk aşama) Antikor testleri -Enzim immunassay (EIA); EIA antikor testi en yaygın olarak kan donörleri taramasında kullanılan testin özgüllüğü yüksektir. Diğer ilk aşama testleri -Partikül aglütinasyon testi - Lateks aglütinasyon testi; daha az duyarlı ve özgül -Hemaglütinasyon testi; tam kanda HIV-1 antikorlarını saptamak için kullanılır.

23. Destekleyici (Doğrulama) Testleri Western Blot: • ELISA testinde reaktif çıkan sonuçların doğrulanması amacıyla yapılır. • En yaygın immunoblot (WB-Western Blot) • WB farklı molekül ağırlıkları nedeniyle jel elektroforezinde ayrılarak nitroselüloz kağıda transfer edilen spesifik HIV antijenine karşı oluşan serum antikorlarını saptar. İndirekt İmmunfloresan (IFA): • Hızlı ve güvenilirdir. • IFA’da yüzeylerinde HIV antijeni bulunan immortalize T hücreleri kullanılır. • Test edilen serumun seri sulandırımları yapılırsa kantitatif olarak da değerlendirme yapılabilir.

24. Destekleyici (Doğrulama) Testleri Radioimmunpresipitasyon Testi (RIPA): • Radyoaktif işaretli antijen kullanımını gerektirir. • RIPA yoğun emek gerektiren, pahalı, HIV ile infekte hücre dizisi ve radyoizotop madde gerektirdiğinden araştırma laboratuvarlarında kullanılan destekleyici bir testtir.

25. HIV antijeninin gösterilmesi (p24 antijen testi) • p24, HIV’in major kor proteinidir. • Viral p24 proteini, serokonversiyon öncesi erken viremide ve infeksiyonun ilerlemiş döneminde infekte kişilerin kan dolaşımında bulunur. • p24 antijen testi akut HIV infeksiyonunda antikorların negatif olduğu “pencere döneminde” yapılır. • İnfeksiyonun ilerlemesi ve AIDS gelişmesiyle birlikte p24 antikorları azalır ve p24 antijeni tekrar görülür.

26. Antijen aranmasının yapılacağı durumlar • Hücre kültüründe HIV saptanması • Antiretroviral tedavinin etkisini saptama • Seropozitif anneden doğan bebeklerde infeksiyonun saptanması • HIV infeksiyonu açısından riskli davranışı olanların serumunda antikor saptanamadığı durumlar • Kuşkulu Western Blot sonucu • MSS tutulumu olduğunda BOS’da

27. Hücre Kültüründe Virüs İzolasyonu • Aktif infeksiyonu göstermek için en kesin tanı virüsün hücre kültüründe üretilerek izole edilmesidir. • Kültür genellikle 2 hafta içerisinde pozitif olur • Çocuklar hariç, serolojik sonuçlar yetersiz kaldığında değerli • Pahalı, zaman alıcı, özelleşmiş teknik gerektirir • Nükleik asit saptama yöntemlerine göre daha az duyarlı • Araştırma laboratuvarları ile sınırlı

28. Nükleik Asitinin Gösterilmesi: • pozitif EIA ve WB testlerinin doğrulanmasında, • serokonversiyon öncesi HIV infeksiyonunu göstermede • HIV ile infekte bireylerin erken tanısında

29. HIV Nükleik Asitinin Gösterilmesi: • PCR ile nükleik asit genomunun çok az bir miktarı bile in vitro olarak çoğaltılabilir. • Viral yük; kantitatif PCR, Nucleic Acid Sequence-BAsed Amplification (NASBA) ve branched DNA (bDNA) yöntemleri ile ölçülür. HIV RNA’sı, virüsün infeksiyonu sonrası 11-12. günde saptanabilir. • Çoğaltılan genetik materyal agaroz jel elektroforezinde kolaylıkla gösterilebilir. • PCR son derece duyarlı ve özgül bir yöntemdir Viral Yük Ölçümü: • Plazmadaki RNA ölçümü hastalığın evresi ve tedaviyi izlemek amacıyla viral yükü değerlendirmede kullanılır.

30. Antiviral ilaçlar • Retroviral tedavinin amacı, aktif olarak replike olan virüse saldırarak ve konağın bağışık sistemini artırarak, HIV ile ilişkili hastalıkları önlemektedir. Nükleosid analogu revers transkriptaz (RT) inhibitörleri: • Zidovudin, didanozin, zalcitabin, stavudin, lamivudin, abacavir Nükleosid analogu olmayan inhibitörler: • Neviparin, delavirdin, efavirenz Proteaz inhibitörleri: • Saquinavir, indinavir, ritonavir, nelfinavir, amprenavir

31. KORUNMA • Eğitim • Toplum • HIV/ AIDS’ li hastalar • Damar içi ilaç bağımlıları • Homoseksüeller • Kan , kan ürünleri ve dokularla bulaşmayı önlemek • Cinsel ilişki ile bulaşmayı önlemek