TELA KULLANIM

1. TELA KULLANIM BİLGİLERİ

2. DÖRT DÖRTLÜK TELA CLASS4X4

3. TELA NEDİR İtalyanca’ dan dilimize girmiş bir kavram olan tela; bay, bayan ve çocuk dış giyisilerinde, yıkanabilir giyisilerde, ceket ve spor ceketlerde, elbise, bluz ve gömleklerde kullanılan tekstil astarlarına verilen genel isimdir.

4. NE TİP MALZEMELERDEN ÜRETİLİRLER Telalar; kullanılan kumaş gramajına uygun tutum ve ağırlıkta yapışkanlı veya yapışkansız olarak pamuk, kanvas kumaşlardan ve bazı durumlarda çuval bezine benzer kalın materyellerden, at kılından, sırt ketenlerden ve dokunmamış, örülmemiş, dikilmemiş (nonwoven) yüzeylerden üretilirler.

5. TELA KULLANIM AMACI EKONOMİKLİLİK SAĞLAMAK Uygun özellikte seçilmiş bir tela; daha ucuz ve hafif gramajdaki giysi kumaşıyla bir araya getirildiğinde daha ağır ve pahalı kumaşın yerini rahatlıkla alabilir.

6. TELA KULLANIM AMACI İŞLEME KOLAYLIĞI SAĞLAMAK Kumaşa, mukavemet kazandırmak, çöplenmeyi engellemek, büzülmezlik sağlamak ve dolgu kazandırmak gibi üstün özellikleri beraberinde taşır.

7. TELA KULLANIM AMACI KUMAŞA FORM VERMEK Tela; kullanılan hafif gramajdaki kumaşların dış görünüşünü değiştirmeksizin kumaşa ağırlık, esneklik ve sıcaklık veren ve giysinin bazı bölümlerinde dökümü geliştiren bir etki yapmaktadır.

8. TELA KULLANIM AMACI DİĞER Giysinin şeklini korumak. Estetik yapıya sahip hafif gramajdaki kumaşlarla çalışma imkanı sağlamak.

9. TELA KULLANIM BÖLGELERİ Telalar, bu giysilerin omuz, göğüs, bel ve alt-ön paneller gibi büyük parçalarında olduğu gibi giysilerin katlanabilen, birleştirilen bölümlerinde, yaka, kol boşluğu, omuz kenarı, cep, kayış, kol altı, manşet, bel, düğme oluğu, kuşak ve diz bölgesi gibi küçük parçalarında da geniş şekilde kullanılmaktadır.

10. DOKUNMAMIŞ, ÖRÜLMEMİŞ, DİKİLMEMİŞ (NONWOVEN) ÜRÜNLER Nonwoven ürünler ipliğe dönüştürülmemiş ve çeşitli yöntemlerle birbirine tutturulmuş doğal veya sentetik elyafların yada sonsuz elyafların (filament) özel bir dokunuşu, yaprağı veya bir yüzeyidir.

11. NONWOVEN ÜRÜNLERİN ÖZELLİKLERİ Kağıt inceliğinden yorgan kalınlığına, 15 g/m2’den 3500 g/m2’ye kadar birim ağırlığına, tül yumuşaklığından sunta sertliğine, bir kere kullanıp atılmasından yüzlerce kez kullanıma, insan sağlığına uygun kullanımdan çevre düzenlemesine kadar pekçok farklı özelliğe sahiptir.

12. NONWOVEN ÜRÜNLERİN GENEL KULLANIM ALANLARI KONFEKSİYON AYAKKABI MOBİLYA İNŞAAT FİLİTRE YATAK DEKORASYON SAĞLIK TIP SUNİ DERİ TARIM LAMİNASYON EV TEKSTİLİ OTOMOTİV TARIM OYUNCAK CİLALAMA İZOLASYON KABLO HALI TEKNİK KEÇE ÇEVRE DÜZENLEMESİ

13. KULLANILAN HAMMADDELER/TERMOPLASTİK YAPIŞKANLAR AVANTAJLARI coPAcoPESHD-PE Pek çok kumaş PES’li kumaşlar Apreli kumaşlar Buharla iyi yapışır Buhara karşı etkisizdir Kuru temizleme Kuru temizleme Kuru temizleme Yıkama (30-60°C) Yıkama (60-95°C) Yıkama (100°C) Preste az kirlilik A P A

14. KULLANILAN HAMMADDELER/TERMOPLASTİK YAPIŞKANLAR DEZAVANTAJLARI coPA coPESHD-PE - PES ve Apreli kumaşlara Doğal elyaflı kumaşlara kötü yapışma - Buhar Düşük erime Buharla yapışma Buharla yapışmaz noktalı türlerde sorun yaratır kuvveti düşer - DEN türlerin yıkama Trikloretilene dayanmaz direnci 40°C - Pres bantını kirletir Bantı aşırı kirletir Daha ağır şartlarda yapışır

15. YAPIŞKAN MADDE UYGULAMASI SIVAMA (Scatter Coating) TOZ NOKTA (Powder Dot) ELEKLİ TOZ NOKTALAMA (Powder Screen Print) PASTA NOKTA (Paste Dot) ÇİFT NOKTA (Double-Dot)

16. YAPIŞKAN MADDE UYGULAMASI SIVAMA AVANTAJ : Ucuz, uygulaması kolay, Hızlı bir işlem DEZAVANTAJ : Kuru temizleme ve yüksek sıcaklıkta yıkama direnci yok. TOZ NOKTALAMA AVANTAJ : Bez telada kolay uygulama, güzel görünümlü noktalar. DEZAVANTAJ : Düşük hızda çalışma.

17. YAPIŞKAN MADDE UYGULAMASI ÇİFT NOKTA KAPLAMA AVANTAJ :Yapışkanın kusma problemini engeller, yapışma kuvvetini arttırır, hassas kumaşlar için uygundur. DEZAVANTAJ : Düşük hızda çalışma, çalışma zorlukları gösterebilir. PASTA NOKTA AVANTAJ : Mükemmel noktalama ve gramaj dağılımı, özel formülasyon hazırlama imkanı, iyi kuru temizleme ve yıkama mukavemeti.

18. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ KESİKLİ SİSTEMLER EL ÜTÜSÜ (Buharlı, Buharsız) PRES ÜTÜ (Buharlı, Buharsız) YÜKSEK FREKANSLA YAPIŞTIRMA SÜREKLİ SİSTEMLER SÜREKLİ BESLEMELİ DÜZ PRES DÖNER MASALI PRES

19. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ / KESİKLİ SİSTEMLER EL ÜTÜSÜ Konfeksiyon üreticilerinin ve küçük atölyelerin en çok kullandıkları sistemdir. El ütüsüyle birlikte buhar uygulamasıda yapılabilir. El ütüsü düşük sıcaklık, düşük basınç ve kısa sürede yapışabilen telalar için uygundur. Çeşitli tipte ütüler kullanılabilir: • Buhar hattı içeren buharlı ütü (2-3 kg/cm2) • Kendisi buhar üretebilen buharlı ütü • Elektrikli ısıtıcılı ütü (buharlı veya buharsız)

20. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ / KESİKLİ SİSTEMLER EL ÜTÜSÜ El ütüsünün yapıştırma presine göre bazı dezavantajları vardır: Sıcaklık kontrolü yoktur Yüzeyde ısının dağılımı kötüdür ve bölgesel sıcaklık değişiklikleri yüksektir. Düşük ağırlık ve küçük yüzey alanına sahip olması nedeniyle düzenli bir basınç uygulamak mümkün değildir Süre kontrolü yapılması zordur.

21. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ / KESİKLİ SİSTEMLER EL ÜTÜSÜ Sadece küçük parçaların yapıştırılmasında kullanılmalıdır Kağıt termometre kullanılarak sıcaklık mutlaka kontrol edilmelidir Aceleyle ütü yapar gibi değil, sanki presle bastırır şekilde uygulanmalıdır Kumaş üzerine konulan tela üzerine bölgesel olarak belli bir güçle bastırıp, belirli süre (10-12 s) tutulmalıdır. Yapışmanın kalitesi parça iyice soğuduktan sonra kontrol edilmelidir.

22. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ / KESİKLİ SİSTEMLER PRES ÜTÜ El ütüsüyle birlikte ençok kullanılan yöntemdir. Pres ütü kullanılırken dikkat edilmesi gereken konular: • Kullanılan presin her tarafı eşit miktarda basmaya bilir, bu mutlak kontrol edilmeli ve yapıştırma bu bölgede yapılmalıdır. • Bölgesel sıcaklık değişiklikleri kağıt termometre kullanılarak mutlaka kontrol edilmeli ve uygun sıcaklık değerinde çalışılmalıdır. • Presleme yaparken süre kontrol edilmeli ve yeterli miktar (8-12 s) uygulanmalıdır.

23. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ / SÜREKLİ SİSTEMLER SÜREKLİ BESLEMELİ DÜZ PRES Bu pres, yapışkan tela ve kumaşın hazırlandığı bir tabla, taşıma bandı, istenilen yapıştırma sıcaklığının sağlandığı üstte ve altta bulunan iki adet ısıtıcı ve sürekli sabit bir basınç uygulayan döner silindirler ve soğuma tablası içerir. Tela yapıştırmada kullanılan en sağlıklı ve en hızlı yöntemdir.

24. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ / SÜREKLİ SİSTEMLER SÜREKLİ BESLEMELİ DÜZ PRES Sürekli beslemeli preslerde dikkat edilmesi gereken konular. • Makinanın kalibrasyonunun yapılmış olmasına dikkat edilmelidir. • Uygulanan sıcaklık kağıt termometre ile kontrol edilmelidir. • Gerekli sıcaklık, basınç ve süre değerlerinin doğru girildiği kontrol edilmelidir.

25. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ / SÜREKLİ SİSTEMLER DÖNER MASALI PRES Gömlek ve bluzlarda kullanılan üç ayrı istasyonlu hidrolik prestir. Birinci bölümde operatör tarafından yapışan parça alınır ve yeni parça konulur, ikinci bölümde yapıştırma işlemi gerçekleştirilir, üçüncü bölümde yapıştırılan parça soğutulur. Ülkemiz konfeksiyon üreticilerinin nadir olarak kullandıkları bir tekniktir.

26. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ EL ÜTÜSÜ AVANTAJDEZAVANTAJ Uygulama kolaylığı Kötü basınç dağılımı Ucuz Kötü sıcaklık kontrolü Kötü operatör koşulları

27. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ PRES ÜTÜ BUHAR PRESİ AVANTAJDEZAVANTAJ İyi ısı transferi Kötü basınç kontrolü Soğutma veya yapıştırma Gerekli buhar basıncının İşleminde vakum kullanılması uzun sürede sağlanması Çok amaçlı kullanım Düşük geçirgenlik Kötü operatör koşulları

28. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ PRES ÜTÜ DÜZ PRES AVANTAJDEZAVANTAJ Çok yer kaplamaz Yapışkanın kusmasına neden olabilir Ucuz Sıcaklık sadece bir yüzeydedir Isısal daralmaya neden olmaz Sandviç yönteme uygun değil Sıcaklık oynayabilir Sadece sert bölgeler için uygundur Nem problem olur Operatör ısıya maruz kalır Giysinin ek yerleri aşınabilir

29. TELA YAPIŞTIRMA SİSTEMLERİ SÜREKLİ PRES AVANTAJDEZAVANTAJ Yapışkan kusması en az orandadır Isısal daralma daha yüksektir İyi sıcaklık kontrolü Taşıyıcı bant ve silindir zamanla aşınır Sandviç yapıştırmaya uygun Isıtma elemanlarındaki hatayı Yüksek verim izlemek zordur Uygulama kolaylığı Bazı modellerde ön ısıtma ve basınç uygulanması Kalibrasyonu iyi olduğu sürece en iyi yöntemdir

30. YAPIŞTIRMA KOŞULLARININKONTROL EDİLMESİ SICAKLIK BASINÇ SÜRE YAPIŞTIRMA ÇEŞİTİ

31. YAPIŞTIRMA KOŞULLARININKONTROL EDİLMESİ SICAKLIK Tatbik edilen sıcaklık kağıt termometre ile mutlaka kontrol edilmelidir. Erime Yapışma HD-PE 100-120 130-160 LD-PE 125-132 160-190 coPA 90-135 120-150 coPES 115-125 120-145 PVC 80-95 120-150 EVA 75-90 100-120 PU 150-160 >150

32. YAPIŞTIRMA KOŞULLARININKONTROL EDİLMESİ BASINÇ Yapıştırma esnasında kullanılan yapışkan ve kumaş cinsine uygun seviyede sürekli sabit ve düzenli bir basınç uygulanmalı ve bu değer kontrol edilmelidir. Tatbik edilen basınç telanın ve kumaşın en iyi şekilde birleşebilmesi için denenerek belirlenmelidir. SÜRE Yapışkan ve kumaş cinsine bağlı olarak uygun sürede yapıştırma yapılmasına dikkat edilmelidir. Bu süre iyi bir yapışma için yeterli miktarda olmalı ancak, kumaşın ve telanın zarar göreceği miktarda olmamalıdır.

33. YAPIŞTIRMA KOŞULLARININKONTROL EDİLMESİ YAPIŞTIRMA ÇEŞİTİ DÜZENLİ YAPIŞTIRMA DIŞ SANDVİÇ YAPIŞTIRMA İÇ SANDVİÇ YAPIŞTIRMA ÇİFT KAT YAPIŞTIRMA ÇERÇEVELİ YAPIŞTIRMA

34. YAPIŞTIRMA KOŞULLARININKONTROL EDİLMESİ DÜZENLİ YAPIŞTIRMA Daha iyi sıcaklık ve basınç dağılımı sağlanır. Daha iyi bir yapışma görülür. Daha uzun çalışma süresi gerektirir

35. YAPIŞTIRMA KOŞULLARININKONTROL EDİLMESİ DIŞ SANDVİÇ YAPIŞTIRMA Yapışkan malzemenin telanın dışına taşması durumundaki oluşabilecek problemleri ortadan kaldırır coPA yapışkanlı telalar ile çalışıldığında tavsiye edilir Çok fazla tabaka ile yapıştırma yapılırsa yapışma kalitesi düşer Çalışma süresini azaltır

36. YAPIŞTIRMA KOŞULLARININKONTROL EDİLMESİ İÇ SANDVİÇ YAPIŞTIRMA Yapışkan malzemenin kumaşın dışına taşması durumundaki oluşabilecek problemleri ortadan kaldırır coPES yapışkanlı telalar ile çalışıldığında tavsiye edilir Çok fazla tabaka ile yapıştırma yapılırsa yapışma kalitesi düşer Çalışma süresini azaltır

37. YAPIŞTIRMA KOŞULLARININKONTROL EDİLMESİ ÇİFT KAT YAPIŞTIRMA Teladaki enine/boyuna olan mukavemet farklarını ortadan kaldırır. Daha dolgun bir görünüm sağlar ÇERÇEVELİ YAPIŞTIRMA Çok ince ve transparan kumaşlara uygulanır Yapışkanın kusma problemini engeller

38. TELA KULLANIMINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Yapışma esnasında meydana gelen boyut değişimi (daralma, uzama) • Kumaş önce telasız olarak presten geçirilir ve daha sonra tela ile tekrar prese verilir. Böylece kumaş ve telanın boyut değişimi karşılaştırılır. • Boyut değişimine yetecek oranda daha uzun tela kesilir • Yada yapıştırma işlemi esnasında uygulanan sıcaklık azaltılır. • Uzama problemi olduğunda telanın eni yönünde yapıştırma yapılır

39. TELA KULLANIMINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Yapışmanın iyi olmaması veya bölgesel kabarmalar • Uygun telanın kullanılıp kullanılmadığı kontrol edilir • Sıcaklık, basınç ve süre değerlerinin uygun olup olmadığı kontrol edilir • Yapışma koşulları daha da arttırılır (150ºC, 12-15 s ve 4 kg/cm2) Yapışkanlı yerlerin giysiyi sertleştirmesi • Çok ince yapılı kumaşa uygun olmayan ağırlıkta veya tuşede tela kullanılması durumunda ortaya çıkar. • .

40. TELA KULLANIMINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Yapışkan malzemenin kumaşın ön yüzüne veya telanın arkasına geçmesi (yapışkanın kusması) • Yapıştırma koşullarının uygun olmaması (yüksek sıcaklık ve basınç), çok ince yapılı kumaşa (şifon gibi) uygun olmayan tipte tela kullanımı (double dot tavsiye edilir) sonucunda oluşur. Kumaşın sararması veya deformasyonu • Sıcaklık azaltılmalıdır • Özellikle sıcaklığa karşı hassas kumaşlar ile çalışılırken daha düşük sıcaklıkta yapışabilen telalar (62.357, 64.357) kullanılması tavsiye edilir. • Gramaj ve tuşe bakımından uygun telanın kullanılıp kullanılmadığı kontrol edilir .

41. TELA KULLANIMINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Yıkama sonucu oluşan kabul edilmez kabarıklıklar • Hazırlanan giysiye uygulanacak olan yıkama ve kurutemizleme işlemlerine dikkat edilmeksizin tela kullanılması sonucunda görülür. Buharla son ütülemede deformasyona uğraması • Buhar direnci olmayan telaların kullanılması durumunda görülür. Bu koşullarda 62.009 veya 64.009 grubu CLASS telaları kullanılmalıdır. Tüylenme • Kullanılan telaların aşırı sürtünme ile deforme edilmesi durumunda görülür.

42. TELA YAPIŞTIRILMASINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Öncelikle kumaş için uygun olan telanın kullanıldığından emin olunmalıdır. Kumaşın ve telanın doğru yönleri üst üste konulmalıdır. Telanın boyuna yönü ile kumaşın boyuna yönü üst üste konulmalıdır. Yapışma için yeterli sıcaklık ve basınç sağlanmalıdır.

43. TELA YAPIŞTIRILMASINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Düşük sıcaklık kadar yüksek sıcaklıkta çalışılmasının da mahsurları olduğu unutulmamalıdır. Yüksek sıcaklık yapışkanın gereğinden fazla sıvı hale gelmesi sonucunda kumaşın diğer yönüne veya telanın arkasına geçmesine (yapışkanın kusması) neden olur. Buda tuşeyi, yapışmayı, yıkama ve kuru temizleme direncini olumsuz yönde etkiler. En iyisi düşük sıcaklıkta uzun sürede yapıştırma yapılmasıdır.

44. TELA YAPIŞTIRILMASINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Uygun basınç değerinde çalışılmalıdır. Düşük basınç; ısı transferini ve penetrasyonu (geçirgenlik) azaltır ve böylece yapışma kuvveti, yıkama ve kuru temizleme direnci azalır. Yüksek basınç ise yapışkanın kusmasına neden olur ve buda tuşeyi, yıkama ve kuru temizleme direncini olumsuz yönde etkiler. Düşük sıcaklık ve kısa sürede gerçekleştirilen yapıştırma işleminde karşılaşılan problemler yüksek basınç kullanılarak giderilemez.

45. TELA YAPIŞTIRILMASINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Yeterli bir yapışma süresi uygulanmalıdır. Yapışkanın erime ve penetrasyonu için gerekli olan sıcaklık ve basınç değerlerinin sağlanmasına uygun bir süre uygulanmalıdır. Sürenin kısa veya uzun olması durumunda sıcaklık ve basıncın düşük veya yüksek olması durumunda karşılaşılan problemlerin aynıları görülür. Yünlü kumaşların yapıştırılmasında, sentetik kumaşlara göre daha uzun süreye ihtiyaç vardır.

46. TELA YAPIŞTIRILMASINDA KARŞILAŞILAN PROBLEMLER Sandviç yapıştırma tekniğinde tek tabaka yapıştırma tekniğine göre daha uzun süreye ihtiyaç vardır. Yapıştırma işleminde sıcaklık, basınç ve süre faktörlerinden birinin değiştirilmesi durumunda diğer faktörlerinde değiştirilmesi gerekir. Örneğin, yüksek sıcaklıkta çalışıldığında basınç veya süre düşürülmelidir. Yapıştırma işleminde problemle karşılaşıldığında öncelikle süre arttırılmalı, bu yeterli olmazsa sıcaklık arttırılmalıdır. 120ºC, 10 s, 3 kg/cm2 120ºC, 15 s, 3 kg/cm2 140ºC, 10 s, 3 kg/cm2

47. TELA SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR • Kumaş cinsine ve işlentisine uygunluk • Amaca ve kullanım bölgesine uygunluk • İstenilen tuşe özelliğine uygunluk • İstenilen yıkama, kuru temizleme, ütüleme ve kurutma mukavemetlerine uygunluk • Giysinin cinsine, modeline ve rengine uygunluk • Kumaşın ve telanın birleştikten sonra dış etkilere karşı benzer performansları göstermesi • Kumaş örneği üzerinde ön denemelerin yapılması