Szkolenie KSSiP Jastrzębia Góra, 4 – 7 października 2010 r.

1. Umowa o dzieło i umowa o roboty budowlane Wybrane orzecznictwoSądu Najwyższego i sądów apelacyjnych Szkolenie KSSiP Jastrzębia Góra, 4 – 7 października 2010 r.

2. 1. Uchwała z dnia 29 września 2009 r.Sąd Najwyższy III CZP 41/09 • Przepisy art. 629 i 632 § 2 k.c. mogą mieć zastosowanie w drodze analogii do umowy o roboty budowlane.

3. 2. Wyrok z dnia 18 października 2006 r.Sąd Najwyższy II CSK 121/06 • 1. Skoro ustawodawca kwestię zasad ustalania wynagrodzenia w przepisach o umowie o roboty budowlane w ogóle pomija, w tych przypadkach niewątpliwie zachodzi analogia z przepisów o umowie o dzieło, gdzie przewidziano taki właśnie alternatywny sposób wynagradzania przyjmującego zamówienie (art. 629-632 k.c.). Pominięcie przez ustawodawcę przepisów o wynagradzaniu wykonawcy robót budowlanych jest zatem luką instrumentalną, która wymaga uzupełnienia przez sąd. • 2. Jeżeli strony dokonały modyfikacji ustawowego modelu umowy nazwanej, lecz ich wola została wyrażona w stopniu niewystarczającym dla rozstrzygnięcia o zgłoszonych roszczeniach, rzeczą sądu, na podstawie art. 65 § 2 w zw. z art. 56 k.c., jest uzupełnienie treści stosunku prawnego w taki sposób, który najpełniej odpowiada zgodnemu zamiarowi i celowi, do którego osiągnięcia strony dążyły.

4. 3. Wyrok z dnia 30 lipca 2003 r.Sąd Najwyższy II CKN 361/01 • Wynagrodzenie kosztorysowe jest to wynagrodzenie określone na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (zob. art. 629 k.c.), co oznacza, że kosztorys powinien być sporządzony przed lub przy zawarciu umowy a nie po jej wykonaniu i na żadnej ze stron umowy nie spoczywa obowiązek sporządzenia kosztorysu powykonawczego (kosztorysów częściowych i kosztorysu ostatecznego).

5. 4. Wyrok z dnia 20 listopada 1998 r.Sąd Najwyższy II CKN 913/97 • 1. Ryczałt polega na umówieniu z góry wysokości wynagrodzenia w kwocie absolutnej, przy wyraźnej lub dorozumianej zgodzie stron na to, że wykonawca nie będzie się domagać zapłaty wynagrodzenia wyższego. • 2. Kary za zwłokę mogą być obliczane tylko za pewien okres, np. do momentu, kiedy świadczenie stało się niemożliwe lub do czasu odstąpienia przez wierzyciela od umowy. • 3. Jeżeli przy umowie o roboty budowlane strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, zasadą jest, że jedynie z dużą dozą ostrożności można sięgnąć do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących określenia wynagrodzenia za dzieło, a mianowicie art. 629 i 632 § 2 k.c.

6. 5. Uchwała z dnia 10 grudnia 1982 r.Sąd Najwyższy III CZP 45/82 • Przyjmujący zamówienie nie może żądać wskutek zmiany cen podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego (art. 629 k.c.), jeżeli zmiana cen nastąpiła w okresie, gdy był on już w zwłoce z wykonaniem dzieła.

7. 6. Wyrok z dnia 9 sierpnia 1983 r.Sąd Najwyższy IV CR 237/83 • Jeżeli szkoda polegająca na konieczności poniesienia wyższych kosztów remontu domu jest następstwem powszechnie znanego procesu wzrostu cen, to między tą szkodą a niewykonaniem remontu w umówionym wcześniej terminie istnieje normalny, w rozumieniu zasady przyczynowości adekwatnej (art. 361 § 1 k.c.), związek przyczynowy.

8. 7. Wyrok z dnia 9 listopada 2007 r.Sąd Najwyższy V CSK 263/07 • 1. Umowa zawarta w procesie inwestycyjnym pomiędzy dwoma podwykonawcami przed datą wejścia w życie ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 49, poz. 408) jest umową o dzieło. • 2. Odesłanie w umowie o dzieło do ustaleń poczynionych z głównym wykonawcą, dotyczących wynagrodzenia należnego za wykonanie robót dodatkowych, w sytuacji braku efektu tych ustaleń, uzasadnia sięgnięcie do art. 628 § 1 k.c.

9. 8. Wyrok z dnia 10 grudnia 2003 r.Sąd Apelacyjny w Poznaniu I ACa 1144/03 • Do zawarcia umowy o dzieło stosuje się ogólne zasady dotyczące zawierania umów konsensualnych. W Kodeksie cywilnym nie ma szczególnych postanowień odnoszących się do zawarcia umowy o dzieło. Nie wymaga ona zachowania formy szczególnej. Do zawarcia umowy może dojść zatem także ustnie, a nawet w sposób dorozumiany. • W umowie o dzieło, przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia, przy czym, jak słusznie podkreślił skarżący, do zawarcia umowy nie jest konieczne, aby strony określiły w niej wysokość należnego wynagrodzenia - nawet przez wskazanie tylko podstaw do jego ustalenia. W braku tego rodzaju postanowień umownych, zgodnie z regułą interpretacyjną art. 628 § 1 k.c. należy przyjąć, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.

10. 9. Wyrok z dnia 30 marca 2006 r.Sąd Apelacyjny w Katowicach I ACa 1900/05 • 1. Umowa o roboty budowlane charakteryzuje się zobowiązaniem osiągnięcia materialnego rezultatu w postaci końcowego efektu przewidzianego w umowie. Zgodnie z jej treścią wykonawca zobowiązany jest do wykonania określonych umową robót, zaś inwestor do ich odbioru i zapłaty umówionego wynagrodzenia (art. 647 k.c.). Niewątpliwie wynikające z tej umowy roszczenie wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia powstaje z chwilą zrealizowania przedmiotu umowy oddania go, a zatem wykonania obciążającego go zobowiązania niepieniężnego, rodzącego po stronie inwestora obowiązek odebrania wykonanych robót. Zasada powiązania przy tego typu umowie warunku powstania obowiązku zapłaty wynagrodzenia z przyjmowaniem wykonanych robót wynika z art. 647 i 654 k.c.

11. 9. Wyrok z dnia 30 marca 2006 r.Sąd Apelacyjny w Katowicach I ACa 1900/05 cd. • 2. W art. 647 k.c. akcentowany jest obowiązek odbioru obiektu (robót) przez inwestora, który - co wynika z treści tego przepisu - uwarunkowany jest jego oddaniem przez wykonawcę (zgłoszeniem robót do odbioru). W takim działaniu wykonawcy mieści się bowiem deklaracja nie tylko co do tego, iż roboty zostały wykonane, ale także, że nastąpiło to zgodnie z umową.

12. 9. Wyrok z dnia 30 marca 2006 r.Sąd Apelacyjny w Katowicach I ACa 1900/05 cd. • 3. Samo stwierdzenie istnienia wad robót przy ich odbiorze nie w każdym przypadku rodzić będzie skutki niewykonania zobowiązania, a co za tym idzie - niepowstania związanego z nim zobowiązania wzajemnego. Wykonanie robót z wadami może być równoznaczne albo z niewykonaniem w ogólności, albo z nienależytym wykonaniem zobowiązania. Z niewykonaniem zobowiązania mamy do czynienia wówczas, gdy objęte umową świadczenie nie zostanie w ogóle spełnione albo nie zawiera cech konstytutywnych charakteryzujących dany rodzaj świadczenia. Na gruncie umowy o roboty budowlane można przyjąć, że niewykonanie zobowiązania wchodzi w grę, gdy wada jest tego rodzaju, że uniemożliwia czynienie właściwego użytku z przedmiotu robót, wyłącza normalne ich wykorzystanie zgodnie z celem umowy albo odbiera im cechy właściwe lub wyraźnie zastrzeżone w umowie istotnie zmniejszając ich wartość (wada istotna).

13. 9. Wyrok z dnia 30 marca 2006 r.Sąd Apelacyjny w Katowicach I ACa 1900/05 cd. • Cd. 3. Natomiast pozostałe wady świadczą tylko o nienależytym wykonaniu zobowiązania. Jedynie wady istotne uzasadniają odmowę odbioru robót, odstąpienie od umowy, a co za tym idzie - rzutują na kwestie wymagalności roszczenia o wynagrodzenie za wykonane roboty, przy czym zważywszy na charakter robót budowlanych, gdy poszczególne roboty mają charakter robót oddzielnych, uprawnienia te odnoszą się tylko do tej części robót, do których wady się odnoszą. Wady zaś nieistotne oznaczają wykonanie zobowiązania, ale w sposób nienależyty co do jakości, rzutując na uprawnienie inwestora, który może domagać się ich usunięcia w oznaczonym terminie bądź obniżenia wynagrodzenia.

14. 10. Wyrok z dnia 22 czerwca 2007 r.Sąd Najwyższy V CSK 131/07 • 1. Z porównania treści art. 647 k.c. i art. 6471 k.c., które używają określenia "umowa o roboty budowlane" zarówno dla umowy inwestora z wykonawcą, jak i dla umowy wykonawcy z podwykonawcami, wysnuć należy wniosek, że pod pojęciem umowy o roboty budowlane, użytym w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 49, poz. 408) rozumieć należy obydwa te stosunki umowne.

15. 10. Wyrok z dnia 22 czerwca 2007 r.Sąd Najwyższy V CSK 131/07 cd. • 2. Art. 6471 k.c. jest przepisem o charakterze wyjątkowym, co oznacza, że musi być interpretowany ściśle. Przesłanki powstania przewidzianej w jego § 5 odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy zaangażowanego przez wykonawcę, określa art. 6471 § 2 k.c. • 3. Przedsięwzięcie działań wskazanych w zdaniu drugim art. 6471 § 2 k.c. przez inną osobę niż wykonawca nie ma znaczenia prawnego, chyba, że osoba ta działa, jako pełnomocnik wykonawcy.

16. 11. Wyrok z dnia 9 marca 2007 r.Sąd Najwyższy V CSK 457/06 • 1. Brzmienie gramatyczne art. 6471 § 5 k.c. nie daje podstaw do uznania, iż uzależnia on początek solidarnej odpowiedzialność wykonawcy i inwestora w stosunku do podwykonawcy od daty zawarcia "głównej" umowy o roboty budowlane pomiędzy inwestorem a wykonawcą. Wręcz przeciwnie, norma ta akcentuje zawarcie umowy z podwykonawcą, nie wspominając nic o umowie wykonawcy z inwestorem. O solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy wobec podwykonawcy przesądza data umowy o roboty budowlane zawarta przez tegoż podwykonawcę, a nie data umowy głównej, którą zawarli inwestor i wykonawca na początku procesu inwestycyjnego.

17. 11. Wyrok z dnia 9 marca 2007 r.Sąd Najwyższy V CSK 457/06 cd. • 2. Surowa odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy, wprowadzona w art. 6471 § 5 k.c., wchodzi w grę wówczas, gdy umowa "główna" pomiędzy inwestorem a wykonawcą została zawarta przed dniem zawarcia umowy przez podwykonawcę. O przyjęciu tej odpowiedzialności decyduje zatem data umowy o roboty zawarta przez podwykonawcę, a nie przez inwestora. Należy przy tym podkreślić, że istnienie tej solidarnej odpowiedzialności uwarunkowane jest od spełnienia dalszych przesłanek, wymienionych w art. 6471 § 2-4 k.c.

18. 12. Wyrok z dnia 1 marca 2007 r.Sąd Apelacyjny w Poznaniu I ACa 1121/06 • 1. Skutki prekluzji rozciągają się nie tylko na nowe twierdzenia oraz nowe dowody zgłoszone na ich poparcie, ale także na nowe dowody zgłoszone w dalszym toku postępowania na poparcie twierdzeń zawartych wcześniej w pozwie. Jeśli powód w pozwie nie poda twierdzeń lub dowodów uzasadniających zgłoszone roszczenie, a pozwany z tego zaniedbania powoda wyprowadzi zarzut, to zważywszy na uregulowanie przyjęte w art. 47912 § 1 k.p.c. powód nie będzie mógł zwalczać tego zarzutu okolicznościami, których mimo obowiązku nie powołał w pozwie. • 2. Branie udziału przez inwestora w naradach roboczych na budowie z udziałem podwykonawcy nie oznacza zgody z art. 6471 § 2 k.c., warunkującej solidarną odpowiedzialność inwestora z art. 6471 § 5 k.c.

19. 13. Wyrok z dnia 8 lutego 2007 r.Sąd Apelacyjny w Poznaniu I ACa 940/06 • 1. Warunkiem solidarnej odpowiedzialności inwestora jest wyrażenie przez niego zgody na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą (art. 6471 § 2 k.c.). Natomiast warunkiem odpowiedzialności inwestora i wykonawcy (generalnego wykonawcy) jest wyrażenie przez nich zgody na zawarcie umowy przez podwykonawcę z dalszym podwykonawcą (art. 6471 § 3 k.c.). Zgody tych dwóch podmiotów są od siebie niezależne i ten z podmiotów, który wyrazi zgodę, będzie solidarnie współodpowiedzialny za wynagrodzenie dalszego podwykonawcy w takim zakresie, w jakim wyraził zgodę na przedstawioną mu treść umowy lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji.

20. 13. Wyrok z dnia 8 lutego 2007 r.Sąd Apelacyjny w Poznaniu I ACa 940/06 cd. • 2. Pomimo że art. 6471 k.c. nie określa terminu w którym należy przedłożyć umowę lub jej projekt oraz dokumentację, nie oznacza to, że można dokumenty te przedłożyć w każdym czasie, również po wykonaniu umowy lub na etapie postępowania sądowego. Dokumenty należy przedłożyć najpóźniej do chwili zakończenia robót przez podwykonawcę. Przedłożenie dokumentów w terminie późniejszym mija się z celem regulacji, ponieważ chodzi o umożliwienie zapoznania się z dokumentami przed powstaniem obowiązku zapłaty wynagrodzenia. Wykonanie przedmiotu umowy sprawia, że przedłożenie umowy i dokumentacji technicznej traci sens.

21. 14. Wyrok z dnia 15 listopada 2006 r.Sąd Najwyższy V CSK 221/06 • Jeżeli umowa o roboty budowlane między wykonawcą a podwykonawcą została zawarta po dniu wejścia w życie art. 6471 k.c., to przepis ten ma zastosowanie także wówczas, gdy umowa o roboty budowlane między inkasentem a wykonawcą została zawarta przed tym dniem.

22. 15. Uchwała z dnia 28 czerwca 2006 r.Sąd Najwyższy III CZP 36/06 • 1. Skuteczność zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o wykonanie zadań wchodzących w zakres umowy o roboty budowlane wymaga przedstawienia mu umowy z podwykonawcą lub jej projektu oraz odpowiedniej dokumentacji. • 2. Zapłata wykonawcy wynagrodzenia nie wyłącza odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy na podstawie art. 6471 § 5 k.c.

23. 16. Wyrok z dnia 15 listopada 2006 r.Sąd Najwyższy V CSK 256/06 • Jeśli przy żądaniu zgody inwestora, o której mowa w art. 647(1) § 2 k.c., nie przedstawiono umowy lub jej projektu oraz części dokumentacji, to skutki zawarcia umowy o podwykonawstwo, także w zakresie zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy, obowiązują tylko strony tej umowy, a nie powstaje solidarna odpowiedzialność inwestora na podstawie art. 6471 § 5 k.c.

24. 17. Wyrok z dnia 30 maja 2006 r.Sąd Najwyższy IV CSK 61/06 • Dniem wejścia w życie ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 49, poz. 408) jest, w zakresie znowelizowanych przepisów o umowach o roboty budowlane, dzień wejścia w życie art. 1 pkt 35 tej ustawy, tj. dzień 24 kwietnia 2003 r. Artykuł 6471 k.c. ma zastosowanie do umowy o roboty budowlane, zawartej przez podwykonawcę z wykonawcą po dniu 23 kwietnia 2003 r.

25. 18. Wyrok z dnia 22 lipca 2004 r.Sąd Najwyższy II CK 477/03 • 1. Podstawa kasacyjna oparta na zarzucie naruszenia przepisu art. 382 k.p.c. może być uznana za usprawiedliwioną, gdy sąd drugiej instancji pominął materiał zebrany w postępowaniu w pierwszej instancji, lub z pominięciem dowodów przez siebie przeprowadzonych oparł się na wynikach postępowania przed sądem pierwszej instancji.

26. 18. Wyrok z dnia 22 lipca 2004 r.Sąd Najwyższy II CK 477/03 cd. • 2. Charakter prawny umów o podwykonawstwo jest zależny od przedmiotu świadczenia wykonawcy. Jeżeli stanowi go obiekt budowlany, umowa z podwykonawcą spełnia warunki umowy o roboty budowlane. • 3. Realizacja przedsięwzięcia o większych rozmiarach z zasady jest związana ze spełnieniem wymogu projektowania oraz dokonania przez inwestora - w myśl art. 647 k.c. - czynności wymaganych przez Prawo budowlane.

27. 19. Wyrok z dnia 16 maja 2002 r.Sąd Najwyższy IV CKN 1066/00 • Rozwiązanie łączącej inwestora z generalnym wykonawcą umowy o generalne wykonawstwo nie zwalnia generalnego wykonawcy od obowiązków wynikających z umowy o podwykonawstwo, a w szczególności od obowiązku zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy za wykonane w ramach tej umowy roboty.

28. 20. Wyrok z dnia 20 listopada 2008 r.Sąd Najwyższy III CSK 184/08 • Jeżeli strony w umowie o roboty budowlane zastosowały jeden z systemów wynagrodzenia uregulowanych w przepisach Kodeksu cywilnego dotyczących umowy o dzieło (ryczałtowy lub kosztorysowy), to w drodze analogii należy stosować właściwe przepisy dotyczące tej umowy. Nie sprzeciwia się temu art. 656 § 1 k.c. W przepisie tym nie przewidziano odpowiedniego stosowania do umowy o roboty budowlane przepisów o umowie o dzieło normujących wynagrodzenie przyjmującego zamówienie tylko dlatego, że założeniem przy uchwalaniu przepisów Kodeksu cywilnego o umowie o roboty budowlane było regulowanie wynagrodzenia wykonawcy robót budowlanych przez przepisy szczególne (m.in. nieobowiązujące już przepisy art. 648 § 3 i art. 650 k.c.).

29. 21. Wyrok z dnia 17 lipca 2007 r.Sąd Apelacyjny w Warszawie I ACa 817/06 • Nieważne jest postanowienie umowy uzależniające termin zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy przez wykonawcę od uzyskania wynagrodzenia od inwestora.

30. 22. Wyrok z dnia 11 stycznia 2008 r.Sąd Najwyższy V CSK 179/07 • Inwestor nie może zwolnić się od wypłaty całego wynagrodzenia należnego wykonawcy, powołując się na to, że zapłacił wynagrodzenie należne podwykonawcom (art. 6741 § 5 k.c.).

31. 23. Wyrok z dnia 17 lipca 2008 r.Sąd Najwyższy II CSK 112/08 • 1. Stosując odpowiednio art. 6471 k.c. do normy wynikającej z art. 658 k.c., trzeba przyjąć, że do umów o wykonanie remontu w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, a więc dotyczących wykonania robót budowlanych, niezależnie od tego, czy będą dotyczyć całego obiektu budowlanego, czy niektórych jego części stosuje się przepisy tytułu XVI księgi trzeciej Kodeksu cywilnego. • 2. Jeżeli przedmiotem umowy jest remont budynku czy budowli, bądź jego części, to zachowuje ona postać umowy nazwanej o roboty budowlane jeżeli jej przedmiot jest częścią remontu w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118).

32. 24. Uchwała z dnia 29 kwietnia 2008 r.Sąd Najwyższy III CZP 6/08 • Do zgody wymaganej przez art. 6471 § 2 i 3 k.c. nie stosuje się art. 63 § 2 k.c. Zgoda ta może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny (art. 60 k.c.); niezależnie od tego zgodę uważa się za wyrażoną w razie ziszczenia się przesłanek określonych w art. 6471 § 2 zdanie drugie k.c.

33. 25. Wyrok z dnia 9 kwietnia 2008 r.Sąd Najwyższy V CSK 492/07 • 1. Prekluzja dowodowa w postępowaniu upominawczym i postępowaniu w sprawach gospodarczych odnosi się do możliwości dopuszczania dowodów na wniosek stron. Nie ma natomiast zastosowania przy dopuszczaniu dowodów przez sąd z urzędu. • 2. Zgoda inwestora, o której mowa w art. 6471 § 2 k.c., ma znaczenie jedynie dla powstania jego odpowiedzialności na podstawie art. 6471 § 5 k.c., a jej brak nie wpływa na skuteczność umowy zawartej przez wykonawcę i podwykonawcę.

34. 25. Wyrok z dnia 9 kwietnia 2008 r.Sąd Najwyższy V CSK 492/07 cd. • 3. Przy uwzględnieniu treści art. 60 k.c. zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą może być wyrażona w każdy sposób. • 4. Zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą, rodząca jego solidarną odpowiedzialność z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy, zawiera element gwarancyjny. Także z tego względu należy opowiedzieć się za możliwością jej złożenia przez inwestora już po zawarciu umowy przez wykonawcę i podwykonawcę.

35. 26. Wyrok z dnia 23 kwietnia 2008 r.Sąd Najwyższy III CSK 287/07 • 1. Brak podstaw do uznania, aby w art. 6471 § 2 k.c. zawarte zostały alternatywne formy uzasadniające odpowiedzialność inwestora, w szczególności, by przedstawienie umowy bądź jej projektu z odpowiednią dokumentacją stanowiło warunek uznania zgody inwestora za udzieloną wtedy tylko, gdy w terminie 14 dni nie wyraził sprzeciwu, a nie było konieczne wówczas, gdy inwestor zachowując się "aktywnie" zgodę wyraził w sposób wyraźny lub dorozumiany.

36. 26. Wyrok z dnia 23 kwietnia 2008 r.Sąd Najwyższy III CSK 287/07 cd. • 2. Zarówno zdanie pierwsze jak i drugie przepisu art. 6471 § 2 k.c. dotyczy procedury, zgodnie z którą po przedstawieniu umowy (projektu) i dokumentacji inwestor może zgodę wyrazić wprost lub w sposób dorozumiany (zdanie pierwsze) albo na skutek jego biernego zachowania, zgodę tę można domniemywać (zdanie drugie).

37. 27. Wyrok z dnia 26 czerwca 2008 r.Sąd Najwyższy II CSK 80/08 • Na zawarcie umowy o wykonanie robót budowlanych wykonawcy z podwykonawcą inwestor może wyrazić zgodę w każdy sposób, w tym dorozumiany.

38. 28. Wyrok z dnia 11 grudnia 2008 r.Sąd Najwyższy IV CSK 323/08 • 1. Przepis art. 6471 § 2 k.c. nie daje podstaw do rozszerzania wymagań dotyczących milczenia inwestora na wypadki, w których zgoda jest przez niego wyrażana w sposób czynny. Te wypadki nie zostały w art. 6471 k.c. uregulowane, co przemawia za stosowaniem do nich zasad ogólnych.

39. 28. Wyrok z dnia 11 grudnia 2008 r.Sąd Najwyższy IV CSK 323/08 cd. • 2. Skutkiem niezłożenia odpowiedzi na pozew jest możliwość wydania wyroku zaocznego. Taka sytuacja nie wiąże się z definitywną utratą możliwości obrony przez pozwanego, polegającej na przeciwstawieniu żądaniu pozwu własnych twierdzeń, zarzutów oraz dowodów. Podjęcie tej obrony możliwe jest przez podniesienie ich w sprzeciwie, z ograniczeniami takimi samymi, jakie dotyczą odpowiedzi na pozew, a więc z wyłączeniem możliwości ich powołania w późniejszym postępowaniu. Definitywna utrata możliwości zgłoszenia zarzutów i dowodów w wypadku niezłożenia odpowiedzi na pozew niweczyłaby sens sprzeciwu od wyroku zaocznego.

40. 28. Wyrok z dnia 11 grudnia 2008 r.Sąd Najwyższy IV CSK 323/08 cd. • 3. Wydanie wyroku zaocznego nie powoduje zmiany w rozkładzie ciężaru udowodnienia faktu, który - stosownie do art. 6 k.c. - spoczywa na osobie, wywodzącej z tego faktu skutki prawne.

41. 29. Wyrok z dnia 17 września 2008 r.Sąd Najwyższy III CSK 119/08 • Jeżeli jeden z wykonawców (uczestników konsorcjum) umowy zawartej w wyniku udzielenie zamówienia publicznego zawarł umowę w podwykonawcą, któremu nie zapłacił wynagrodzenia, to odpowiedzialność wykonawców w stosunku do inwestora spełniającego to świadczenie na rzecz podwykonawcy jest solidarna (art. 141 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, jedn. tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 ze zm.).

42. 30. Wyrok z dnia 3 października 2008 r.Sąd Najwyższy I CSK 123/08 • 1. De lege lata skarga kasacyjna przysługuje od orzeczeń prawomocnych i dlatego jej podstawą nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów (art. 3983 § 3 k.p.c.). Unormowanie to jest wyrazem prymatu w postępowaniu kasacyjnym interesu publicznego, skoro wykroczenie przez sąd drugiej instancji poza granice oceny dowodów nie daje w zasadzie Sądowi Najwyższemu obecnie możliwości kontroli takich uchybień.

43. 30. Wyrok z dnia 3 października 2008 r.Sąd Najwyższy I CSK 123/08 cd. • 2. Zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona w każdy sposób bez konieczności przedstawienia inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu z odpowiednią dokumentacją. • 3. Przy uprzedniej zgodzie nie jest wymagane przedstawienie inwestorowi umowy generalnego wykonawcy zawartej z podwykonawcą lub jej projektu z odpowiednią dokumentacją.

44. 31. Wyrok z dnia 20 czerwca 2007 r.Sąd Najwyższy II CSK 108/07 • Zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą (art. 647 § 1 k.c.) może być wyrażona w każdy sposób (art. 60 k.c.) bez konieczności przedstawiania inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu z odpowiednią dokumentacją.

45. 32. Wyrok z dnia 2 lipca 2009 r.Sąd Najwyższy V CSK 24/09 • 1. Zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona również w sposób dorozumiany po zawarciu takiej umowy. • 2. Zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą, rodząca jego solidarną odpowiedzialność z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia na rzecz podwykonawcy, zawiera element gwarancyjny. Dlatego należy opowiedzieć się za możliwością jej złożenia przez inwestora już po zawarciu umowy przez wykonawcę i podwykonawcę.

46. 33. Wyrok z dnia 17 października 2008 r.Sąd Najwyższy I CSK 106/08 • Inwestor odpowiada solidarnie wraz z wykonawcą wobec podwykonawcy na podstawie art. 6471 § 5 k.c. tylko wtedy, gdy rezultat świadczenia podwykonawcy stał się składnikiem obiektu stanowiącego przedmiot świadczenia wykonawcy w ramach umowy o roboty budowlane.

47. 33. Wyrok z dnia 17 października 2008 r.Sąd Najwyższy I CSK 106/08 cd. • 1. Wynikającą z art. 6471 § 5 k.c. ochroną są objęci zarówno podwykonawcy spełniający swoje usługi na podstawie umowy o roboty budowlane, jak i podwykonawcy spełniający swoje usługi na podstawie umowy o dzieło.

48. 33. Wyrok z dnia 17 października 2008 r.Sąd Najwyższy I CSK 106/08 cd. • 2. Tylko wtedy, gdy rezultat świadczenia podwykonawcy wchodzi w skład obiektu stanowiącego przedmiot świadczenia wykonawcy w ramach umowy o roboty budowlane, można usprawiedliwić nałożenie na inwestora obowiązku zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy, połączonego węzłem solidarności z obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy przez wykonawcę. Okolicznością usprawiedliwiającą nałożenie tego obowiązku jest zrealizowanie części świadczenia wykonawcy na rzecz inwestora kosztem podwykonawcy, tj. bez otrzymania za to należnego wynagrodzenia od wykonawcy.

49. 34. Wyrok z dnia 20 stycznia 2009 r.Sąd Najwyższy II CSK 417/08 • 1. Interpretacja art. 47912 § 1 k.p.c. powinna uwzględniać zabezpieczenie praw stron procesu oraz wymagań dyktowanych postulatem sprawności postępowania w odniesieniu do okoliczności konkretnych spraw i podejmowanych przez strony działań procesowych, a w uzasadnieniu trzeba przedstawić przesłanki decyzji o dopuszczeniu dowodów później powołanych. • 2. Przeprowadzenie dowodu z naruszeniem art. 236 k.p.c. nie stanowi istotnego uchybienia procesowego, mogącego mieć wpływ na wynik sprawy.

50. 34. Wyrok z dnia 20 stycznia 2009 r.Sąd Najwyższy II CSK 417/08 cd. • 3. Naruszenie art. 236 w związku z art. 328 § 2 k.p.c. mogłoby być ocenione jako mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, jeśli Sąd w sposób niedostatecznie pewny określi materiał dowodowy mogący stanowić podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia. • 4. Do zgody wymaganej przez art. 6471 § 2 i 3 k.c. nie stosuje się art. 63 § 2 k.c. Zgoda ta może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia ją w sposób dostateczny (art. 60 k.c.); niezależnie od tego zgodę uważa się za wyrażoną w razie ziszczenia się przesłanek określonych w art. 6471 § 2 zdanie drugie k.c.