Sociologie als wetenschap

1. Sociologie als wetenschap 1. Objectiviteit. 2. Streven naar veralgemeningen 3. Verband tussen theorie en methodologie 4. Globaal verklaringsmodel

2. Sociologie ↔ Samenleving • Het onderwerp van de sociologie is rechtstreeks toegankelijk voor iedereen • Het onderwerp van de sociologie laat zich niet controleren • Sociologische kennis beïnvloedt maatschappelijke ontwikkelingen en maatschappelijke ontwikkelingen sturen sociologische kennisGevolg: klassieke (natuurkundige) omschrijving van wetenschap volstaat niet.

3. Objectiviteit • Anormatief karakter van de wetenschap: de opbouw van de probleemstelling, de analyse van de gegevens en de interpretatie van de onderzoeksresultaten moeten waardenvrij zijnZie Radicale versus Traditionele visie HOE objectiviteit REALISEREN?: • THEORIE: • Theoretische verklaringen zijn toetsbaar (leiden tot toetsbare hypotheses) • Onderzoeksprobleem neutraal formuleren bvb. ontwikkelen van rivaliserende hypotheses • Expliciet maken van onderliggende veronderstellingen • METHODE (opbouw empirisch onderzoek): repliceerbaarheid (o.m. openbaarheid van onderzoek, nauwgezette omschrijving van onderzoeksprocedure)

4. Streven naar veralgemeningen • 1. Doel van elke wetenschap: generalisaties omtrent oorzaak-gevolg relaties • 2. Empirische generalisatie en theoretische generalisatie • Empirische generalisatie: twee factoren tegenover elkaar stellen in een oorzaak-gevolg relatie • Bvb. Depressiviteit en geslacht • Theoretische generalisatie: geven aan onder welke omstandigheden een empirische generalisatie opgaat (veronderstelt een meer uitgebreide kennis) • Bvb. Depressiviteit, geslacht en geslachtsstratificatie

5. Depressiviteit en geslacht Figuur 1 - Aan depressiviteit gerelateerde klachten, regelmatig of vaak gedurende de laatste drie maanden (PSBH, 1993) Vraag: Hoe moet dit geslachtsverschil in depressiviteit verklaard worden? Biologische verklaring?

6. Figuur 2 - Aan depressiviteit gerelateerde klachten, regelmatig of vaak gedurende de laatste drie maanden (PSBH, 1993) onder arbeiders, bedienden en naar scholingsgraad Vraag: Hoe moeten deze verschillen in depressiviteit verklaard worden? Biologische verklaring?

9. Zie eveneens: Ying-Yeh Chen*, S.V. Subramanian, Doloros Acevedo-Garcia, Ichiro Kawachi (2005), Women’s status and depressive symptoms: A multilevel analysis Social Science & Medicine 60 (2005) 49–60

10. Theorieën Theoretische generalisaties Hypotheses Empirische generalisaties Vaststellingen

11. III. Verband tussen theorie en methodologie • 1. Adequate methode is een voorwaarde voor een degelijke wetenschapsbeoefening • Methode: een geheel van regels en technieken die bepalen hoe men dient te werk te gaan bij het verrichten van wetenschappelijk onderzoek • 2. Methodologie is de wetenschap die begaan is met het voortdurend verbeteren van de technieken en methoden • 3. Methodologische en epistemologische problemen werken vaak verlammend: methodes moeten niet als tegengesteld, maar als complementair aan elkaar beschouwd worden (zie methodologische perspectieven)

12. 4. Globaal verklaringsmodel • Complexiteit van de maatschappelijke werkelijkheid maakt globaal verklaringsmodel (voorlopig?) onmogelijk (en niet wenselijk) (zie verschillende inhoudelijke perspectieven) • Nadruk ligt op verklaringen met meer beperkte geldigheid, zgn. “middle range theories”(zie o.m. deel 4)