BIOLOGIA

1. BIOLOGIA Autor: Olga Sławińska

2. Spis treści: • Układ mięśniowy; • Układ oddechowy; • Układ oddechowy – zdjęcie; • Układ krwionośny; • Układ krwionośny – zdjęcie; • Układ limfatyczny; • Układ limfatyczny – zdjęcie; • Układ pokarmowy; • Układ pokarmowy – zdjęcie; • Układ wydalniczy; • Układ wydalniczy – zdjęcie; • Układ kostny; • Układ kostny – zdjęcie; • Tkanki mięśniowe; • Tkanki mięśniowe – zdjęcie; • Stawy; • Stawy – zdjęcie;

3. Układ mięśniowy • Układ mięśniowy (łac. systemamusculorum) - istnieją dwa rodzaje mięśni, które przeciętnie stanowią 40% masy całego ciała. Typowy mięsień szkieletowy zbudowany jest z brzuśca oraz ścięgien. Brzusiec jest skupieniem włókien mięśniowych. Ma czerwone zabarwienie ze względu na obecność barwnika - mioglobiny. Większość mięśni ma jeden brzusiec, np. mięsień pośladkowy, niektóre mają ich jednak więcej, np. mięsień dwugłowy ramienia. • Najprostsze mięśnie w ciele człowieka to mięśnie gładkie odpowiedzialne za ruchy bezwiedne, takie jak rozszerzanie źrenic, skurcze jelit i żołądka. Mięśnie poprzecznie prążkowane umożliwiają poruszanie się. Mają bardziej złożoną budowę niż mięśnie gładkie i powstały później w procesie ewolucji. Specjalna grupa mięśni poprzecznie prążkowanych powoduje rytmiczne ruchy serca pompującego krew.

4. Układ oddechowy • Układ oddechowy człowieka – jednostka anatomiczno-czynnościowa służąca wymianie gazowej – dostarczaniu do organizmu tlenu i wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii, którym jest m.in. dwutlenek węgla. Składają się na niego drogi oddechowe i płuca. Niewielki udział w wymianie gazowej ma również skóra.

5. Układ oddechowy – zdjęcie

6. Układ krwionośny • Układ krwionośny człowieka (łac. sistemasanguiferumhominis) – układ zamknięty, w którym krew (łac. sanguis) krąży w systemie naczyń krwionośnych, a serce (łac. cor) jest pompą wymuszającą nieustanny obieg krwi. Układ ten wraz z układem limfatycznym (łac. sistemalyphaticum) tworzą układ krążenia(łac. sistemacirculatorium). • Krążenie krwi odkrył William Harvey. Rola serca w krążeniu krwi nie była rozpoznana aż do opublikowania pracy Harveya w 1628 roku. Metodą eksperymentalną, Harvey ustalił to, co teraz wiemy o krążeniu krwi. Typowe jego doświadczenie polegało na zakładaniu opaski uciskowej na ramię i kiedy żyły nabrzmiały, naciskał je, w celu przekonania się, w którym kierunku płynie krew. W ten sposób odkrył, że krew w żyłach zawsze płynie w kierunku serca. • Naczynia krwionośne (łac. vasa) można podzielić na: • żyły (łac. venae), • tętnice (łac. arteriae) oraz • włosowate naczynia krwionośne. • Krew wypływa z serca tętnicami, a wraca żyłami. Im dalej od serca tym ciśnienie krwi (łac. tensiosanguinis) jest mniejsze, a w żyłach jest nawet bliskie zeru.Ciśnienie wytwarzane przez pulsowanie serca nie wystarcza do przepchnięcia krwi przez cały krwiobieg z powrotem do serca, zwłaszcza wtedy gdy krew musi przebywać drogę w górę. W trakcie przemieszczania się krwi serce wspomaga pulsowanie tętnic, wyposażonych we własną mięśniówkę. Cofaniu się krwi zapobiegają natomiast znajdujące się w żyłach zastawki. • Układ krwionośny składa się z: • serca – pompa zalewowo–tłocząca. Posiada własny system dostarczania niezbędnych substancji, tzw. naczynia wieńcowe; • naczyń krwionośnych: • tętnice, • żyły, • sieć naczyń włosowatych.

7. Układ krwionośny – zdjęcie

8. Układ limfatyczny • Układ limfatyczny lub inaczej układ chłonny (łac. systemalymphaticum)– otwarty układ naczyń i przewodów, którymi płynie jeden z płynów ustrojowych – limfa, która bierze swój początek ze śródmiąższowego przesączu znajdującego się w tkankach. Układ naczyń chłonnych połączony jest z układem krążenia krwi. Oprócz układu naczyń chłonnych w skład układu limfatycznego wchodzą także narządy i tkanki limfatyczne. Najważniejszą funkcją układu chłonnego jest obrona przed zakażeniami oraz cyrkulacja płynów ustrojowych.Limfa porusza się w naczyniach limfatycznych za pomocą mięśni • Odkrywcą systemu limfatycznego u ludzi był duński naukowiec Thomas Bartholin żyjący w XVII w.

9. Układ limfatyczny – zdjęcie

10. Układ pokarmowy • Najważniejszym zadaniem układu pokarmowego człowieka jest pobieranie pokarmów i wody, trawienie i przyswajanie składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niestrawione, zbędne resztki pokarmowe podlegają usunięciu (defekacja). • W skład układu pokarmowego człowieka wchodzą: • przewód pokarmowy • dwa wielkie gruczoły: • wątroba • trzustka

11. Układ pokarmowy – zdjęcie

12. Układ wydalniczy • Układ wydalniczy kręgowców – jest to niezbędny układ oczyszczający organizm z substancji niepotrzebnych oraz szkodliwych występujących u wszystkich kręgowców (ryb, płazów, gadów, ptaków oraz ssaków). • Układy wydalnicze są podobny u wszystkich kręgowców. Różnią się od siebie budową poszczególnych elementów oraz produktem przemiany materii. Poniżej przedstawione są poszczególne elementy układu: • Układ moczowy człowieka (oznaczony literą A) • nerki (najczęściej dwie) • drogi odprowadzające krew: • tętnica doprowadzająca • żyła odprowadzająca: • moczowody • pęcherz moczowy (u ptakówbrak) • cewka moczowa

13. Układ wydalniczy – zdjęcie

14. Układ kostny • Szkielet, inaczej kościec lub układ kostny (łac. systemasceleti, skeleton-szkielet) – wszystkie kości składające się na ciało człowieka. • U człowieka dorosłego szkielet składa się z 206 kości – liczba ta jest większa u dzieci ze względu na wiele punktów kostnienia (wg Reichera: około 270 u noworodka i 356 u 14-latka) i spada dopiero po połączeniu się np. trzonów z nasadami. U starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze względu na zrastanie kości czaszki. Średnia waga szkieletu to 10 kilogramów u kobiet i 12 kilogramów u mężczyzn. • Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna oraz w mniejszym stopniu chrzęstna. Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup: • kości długie (łac. ossalonga), np. kość udowa, ramienna • kości płaskie (łac. ossaplana), np. kości czaszki, łopatka • kości krótkie (łac. ossabrevia), np. kości nadgarstka, stępu • kości różnokształtne(łac. ossamultiformia), np. kręgi

15. Układ kostny - zdjęcie

16. Tkanka mięśniowa • Tkanka mięśniowa (łac. textusmuscularis) - jedna z podstawowych tkanek zwierzęcych. Składa się z włókien mięśniowych, zbudowanych z miocytów (zespołów komórek mięśniowych), posiadających zdolność do aktywnego kurczenia się. • Rodzaje tkanki mięśniowej: • tkanka poprzecznie prążkowana szkieletowa • tkanka poprzecznie prążkowana serca • tkanka gładka • Wykonanie skurczu następuje dzięki występowaniu w nich miofibryli, czyli włókienek kurczliwych zbudowanych z łańcuchów polipeptydowych. Efektywność ruchu w mięśniach jest możliwa dzięki ścisłemu ułożeniu włókien mięśniowych, pomiędzy którymi nie występuje żadna inna tkanka. Mechanizm działania miofybryli jest aktualnie przedmiotem dyskusji naukowej i istnieją na ten temat dwie rozbieżne teorie. Tkanka mięśniowa nie ma własnej substancji międzykomórkowej, a elementy mięśniowe połączone są ze sobą za pomocą tkanki łącznej wiotkiej. Pomimo obecności w komórkach mięśniowych jądra komórkowego oraz pewnej zdolności do podziału, ubytki w tkance mięśniowej tylko w niewielkim stopniu są uzupełniane w wyniku podziału nieuszkodzonych komórek.Najczęściej zostają one zastąpione tkanką łączną tworzącą w tym miejscu bliznę. Tkanki mięśniowe, poprzecznie prążkowana serca i gładka unerwione są przez układ współczulny i działają niezależnie od woli człowieka. Natomiast mięśnie poprzecznie prążkowane, unerwione somatycznie, kurczą się zgodnie z wolą człowieka.

17. Tkanka mięśniowa – zdjęcie

18. Stawy • Staw (łac. articulatio) – ruchome połączenie między składnikami szkieletu, zewnętrznego lub wewnętrznego (połączenia kości). Stawy występują u stawonogów (Arthropoda) oraz kręgowców (Vertebrata). U tych ostatnich stawy są określane, ze względu na specyficzną budowę, jako połączenia maziowe (juncturaesynoviales). W stawach (tak jak w łożyskach wielu maszyn) największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe kości pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą.

19. Stawy – zdjęcie