NOVI ZAKON O DEVIZNOM POSLOVANJU

1. NOVI ZAKON O DEVIZNOM POSLOVANJU Agačević Sanela, dipl. oec. Revicon doo Sarajevo Seminar KPE: Početak obavezne fiskalizacije i druge aktualnosti Septembar 2010. godina

2. “stari” Zakon o deviznom poslovanju je u FBiH na snazi od 1998. godine, i ne odgovara zahtjevima aktuelnog trenutka • harmonizacija entiteskih zakona o deviznom poslovanju, u RS je na snazi novi Zakon o deviznom poslovanju od 2009. godine. • zahtjevi potpisivanja Privremenog sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju EU i donošenje Programa mjera za provedbu ovog sporazuma.

3. ZAKON O DEVIZNOM POSLOVANJU • Objavljen u “Sl. novinama FBiH” broj 47/2010 od 04. 08. 2010. godine • Stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u Sl. novinama – 05. 08. 2010. godine • Ovim Zakonom se stavlja van snage • “stari” Zakon o deviznom poslovanju (“Sl. novine FBiH” broj 35/98) i • Zakon o kreditnim poslovima sa inostranstvom (“Sl. novine FBiH”, br. 2/92 i 13/94)

4. Rok je šest mjeseci za donošenje podzakonskih akata • Na snazi su podzakonska akta donešena po “starom” Zakonu, sve do donošenja novih • Do sada objavljena dva Pravilnika: • Pravilnik o postupku otvaranja i vođenja deviznih računa i deviznih štednih uloga rezidenata u banci (“Sl. novine FBiH”, broj 56/10) od 06. 09. 2010. godine • Pravilnik o uslovima i načinu otvaranja, vođenja i zatvaranja računa nerezidenata u banci (“Sl. novine FBiH”, broj 56/10) od 06. 09. 2010. godine • Pripremljeno pet Odluka čija se objava očekuje u narednom periodu

5. Definisanje “rezidenta”: • Rezidentima se smatraju: • pravna lica sa sjedištem u Bosni i Hercegovini izuzev njihovih predstavništava koja se nalaze izvan BiH, • predstavništva, podružnice i drugi organizacioni dijelovi stranih pravnih lica upisanih u registar nadležnih organa u BiH, • poduzetnici (obrtnici i trgovci) i druga fizička lica koji samostalno obavljaju djelatnost radi sticanja dohotka i registrovani su kod nadležnog organa, • fizička lica sa prebivalištem u BiH, osim fizičkih lica čiji boravak u inostranstvu traje duže od 183 dana, • fizička lica - strani državljani koji u BiH borave na osnovu dozvole za boravak, odnosno vize, duže od 183 dana, osim diplomatskih i konzularnih predstavnika stranih zemalja i članova njihovih porodica, • diplomatska, konzularna i druga predstavništva iz BiH u inostranstvu koja se finansiraju iz budžeta, kao i državljani BiH zaposleni u tim predstavništvima i članovi njihovih porodica. • Dilema oko “statusa” (ne)rezidenta za: • Organizacije Evropske zajednice • Organizacije UN, EUPM i sl.? • Prema usmenom stajalištu Odjela za sprečavanje pranja novca i finansiranje terorizma, sva pravna lica koja su po Uredbi o upisu stranih predstavništava upisana kao nerezidenti, imaju takav status bez obzira na novi Zakon o deviznom poslovanju ?????

6. Karakter i vrste “tekućih poslova” • Tekućim poslovima smatraju se poslovi zaključeni između rezidenata i nerezidenata, čija namjera nije prenos kapitala (čl. 2. st. 1. tačka 9. Zakona) • Plaćanja i prenosi na osnovu tekućih poslova, između ostalog, obuhvataju (čl. 2. st. 1. tačka 10. alineja 4.): • .............. (alineje 1 – 3) • prenosi u korist fizičkih lica po osnovu: doznaka radnika, penzija, invalidnina i ostalih socijalnih primanja, prijenose po osnovu poreza i taksi, međudržavne saradnje, isplata po štetama na osnovu ugovora o osiguranju, prijenose po osnovu pravosnažnih i izvršnih sudskih odluka, prijenose po osnovu dobitaka u igrama na sreću, naknada za koncesije, članarine i kazne (penale) i umjerene doznake na ime troškova za izdržavanje porodice.

7. Nerezident može transferisati sredstva u inostranstvo nakon predočenja uvjerenja da nema neizmirenih carinskih i poreskih obaveza (član 32.). • Šta se podrazumijeva pod “transferom sredstava”? • Za koji iznos transfera sredstava su potrebna navedena uvjerenja i potvrde ..... ?????

8. Obavljanje “kapitalnih poslova” • Platnim karticama se ne može vršiti plaćanje po kapitalnim poslovima (Član 7. st. 4. Zakona) • Rezident ne može izvršiti plaćanje prema inostranstvu na osnovu simuliranog ugovora ili druge nevjerodostojne dokumentacije odnosno zaključiti ugovor u kojem nije navedena stvarna vrijednost (Član 7. st. 5. Zakona) • Rezident može doznačiti sredstva u inostranstvo radi sticanja vlasništva nad nekretninama u inostranstvu ako je podmirio obaveze po osnovu poreza i doprinosa (direktni i indirektni porezi i doprinosi), osim ako posebnim Zakonom ili međudržavnim ugovorom nije drugačije propisano (čl. 17. st. 1). Kako će banka kontrolisati ove transakcije? Kako će banka kontrolisati ove transakcije? Lista reciprociteta ili?

9. Nerezident može vršiti plaćanje radi sticanja vlasništva nad nekretninama u FBiH, osim ako posebnim zakonom ili međudržavnim ugovorom nije drugačije propisano (čl. 17. st. 2). • Rezidenti i nerezidenti mogu slobodno vršiti plaćanje i prenos kapitala po osnovu sticanja, prodaje i likvidacije direktnih investicija u inostranstvu i u FBiH, samo ako je taj posao izvršen u skladu sa propisima o vanjskotrgovinskom poslovanju (član 15.) Lista reciprociteta ili? Ko ovo kontroliše i koja je potvrda / uvjerenje (i da li je) potrebnaza dokazivanje?

10. Plaćanja u Federaciji koja se mogu vršiti u devizama i stranoj gotovini: • Vlada FBiH će podzakonskim aktom propisati i druge osnove po kojima se u FBiH može izvršiti plaćanje, naplaćivanje i prenos u devizama i stranoj gotovini. • Strana gotovina koju rezident naplati pod udlovima navedenim u Zakonu i podzakonskim aktima, mora se položiti na devizni račun najkasnije narednog dana. • Do donošenja nove Odluke / podzaknskog akta, na snazi je “stara” Odluka o uslovima pod kojima se domaćoj pravnoj osobi može dati odobrenje da se naplata i plaćanje u FBiH izvrši u efektivnom stranom novcu (“Sl. novine FBiH”, broj 02/00) • deviznog kreditiranja u Federaciji, • otplate deviznog kredita u Federaciji, • isplaćivanja premije osiguranja i isplati štete u poslovima osiguranja nerezidentima, kao i sa rezidentima koji obavljaju investicione radove i privrednu djelatnost u inostranstvu, • prodaje i kupovine robe sa konsignacionih skladišta, u slobodnim zonama i u slobodnim carinskim prodavnicama, • kupovine i prodaje vrijednosnih papira koji glase na stranu valutu, • isplate strane gotovine sa devizne štedne knjižice i deviznog računa, kao i prenosa deviza sa jedne devizne štedne knjižice na drugu, odnosno sa jednog deviznog računa na drugi istog lica, • kupovine i prodaje, odnosno plaćanja i naplate potraživanja i dugovanja nastalih po vanjskotrgovinskim poslovima rezidenta - pravnih lica i poduzetnika po tekućim i kapitalnim poslovima, odnosno kreditnih poslova sa inostranstvom, • uplate depozita kao sredstva osiguranja.

11. Plaćanja u devizama ili ... ? • Načelno, Zakon propisuje obavezu da rezidenti i nerezidenti za plaćanje prema inostranstvu koriste devize, ukoliko nije drugačije propisano (član 3. st. 1. Zakona) • Platni promet između nerezidenata i rezidenata u FBiH se vrši u KM • U FBiH se može vršiti ugovaranje u devizama, ali plaćanje mora biti u KM, osim u slučajevima koji su navedeni u Zakonu, i osim u Odluci koju će donijeti FMF

12. Kompenzacije, cesija i asignacijesa stranim pravnim licima • Plaćanje, naplaćivanje i prenos po tekućim i kapitalnim poslovima između rezidenata i nerezidenata vrši se slobodno, u skladu sa Zakonom (član 6.) • FMF će podzakonskim aktom propisati uslove pod kojima se plaćanje i naplata između rezidenata i nerezidenata može vršiti kompenzacijom, ustupanjem potraživanja, preuzimanjem duga i dr. • Usmeno iz FMF da neće više biti dosadašnje prakse podnošenja zahtjeva za saglasnost.

13. Dokumentacija o izvršenom plaćanju • Prije izvršenja naloga za plaćanje, Banka je obavezna klijentu da osigura informacije o: • Uslovima pod kojima se izvršava nalog za plaćanje • Vrijeme potrebno za izvršenje plaćanja • Načinu obračuna provzije i dr. troškova • Nakon izvršenja naloga za plaćanje, Banka je obavezna klijentu da obezbijedi informacije o: • Izvršenom plaćanju • Originalnom iznosu po kojem je izvršeno plaćanje • Iznosu svih troškova i provizija koje je klijent dužan da plati • Datumu valute • Izvod (i to kakav) • Obr. 1450 ovjeren i obrađen • SWIFT

14. Rokovi za naplatu, povrat, uvoz ... Novi Zakon je propisao obavezu za rezidenta: • Izvoz robe i usluga : • obaveza naplate i unosa u FBiH sredstava plaćanja po ovom osnovu iz inostranstva je u roku od šest mjeseci od dana izvoznog carinjenja, odnosno od dana izvršenja usluge (do sada je rok bio devedeset dana). • FMF taj rok izuzetno može produžiti za 60 dana.

15. Rokovi za naplatu, povrat, uvoz ... 2. Izvoz robe i usluga sa ugovorenim rokom naplate dužim od šest mjeseci smatra se kreditnim poslom, u smislu Zakona o deviznom poslovanju. • Obaveza unosa u FBiH sredstava plaćanja koja su ostvarena po osnovu prodaje plaćene robe koja se nalazi u inostranstvu, i koja se neposredno isporučuje u inostranstvo, u roku od šest mjeseci od dana izvršenog plaćanja. • FMF će propisati uslove evidentiranja i prijavljivanja.

16. 3. Uvoz dobara i angažovanja stranih usluga - unaprijed plaćena roba ili usluge se moraju uvest u FBiH u roku od šest mjeseci od dana izvršenog plaćanja (do sada je rok bio 90 dana). • Ukoliko se ne uveze roba ili usluga u propisanom roku (šest mjeseci), dužan je da vrati unaprijed plaćeni iznos u roku od osam dana od dana izvršenog plaćanja. • Posao uvoza robe ili usluge sa ugovorenim rokom dužim od šest mjeseci od dana plaćanja smatra se kreditnim poslom sa inostranstvom.

17. Izvođenje investicionih radova u inostranstvu • rezident izvođač radova dužan je ostvarenu dobit po tom osnovu i devize koje je naručilac radova zadržao kao garanciju za osiguranje kvaliteta izvršenih radova i preostala sredstva na računu unijeti u FBiH u roku od osam radnih dana od dana završetka radova, odnosno od isteka garantnog roka (do sada je taj rok bio 90 dana - za unos ostvarene dobiti i 60 dana - za unos sredstava po osnovu date garancije).

18. 5. Ostvarena dobit po osnovu obavljanja privredne djelatnosti u inostranstvu, koju ne iskoristi za namjene utvrđene Zakonom o vanjskotrgovinskom poslovanju rezident je dužan unijeti u FBiH u roku od osam radnih dana od dana iskazivanja dobiti. • Zakon o vanjskotrgovinskom poslovanju je propisao namjenu: • povećanje osnovnog uloga u preduzeću u inostranstvu , • osnivanje drugog preduzeća u inostranstvu, • pokrivanje gubitka istog ili drugog preduzeća u inostranstvu, • osnivanje novih preduzeća i otkupljivanje osnovnog uloga drugih preduzeća u inostranstvu, • davanje kredita preduzeću u inostranstvu u kome je dobit ostvarena ili drugom preduzeću u inostranstvu

19. Dobit koju je nerezident ostvario direktnim ulaganjem se slobodno prenosi, pod uslovom da su u FBiH izmirene sve obaveze po osnovu poreza i doprinosa. • Prenos u inostranstvo ostatka likvidacione ili stečajne mase nerezidenta je slobodan pod uslovom da su u FBiH izmirene sve obaveze po osnovu poreza i doprinosa. • Izmirenje poreznih obaveza dokazuje se odgovarajućim uvjerenjem Porezne uprave Federacije, kao i uvjerenjem Uprave za indirektno oporezivanje BiH.

20. Kreditni poslovi • banka ne može rezidentu odobravati kredit u devizama, izuzev kada se takav kredit koristi za plaćanje uvoza roba i usluga iz inostranstva. • rezidenti ne mogu međusobno odobravati devizne kredite. • zabranjeno je odobravanje finansijskih kredita nerezidentima čiji je rok dospijeća kraći od jedne godine. • nije dopušteno kreditiranje u domaćoj valuti između rezidenata i nerezidenata. • finansijske kredite iz inostranstva rezident obavezno koristi preko domaće banke ili deviznog računa u inostranstvu. Izuzetno može i preko inostrane banke ako je ugovorom o kreditu predviđeno plaćanje roba i usluga direktno dobavljaču ili ako se kreditom otplaćuje ranije zaključeni kredit u inostranstvu (refinansiranje).

21. Fizički prenos sredstava plaćanja • strana gotovina, platne kartice i čekovi koji glase na stranu valutu mogu se slobodno unositi u FBiH iz inostranstva, • svaki prenos čija visina prelazi iznos koji kao maksimalan propiše FMF mora se prijaviti carinskim organima, • dozvoljava se iznošenje KM u inostranstvo od fizičkih lica (rezidenata i nerezidinata) i banaka pod uslovima koje propiše FMF, • FMF će da propiše uslove pod kojima nerezident može iznositi u inostranstvo stranu gotovinu i čekove koje je stekao u Federaciji, • svako iznošenje konvertibilnih maraka, strane gotovine i čekova iznad propisanog iznosa prijavljuje se carinskom organu.

22. Zaključak: • FMF treba da donese još veći broj podzakonskih akata • Potrebno dodatno usaglašavanje sa Zakonom o deviznom poslovanju RS-a • Potrebno usaglašavanje sa propisima o sprečavanju pranja novca i finansiranju terorističkih aktivnosti

23. Hvala na pažnji!