PRAWNE ZASADY KORZYSTANIA Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ INFORMACJI

1. PRAWNE ZASADY KORZYSTANIA Z RÓŻNYCH ŹRÓDEŁ INFORMACJI Opracowała: Iwona Kowalik

2. Spis treści: • Prawo autorskie • Licencja, rodzaje licencji • Odpowiedzialność karna za przestępstwa komputerowe • Pytania

3. Sieć Internet jest zbiorem informacji i materiałów z różnych dziedzin. Korzystanie z nich, zarówno bierne ( przeglądanie stron WWW, ściąganie pików ) jak i czynne ( tworzenie stron WWW ) jest uregulowane prawnie. Spis treści

4. PRAWO AUTORSKIE Prawo to zajmuje się ochroną twórczych produktów intelektu takich jak: utwory literackie, plastyczne, muzyczne, programy komputerowe i inne. Prawo to chroni dobra niematerialne-dobra intelektualne. Spis treści

5. Prawo autorskie nie zajmuje się obrotem nośnikami, na których zapisano dzieła ( np. sprzedaż płyt CD z muzyką reguluje prawo cywilne). Zajmuje się prawami do wydania danego utworu w określonej formie ( np. muzyki czy programu na płycie CD). Spis treści

6. Zgodnie z polskim prawem autorskim program komputerowy jest traktowany tak jak każdy utwór literacki czy muzyczny. Aby utwór zaistniał wystarczy zapoznanie się z nim (ustalenie) w jakikolwiek sposób przez co najmniej jedną osobę- poza twórcą. Spis treści

7. Ustalenie nie musi być związane z utrwaleniem utworu na jakimś fizycznym nośniku -wystarczy wymyślenie go i zapoznanie z nim przynajmniej jednej osoby. Spis treści

8. Kupując płytę CD z muzyką czy programem nie nabywamy praw autorskich do utworów zapisanych na niej ( nie uzyskujemy prawa do dystrybucji czy rozpowszechniania). Możemy korzystać jedynie z utworu dla własnego użytku. Możemy np. odsprzedać kupioną płytę, ale wówczas musimy zniszczyć zrobioną dla własnego użytku kopię. Spis treści

9. Prawo autorskie chroni twórczość wszystkich osób- niezależnie od wieku czy wykształcenia. Nie ma znaczenia wartość czy poziom utworu, ani jego przeznaczenie. Wystarczy by utwór nie był kopią czegokolwiek. Spis treści

10. LICENCJA Jest to umowa, w której autor utworu lub posiadacz praw autorskich (np. producent oprogramowania), określa warunki, na jakich pozwala odbiorcy utworu ( np. użytkownikowi oprogramowania) z niego korzystać. Spis treści

11. Zawarcie umowy licencyjnej w przypadku programów komputerowych następuje przeważnie poprzez otwarcie i odpieczętowanie pudełka z nośnikiem ( np. płyty CD, dyskietki). Legalne dyski CD z oprogramowaniem są zazwyczaj zapakowane z książeczką licencyjną i certyfikatem autentyczności. Ich odpakowanie oznacza przyjęcie zasad licencji. Ten rodzaj licencji nazywa się potocznie „licencją celofanową. Spis treści

12. W Internecie treść licencji jest wyświetlana na stronie WWW, a użytkownik wyraża zgodę na jej warunki klikając na odpowiedni przycisk ekranowy. Każde stanowisko komputerowe musi posiadać oddzielną licencję programu komputerowego. Programu z pojedynczą licencją nie można instalować na wielu komputerach. Spis treści

13. Istnieją darmowe licencje. Podstawowe ich rodzaje to: Spis treści

14. FREEWARE – program, który może być używany bezpłatnie i bez żadnych ograniczeń. Nie można w nich wprowadzać żadnych zmian. Mogą być rozpowszechniane tylko w niezmienionej formie. Prawa autorskie twórcy, mimo,że nie czerpie on korzyści finansowych, pozostają nadal w mocy. Spis treści

15. Czasem Freeware dotyczy tylko użytkowników indywidualnych. Istnieją programy Freeware posiadające dodatkowo bardziej rozbudowaną wersję, tzw. Pro, za którą trzeba zapłacić. Spis treści

16. PUBLIC DOMAIN-oprogramowanie oddane bezpłatnie na użytek ogółu jako dobro publiczne. Takie programy mogą być rozpowszechniane bez zgody autora. Spis treści

17. SHAREWARE-rodzaj oprogramowania, które jest bezpłatnie udostępniane użytkownikom do testów. Programy te mają często limit czasowy na testowanie, w którym nabywca przed podjęciem decyzji o zakupie może dokładnie sprawdzić działanie zazwyczaj w pełni funkcjonalnej wersji. • Innymi typami ograniczeń oprogramowania typu Shareware są: Spis treści

18. TRIALWARE – program po zainstalowaniu jest w pełni sprawny przez określoną ilość czasu od zainstalowania go w systemie. Jeśli po tym czasie użytkownik nie wprowadzi zakupionego u producenta specjalnego kodu, program nie uruchomi się i należy go odinstalować. Spis treści

19. DEMO – program nie ma żadnych ograniczeń czasowych, ale nie są dostępne wszystkie jego funkcje. Zakupienie i wprowadzenie kodu rejestracyjnego odblokowuje nieaktywne funkcje. • Program jest po zainstalowaniu w pełni sprawny i bez ograniczeń czasowych, ale ma limit możliwych uruchomień. Spis treści

20. Program nie ma żadnych ograniczeń czasowych, funkcyjnych ani uruchomieniowych, ale podczas każdego startu aplikacji i podczas korzystania, samoczynnie wyświetlają się komunikaty przypominające o konieczności rejestracji programu. Spis treści

21. Program nie ma żadnych ograniczeń. Autor, licząc na uczciwość użytkownika, oczekuje, że ten zastosuje się do regulaminu i we właściwym czasie zarejestruje program lub usunie go z systemu. Spis treści

22. ADWARE – programy za których użytkowanie się nie płaci. Developerzy czerpią zyski z programów umieszczając w nich reklamy. • POSTCADRWARE – oprogramowanie, którego autor wymaga, aby użytkownik wysłał do autora ( jako zapłatę) kartkę pocztową, najlepiej z widokiem swego miasta i krótką opinią na temat programu. Spis treści

23. Powszechna Licencja Publiczna GNU – podstawową zasadą tej licencji jest bezpłatna dostępność kodu źródłowego i możliwość jego udoskonalania. Zmodyfikowane programy można rozpowszechniać dalej pod warunkiem dołączenia do zmienionej wersji oryginalnego kodu źródłowego. Na tej zasadzie rozpowszechniany jest Linux i darmowe oprogramowanie linuxowe. Spis treści

24. ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA ZA PRZESTĘPSTWA KOMPUTEROWE Spis treści

25. Odpowiedzialności karnej mogą podlegać nawet przygotowania do samego włamania do systemu komputerowego, np. przełamanie zabezpieczeń i nielegalne uzyskanie hasła dostępu. Spis treści

26. Bezprawne wejście do systemu komputerowego (zwane „hackingiem”) wg polskiego prawa jest traktowane na równi z naruszeniem tajemnicy korespondencji i grozi za to kara do dwóch lat więzienia. Spis treści

27. Za podrzucenie wirusa komputerowego, który spowodował zniszczenie, uszkodzenie, usunięcie lub zmianę zapisu istotnej informacji grozi kara do 3 lat więzienia. Spis treści

28. Piractwo komputerowe to bezprawne wykorzystywanie programów komputerowych lub nielegalne ich kopiowanie, np. udostępnianie kolegom dyskietek czy płyt CD z oprogramowaniem, nieprawidłowe zarządzanie licencjami oprogramowania w dużych sieciach komputerowych, nielegalna produkcja dysków CD-ROM, sprzedaż CD-ROM-ów z zestawami oprogramowania bez licencji. Spis treści

29. Za nielegalne uzyskanie programu komputerowego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej grozi kara do 5 lat pozbawienia wolności oraz przepadek tak nielegalnych kopii programów, jak i urządzeń, które posłużyły ich stworzeniu. Spis treści

30. Każda strona WWW, która jest wynikiem oryginalnej i indywidualnej pracy twórczej podlega ochronie prawa autorskiego. Właściciel prawa autorskiego strony ma wyłaczność na decydowanie o losie strony, o prawie i sposobie korzystania z niej przez innych. Tylko on ma prawo czerpać z tego tytułu korzyści majątkowe. Nie trzeba stron rejestrować w urzędzie patentowym. Spis treści

31. Przykładem naruszenia praw autorskich w Internecie jest samowolne wprowadzenie utworu muzycznego do sieci w postaci pliku MP3 bez zgody osoby uprawnionej.Aby legalnie rozpowszechniać utwory w Internecie należy zawsze uzyskać zgodę osoby posiadającej prawa autorskie do utworu z zaznaczeniem, że chodzi o rozpowszechnienie utworu w Internecie. Spis treści

32. Naruszeniem praw autorskich jest likwidacja podpisów zdjęć bezpłatnie udostępniających na stronach WWW oraz tzw. cyfrowych „znaków wodnych” np. z logiem autora- którym oznaczone są utwory. Spis treści

33. Odpowiedz na pytania: • Czym zajmuje się prawo autorskie? • Co jest warunkiem zaistnienia utworu? • Co to jest licencja? • W jaki sposób następuje zawarcie umowy licencyjnej kupowanego programu komputerowego? Spis treści

34. 5. Wyjaśnij różnicę między licencjami Freeware i Shareware. 6. Jakie ograniczenia są stosowane w oprogramowaniach typu Trialware i Demo? 7. Jaka kara grozi za „podrzucenie” wirusa komputerowego? 8. Jaką karę przewiduje polskie prawo za piractwo komputerowe? Spis treści