Lan zuzenbidearen klase-eskemak

1. Lan zuzenbidearen klase-eskemak 2009- 2010 Mikel Urrutikoetxea

2. LEHENGO ZATIA. LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA BERE ERAKETA HISTORIKOA. LEHENENGO GAIA. LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA GARAPENA:

3. LEHENENGO GAIA. LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA GARAPENA • 1.1Lan zuzenbidearen esanahia eta kontzeptua. • 1.2.- Lan Zuzenbidearen aplikatzeko eremua. • 1.3.- Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena. • 1.4.- Lan zuzenbidearen garapena Espainian. • 1.5.- Lan zuzenbidearen ezaugarriak eta gaurko arazoak

4. Zuzenbidearen hurbilketa • Zuzenbidea behatzeko 4 ikuspuntuak: • a. Interes kontrajarriek sorturiko gatazkak askatzeko prozedura. • Helbururi dagokionez Zuzenbidea =bizitza sozialaren arrazionalizazioa da • b. Boterea legitimatzeko tresna • Gaur boterea mugatuz biharkoa aseguratzeko legitimazioaren bidez boterearen arrazionalizazioa. • c. Giza portaera eratzeko tresna (kode sinbolikoaren bidez.). • Giza portaeraren arrazionalizazioa • d. arau juridikoen multzo bezala Arrazionalizazio formala, Zuzenbidea nola egituratzen den kontuan hartuz

5. arau juridiko = agindua + hertsapena Ekintza bati ondorio bat egoztea Oharrak; 1. naturan  bi gertaeren arteko harremana zergatiaren printzipioa (zergatia/ondorioa) Zuzenbidean  bi gertaeren arteko harremana Gizakiak sortu du zuzenbideari  izan beharrari (ez, izateari) dagokio. 2. arauak ez dira berez aplikagarriak (erdi eginak)=> edukia zehazteko guztiok parte hartzen dugu 3. Zuzenbidea =/= errealitatea/ Nahiz eta portaera bat debekatu, agian badira beste biderik gauzatzeko

6. Lanaren hurbilketa • Lana = naturak ukatzen digun guztia lortzeko behar ditugun bide artifizialak, oinarrian giza esfortzua • Etimologia  trabajar" hitzaren etimologia Latin arrunteko “tripaliare/"tripalium“tik Torturatzeko tresna zen hau, hiru egurrezko zepo bat bezala, pertsonak eta zaldiak geldiarazteko

7. Lan zuzenbidearen definizioa • ”Soldatapeko lana eta lan harreman sistema arautzen duen arau multzo berezia” Lan zuzenbidean dauden bi azpimultzoak; harreman indibidual eta harreman kolektiboak Lanaren zuzenbidea  metonimia (sinekdoke)/ lan guztiak ez dira erregulatzen soilik soldatapekoa dena

8. 1.2.-Lan Zuzenbidearen eremua Zein lan sartzen da lanaren zuzenbidea? • Giza ekintza dena • Jarduera libreadena • Bestearentzat eta beste baten kontura • Menpeko jarduera pertsonala den zerbitzu ematea • Alokatua edo soldatapekoa • Harreman juridiko pribatuetakoa ( ez publikoak) • Oharra, Lan zuzenbideari dagokionez garrantzitsuena ez da zer egiten den baizik eta nola erregulatzen den • jarduera bera  bide juridiko desberdinak erabiliz antola daiteke • Irakastea  lagune artean, famili barruan, zerbitzu kontratu batean (akademia batean), lan kontratuaz, funtzio publikoetan,…

9. 1.3.- Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena • 1. Beste baten konturako lana  ia betidanik • 2. aldiz Lan-kontratua  XX mendean (1926.ean lan kodean eta 1931, LKL) • Kontraesanik ez; aurretik beste sistemak baziren lana erregulatzeko; beste kontratu batzuk (zerbitzu akura, obra egiteko kontratua,…) beste sistemak Status; eskubideak Eta betebeharrak bakoitzaren egoeratik Eratortzen dira Status • Esklabutza • Harreman feudalak (jopuak) Kontratua; adostasunaren Bidez eskubideak Eta betebeharrak Sortzea Kontratuak • Zerbitzu akura • Obra egitekoa • Lan kontratua

10. Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena (II) • Industri Iraultza eta Iraultza burgesa garaikideak dira • Industri Iraultzak lan indarra handiago eskatzen zuen (gremioen mugatik at) • Iraultza burgesak statusa ezin erabiltzea zekarren (lege-berdintasuna) Ondorioa; kontratua erabiltzea lan ematea justifikatzeko Kontratuan; bi kontratu egileak berdinak dira Baina, 1. Kontratuaren berdintasuna formala, Legearen aurrean 2. Benetako egoeran DESBERDINTASUNA/ Botere ekonomikoan desoreka enpresariaren alde 3. Enpresariaren eta langilearen interesak kontrajarriak dira ONDORIOA; KONTRATUA Atxikimendu-kontratua bihurtzea Enpresariak bere baldintzak inposatu ahal zituen langileak onartu behar zituen (langilea ordezkagarria) Langile mugimenduaren eraginez Estauaren parte harzte langile babesteko  Taldea onarztea (sindikatu, greba,…)  lan zuzenbidea

11. 1.4.- Lan zuzenbidearen garapena Espainian. • Lehengoa, hastapenetakoa, 1870.etik 1900 arte • Bigarren aroa, Lan legislazioen sorrera, 1900.tik 1931 arte • 3. aroa, Lan Zuzenbidearen sorrera, 1931tik 1939 arte. • 4. araoa, Francoren garaia, 1937.tik 1975 arte • 5. araoa, berriro Lan Zuzenbide demokratikoa, 1978. urtetik hona.

12. laburbiltzeko • Ekoizteko modu bakoitzak  ekoizteko harreman desberdinak sortzen ditu • ekoizteko harreman desberdinek  lanaz jabetzeko bide juridiko bereziak sortarazten dituzte • Lan-kontratua kapitalismo garaiko lanaren erregulazioa • Lan kontratua bi gauza batera ; • Egilea ez den beste batek lana lortzeko legitimazioa • Ustiaketa mugatzea.

13. Kode zibiletik Lan zuzenbidera

14. d.Lan zuzenbidearen atalak 1.Gizabanakoaren lan zuzenbidea (Lanaren zuzenbidea indibiduala); 2.-Lan zuzenbide kolektiboa (Zuzenbide Sindikala); 3.- Lan zuzenbide administratiboa; 4.- Prozedurako lan zuzenbidea; 5.- Gizarte Asegurantza, Lan zuzenbidearen arazoak 1. Langabezi iraunkorraren eta modelo ekonomikoaren eraginak lan Zuzenbidean:globalizazioa, lehiakortasuna,… 2. Interes kontrajarriak /gutxienezko interes komuna 3. Lan Zuzenbidea zabaltzean=> "ZONALDE GRISAK" (Garraioak, para-subordinazioa eta menpeko autonomoak,.., 4. Lege, hitzarmen kolektibo eta lan kontratuaren arteko harremanak (arau bakoitzean subjektu-erreferentzia desberdina da