1 / 70

Kształcenie doktorantów polskie dylematy na tle europejskim

Kształcenie doktorantów polskie dylematy na tle europejskim. Andrzej Kraśniewski. Ogólnopolska Konferencja Doktorantów, 18 czerwca 2010 r. Europejska mini-rewolucja 2000-2010. mini-revolution (quiet revolution) in doctoral education. czynniki sprawcze. zmiany na rynku pracy

hinda
Download Presentation

Kształcenie doktorantów polskie dylematy na tle europejskim

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Kształcenie doktorantów polskie dylematy na tle europejskim Andrzej Kraśniewski Ogólnopolska Konferencja Doktorantów, 18 czerwca 2010 r.

  2. Europejska mini-rewolucja 2000-2010 mini-revolution (quiet revolution) in doctoral education czynniki sprawcze • zmiany na rynku pracy • polityka Unii Europejskiej • Strategia Lizbońska • ERA Green Paper • Modernisation Agenda for Universities • ... • Proces Boloński

  3. PLAN PREZENTACJI • Rynek pracy naukowców • Kształcenie doktorantów w Europie – stan obecny i trendy • Europejskie dylematy – w poszukiwaniu rozwiązań • A co u nas?

  4. źródło: F.X. Grau Vidal, Council EUA-CRUE, Sevilla 2010 Rynek pracy naukowców – dwa modele • Europa Południowa, Centralna i Wschodnia rynek „tradycyjny” - uczelnie i instytuty badawcze • Europa Północno-Zachodnia, USA rynek „rozszerzony” o instytucje gospodarcze • w Niemczech większość osób zarządzających dużymi firmamimastopień doktora • w Sun Microsystems (USA) do pracy w dziale projektowania przyjmowani tylko doktorzy

  5. liczba doktoratów rocznie: ok. 5 400 • liczba nauczycieli akademickich: ok. 98 600 • średni roczny przyrost liczby nauczycieli akademickich (2006-2008): < 1000 źródło: GUS 2009 Rynek pracy - nie tylko uczelnie Około 50% osób posiadających stopień doktora pracuje obecnie poza szkolnictwem wyższym, z tego tylko część prowadzi badania naukowe źródło: Trends 2010, EUA, 2010

  6. Rynek pracy - nie tylko uczelnie Wizja kariery zawodowej - Niemcy źródło: W. Krull, Volkswagen Foundation, EUA-CDE Conf., Berlin 2010

  7. Komisja Europejska, 2003: „Researchers in the ERA: One Profession, Multiple Careers” Rynek pracy - nie tylko uczelnie źródło: L. Borrell-Damian, Collaborative Doctoral Education, EUA DOC-CAREERS, 2009

  8. Oczekiwania wobec absolwenta Pożądane cechy „absolwenta” (umiejętności ogólne i postawy) • umiejętność uczenia się (samokształcenia) • umiejętność stawiania i rozwiązywania problemów • umiejętność analitycznego i krytycznego myślenia (krytycznej refleksji) • umiejętność komunikowania się (w mowie i piśmie), także z niespecjalistami (mediami, ...) • umiejętność zarządzania zespołem i projektem • umiejętność pracy w zespole międzynarodowym • rozumienie problemów środowiska badawczego (aspekty prawne, etyczne, komercyjne, ...) • elastyczność – umiejętność adaptacji do nowych warunków, zadań, ... • przedsiębiorczość

  9. Oczekiwania wobec absolwenta opinie pracodawców źródło: L. Borrell-Damian, Collaborative Doctoral Education, EUA DOC-CAREERS, 2009

  10. Oczekiwania wobec absolwenta opinie młodych naukowców Kształtowanie umiejętności ogólnych - opinie młodych naukowców ankieta MCFA, Eurodoc & Pi-Net (2003); 2790 odpowiedzi źródło: M. Lola, Marie Curie Fellowship Association, EUA Conf., Salzburg 2005

  11. Oczekiwania wobec absolwenta opinie młodych naukowców ankieta MCFA, Eurodoc & Pi-Net (2003); 2790 odpowiedzi źródło: M. Lola, Marie Curie Fellowship Association, EUA Conf., Salzburg 2005

  12. Oczekiwania wobec absolwenta źródło: W. Krull, Volkswagen Foundation, EUA-CDE Conf., Berlin 2010

  13. PLAN PREZENTACJI • Rynek pracy naukowców • Kształcenie doktorantów w Europie – stan obecny i trendy • Europejskie dylematy – w poszukiwaniu rozwiązań • A co u nas?

  14. Różnorodność • instytucje kształcące • forma (kształcenie indywidualne, studia) • charakter kształcenia (ogólne, specjalistyczne) - wymagania • czas trwania (ustalony, nieustalony) • status młodego naukowca • sposób finansowania ale widoczne trendy

  15. „Umasowienie” kształcenia Liczba uczestników studiów doktoranckich źródło: GUS 2009 33040 32454 25622 dla porównania: W. Brytania, Niemcy - ok. 100 000 10482 2695 1990/91 1995/96 2000/01 2004/05 2008/09

  16. „Umasowienie” kształcenia źródło: S. Reichert, Doctoral Education: The Next Focus of Higher Education Reforms, 2006

  17. odpowiedzialność indywidualna odpowiedzialność instytucjonalna idea: rozszerzyć spektrum kompetencji (wiedza, umiejętności, inne) przyszłego doktora „Deprywatyzacja” kształcenia indywidualna praca naukowa (mistrz-uczeń) kariera akademicka zwiększony udział w zajęciach zbiorowych kariera nieakademicka

  18. Zmiany w programach kształcenia Imperial College, London źródło: M. Ritter, Pro-Rector, Imperial College London, EUA Conf., Maastricht 2004

  19. Zmiany w programach kształcenia Imperial College, London źródło: M. Ritter, Pro-Rector, Imperial College London, EUA Conf., Maastricht 2004

  20. Zmiany w programach kształcenia University of Washington, Seattle źródło: W. Krull, Volkswagen Foundation, EUA-CDE Conf., Berlin 2010

  21. Etyczne aspekty prawnej ochrony własności intelektualnej Nauka i biznes – jak to robią w Cambridge POLITECHNIKA WARSZAWSKA oferta dydaktyczna studiów doktoranckich - wykłady specjalne 2008/2009 Techniki komunikowania się w działalności naukowca w ramach autopromocji ...

  22. Współpraca z instytucjami gospodarczymi Collaborative doctoral education

  23. Współpraca z instytucjami gospodarczymi Zróżnicowane formy źródło: L. Borrell-Damian, Collaborative Doctoral Education, EUA DOC-CAREERS, 2009

  24. Współpraca z instytucjami gospodarczymi Zalecenia źródło: L. Borrell-Damian, Collaborative Doctoral Education, EUA DOC-CAREERS, 2009

  25. Industrial Research Degree (160 studentów) źródło: M. Rimini-Döring, R. Bosch GmbH, EUA Conf., Salzburg 2005 Industrial doctorate Bosch: nakłady na badania: 3 mld euro = 7.5% sprzedaży (2004)

  26. Industrial doctorate orientacja zawodowa kształcenia na poziomie doktorskim  doktorat „zawodowy”

  27. Doktoraty „zawodowe” („specjalistyczne”?) Heather Eggins: The professional doctorate: a responseto 21st century requirements for European Higher Education? (2009) EUA Bologna Handbook, Raabe Publ. założenie: doktorat - w rozumieniu przyjętym w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego (na 8. poziomie Europejskich Ram Kwalifikacji)

  28. zaangażowanie instytucji gospodarczych w tworzenie programów i zarządzanie studiami • specjalne nazwy programów (New Route PhD w UK) • inne nazwy „stopni” (Doctor of Engineering, Doctor of Education, Doctor of Business Administration, ...) Doktoraty „zawodowe” („specjalistyczne”?) Typowe cechy programów studiów • tematyka rozprawy związana z doświadczeniamizawodowymi • wspólne „promotorstwo” (uczelnia – inna instytucja) • większy nacisk na kształtowanie umiejętności przydatnych w działalności pozaakademickiej • zróżnicowane formy „zajęć” • realizacja w trybie part-time

  29. Quality Assurance Agency (UK) nie rozróżnia tradycyjnych doktoratów od professional doctorates – obowiązują te same standardy (wymagania) Doktoraty „zawodowe” („specjalistyczne”?) Skala zjawiska (UK) • ok. 220 „programów” (2009) • kilka tysięcy nadanych stopni (do 2005) • education - 1864 • clinical psychology - 1775 • business administration - 434 • engineering – 301 • udział wśród ogółu doktorantów • 1% - wśród studiujących full-time • 10% - wśród studiujących part-time łącznie - 3% źródło: Promoting the UK doctorate, Universities UK, 2009

  30. Doktoraty „tradycyjne” a „zawodowe” Jaki zakres wiedzy i umiejętności istotny dla doktoratu „zawodowego” jest nieprzydatny dla pracownika uczelni lub instytutu naukowego? profesor też jest – a przynajmniej powinien być – profesjonalistą

  31. Doktoraty „tradycyjne” a „zawodowe” Różnicowanie charakteru kształcenia - pozytywna tendencja, przy czym ... Główny element kształcenia – badania naukowe • Doctoral education: training by research, not training for research • [Salzburg Principles, 2005] • The doctorate is based on research • [Eurodoc, 2005] nowe typy/nazwy doktoratów np. Doctor of Engineering obok tradycyjnego PhD (in Engineering) – brak wspólnego europejskiego podejścia

  32. Strukturalizacja kształcenia • wydzielony program studiów w uczelni (jednostce) prowadzącej inne rodzaje studiów • wydzielona w ramach uczelni jednostka - graduate school • struktura rozproszona typu doctoral/research school, utworzona przez jedną lub (częściej) kilka instytucji • wydzielona instytucja kształcąca wyłącznie na poziomie graduate, często międzynarodowa European University Institute, Florencja

  33. Strukturalizacja kształcenia Formy organizacyjne źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007 w wielu krajach mechanizmy finansowe promujące rozwiązania strukturalne

  34. Francja: Niemcy: szkoły doktorskie, w tym obejmujące kilka uczelni - PRES (nie ma innej drogi do doktoratu) Graduiertenkollegs - część Exzellenzinitiative (równolegle tradycyjny „prywatny” model kształcenia) Strukturalizacja kształcenia graduate school • kształcąca na poziomie doktorskim i magisterskim 18% uczelni graduate/doctoral/research school • kształcąca wyłącznie na poziomie doktorskim 49% uczelni 29% uczelni 2006 (Trends V) 2009 (Trends 2010)

  35. Status młodych naukowców • pracownik uczelni (instytucji naukowej) ... • student (studiów doktoranckich) niepłacący za kształcenie, otrzymujący wynagrodzenie (stypendium) za realizację określonych zadań ... • student (studiów doktoranckich) płacący za kształcenie + zróżnicowane gwarancje socjalne

  36. Status młodych naukowców Status kandydata do stopnia doktora źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007

  37. Status młodych naukowców „obciążenie” doktoranta związane z pracą naukową (a nie nauczaniem, administrowaniem, …) źródło: T. Brown, Eurodoc Survey of Doctoral Researchers - Brief and Summary of Pretest Results, 2007

  38. Finansowanie kształcenia Sposób finansowania doktorantów ? źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007

  39. Finansowanie kształcenia Poziom finansowania doktorantów (pensja, stypendium) źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges, EUA 2007

  40. Finansowanie kształcenia Średni dług absolwenta studiów doktoranckich w USA - 77 000 $ źródło: K. DePauw, V-President, Virginia Tech, EUA-CDE Conf., Berlin 2010 Źródła finansowania kształcenia Francja, 2001 zasoby rodzinne 36% własna praca zarobkowa 20% stypendia - minister, władze lok., fundacje, ... 33% źródła zagraniczne (krajowe, UE) 7% porozumienia z instytucjami gospodarczymi 4% źródło: „Researchers in the ERA: One Profession, Multiple Careers”, KE, 2003

  41. Finansowanie kształcenia Sources of funding for UK research candidates source: UK Higher Education Statistics Agency źródło: G. Clarke, UK CGE, Bologna Seminar, Warszawa, 2010

  42. Problem: bezpieczeństwo socjalne ankieta MCFA, Eurodoc & Pi-Net (2003); 2790 odpowiedzi źródło: M. Lola, Marie Curie Fellowship Association, EUA Conf., Salzburg 2005

  43. Zmiana podejścia do opieki nad doktorantem SUPERVISION MONITORING & ASSESSMENT role and responsibilities of a supervisor conflict resolution formal arrangements models of supervision multiple supervision selection of a supervisor trainingof supervisors qualification requirements for a supervisor źródło: A. Krasniewski, EUA Conf. on Doctoral Programmes in Europe, Nice, Dec. 2006

  44. uwaga na marginesie Opieka nad doktorantami • ważny, a w dyskusjach w Polsce zwykle pomijany problem EUA-CDE Workshop "Enhancing of Supervision: Professional Development and Assessment of Supervisors" Imperial College, London, UK, 8-9 January 2009

  45. Internacjonalizacja i mobilność Cudzoziemcy wśród doktorantów źródło: Doctoral Programmes in Europe’s Universities, EUA 2007 • law (59%) • engineering and technology (58%) • business and management (58%) • maths and computing (51%) W. Brytania Francja USA 42% 35% 33% źródło: Promoting the UK doctorate, Universities UK, 2009 G. Clarke, UK CGE, Bologna Seminar, Warszawa, 2010

  46. Internacjonalizacja i mobilność • wspólnie prowadzone programy studiów (European Doctorate, joint degrees, co-tutelle) suplement do dyplomu zamiast dual/joint degree? • rozszerzenie Erasmus Mundus na studia III stopnia • międzynarodowe instytucje kształcące młodych naukowców • program KE Human Resources and Mobility (Marie Curie Actions) • dodatkowy strumień finansowania doktorantów przez European Research Council? „...doctoral/graduate schools (rather than individuals) would beinvited to apply for an allocation of ERC Doctoral Awards.”

  47. PLAN PREZENTACJI • Rynek pracy naukowców • Kształcenie doktorantów w Europie – stan obecny i trendy • Europejskie dylematy – w poszukiwaniu rozwiązań • A co u nas?

  48. Europejskie dylematy i problemy • Jaki model kształcenia? • charakter (efekty) kształcenia • warunki przyjęcia (po studiach II stopnia?) • stopień integracji studiów doktoranckich (studiów III stopnia) ze studiami II stopnia • czas trwania • Jaki status młodego naukowca? • Jak finansować kształcenie? • Kto ma nadawać stopnie naukowe? • Kto ma kształcić? (tylko centra doskonałości?) • Jak zapewnić jakość?

  49. Projekty European University Association konferencja EUA: Doctoral Programmes in Europe, Nicea (2006) – ok. 600 uczestników

  50. →EUA Council for Doctoral Education http://www.eua.be EUA Council for Doctoral Education EUA-CDE • powołanie – styczeń 2008 r. • członkostwo – 1000 euro/rok (dla uczelni EUA) • korzyści • regularna informacja (biuletyn elektroniczny, e-maile) • możliwość udziału w projektach badawczych • warsztaty, seminaria, szkoły letnie/zimowe, doroczna konferencja tematyczna, spotkania robocze

More Related