ISTANBUL UN Y NETIMI

1. ISTANBUL’UN YÖNETIMI *Osmanli Devleti için baskentlerin ayri bir özelligi vardi. *Daha önceki baskentleri:Iznik,Bursa,ve Edirne’ye gösterdikleri ilgiyi Istanbul’a da göstermislerdir. *Imar faaliyetleri ile sehrin görünümünü Osmanli baskentine yakisir duruma getirdiler. *Payitaht(hükümdarin oturdugu sehir)olan Istanbul devlet yönetiminin merkezidir. *Osmanli tarihinde Istanbul’a Dersaadet,Derialiyye,Islambol gibi isimler de verilmistir.

2. *Istanbul’un disiplin ve güvenligi veziriazamin(sadrazamin)sorumlugundaydi. *Veziriazam sefere çiktiginda yerine vekil olarak sadaret kaymakamini birakirdi. *Bütün memurlarin en üst yetkilisi burada otururdu. *Istanbul’un en yüksek mülki amiri(valisi)Istanbul kadisiydi. *Sehrin güvenliginden yeniçeri agasi sorumluydu. *Belediye islerini Istanbul sehremini(belediye baskani)yürütürdü. *Imar islerini mimarbasi düzenler. *Çarsi,pazar ve ticaret islerini muhtesip yapardi. *****Istanbul Asya ile Avrupa arasinda siyasi,sosyal ve ekonomik köprü görevi görürdü.Bu nedenle her yenilik ve degisim önce burada baslardi.

4. DIVAN_I HÜMAYUN *ilk olarak Sasani Devleti’nde olusturulan divan teskilati,Hz. Ömer zamaninda Islam devleti teskilatinda yerini aldi. *Daha sonraki dönemlerde bütün Islam ve Türk devletlerinde uygulanan divan Selçuklulardan Osmanli Devletine geçti. *Osmanlilar bu kurumu Selçuklu,Ilhanli ve diger Türk devletlerini örnek olarak daha da gelistirdiler. *Osmanli’nin kurulus yillarinda devleti tek basina hükümdar yönetirdi. *Bu yönetimde adalet ve güven temel unsurlardi. *Topraklar genisleyince yönetime yardim için divan teskilati olusturuldu. *Osmanlilarda divan,devlet islerinin görüsülüp karara baglandigi yerdir.Bugünkü bakanlar kurulu gibi. *Divan toplantilarinda devlet isleri kapali celse görüsmeleriyle yapildigi halde sikayet ve davalara açik celsede bakilirdi.

5. OSMANLILARDA DIVAN_I HÜMAYUN’UN DÖRT TEMEL GÖREVI OLMUSTUR. BUNLAR: SIYASI YETKILER: Devlete karsi olan hareketlerin yok edilmesi buna kalkisan kisilerin cezalandirilmasi nüfus hareketlerinin kontrol altinda tutulmasi ve Osmanli egemenligindeki gayrimüslim ülkelerde Osmanli hukukunun uygulanmasi divanin siyasi yetkilerindendir. HUKUKI YETKILERI: Padisahin ferman ve buyruklarinin disinda genel konularda kanun hazirlamak,kadi ve naiplerin çalismalarinin genel denetimini yapmak, örfi davalarda ilk yargilama yaparak hüküm vermek,üst mahkeme görevi ve yargida düzeltme yapmaktir. IDARI YETKILERI: Vakif,egitim ve tüm idari hizmetlerin denetimini yaparak buralara görevliler atamak,yeni fethedilen bölgelerin tahririni yaptirmak,buhranli dönemlerde önlemler almak ve mahkeme sayisini yeteri kadar artirmaktir. EKONOMIK VE MALI YETKILERI: Para basmak,hazineden para çikartmak ve vergi islerini düzenlemek divanin yetkilerindendir. Ayni zamanda divan,Osmanli Devleti’nde bütün halkin sikayetlerini iletebildigi ve padisah tarafindan durumun incelendigi bir karar organidir.

6. KURULUSU *Orhan Gazi zamaninda Divan adi ile olusturulan bu kurum 1.Murat Döneminde tam olarak teskilatlanmis ve devlet islerinin görüsülüp karara baglandigi yer olmustur. *Osmanli Devletinin merkezden yönetilmesi bu kurumun önemini daha da artirmistir. *Padisah,veziriazam baskanligindaki divan toplantilarini Kasriadl denilen yerden izlerdi.Topkapi Sarayindaki divan toplantilari önceleri Babüssaade önündeki Divanhane’de yapilirken daha sonra Kubbealti bölümünde yapilmaya baslandi.

7. DIVAN_I HÜMAYUNUN DOGAL ÜYELERI *Padisah *Veziriazam *Kubbealti Vezirleri *Kazasker *Defterdar *Nisanci *Kaptan_i Derya *Yeniçeri Agasi ***** Veziriazam ve vezirler seyfiye(ehl_i örf) grubunu, kazasker ilmiye(ehl_i ser’i)grubunu, defterdar ve nisanci ise kalemiye (ehl_i kalem) grubunu temsil ederdi.

8. YAPISI 1)Seyfiye(Ehl_i Örf)=>Osmanli Devletinde yürütme yetkisine sahip kolu olusturuyordu. *Padisahin emir ve buyruklarini uygulayan bu kol, veziriazam ve tasradaki timarli sipahilere kadar olan görevlileri kapsiyordu. *Ehl_i Seyf, Ehl_i Örf veya ümera da denilen bu görevliler silah tasima yetkisine sahiptiler. *Divandaki birinci vezire, veziriazam ya da sadrazam adi verilirdi. *Veziriazam padisah adina tam yetkiliydi ve padisah mührünü tasima hakkina sahipti. *Padisah adina divan toplantilarina önemli davalara baskanlik eder yaptiklari islerden padisaha bilgi verirdi. *Veziriazamlar padisah sefere çikmadigi zaman onun yerine Serdar_i Ekrem(baskomutan) unvani ile sefere çikardi. *Osmanli padisahlari bu makama hiçbir zaman kendi soyundan olan insanlari getirmemislerdir. *Fatih Dönemine kadar köklü TÜRK ailelerinden gelen kisiler veziriazam olurken, bundan sonra çogunlukla devsirme kökenliler bu göreve getirildiler.

9. OSMANLI DEVLETINDE SEYFIYE SINIFININ IKI AN GÖREVI VARDIR. YÖNETIM GÖREVI: Osmanli Devleti’nde halkin rahat, huzur ve adalet içinde yasamasini saglama göreve seyfiye sinifinin en üst kademesinden, en alttaki görevlisine kadar herkesin göreviydi. ASKERLIK GÖREVI: Silah tasima yetkisine sahip bu sinifin birinci görevi askerliktir.Osmanli Devletinin kuruldugu ilk yillarda ordu, ordu-millet özelliginden kaynaklanan yapiya göre boylardan toplanan, gönüllü birliklerden olusuyordu.Ilk düzenli ordu Orhan Bey zamaninda yaya ve müsellemler(atli birlikler ) adi altinda kuruldu.Ancak 1.Murat’tan itibaren orduda yeni bir teskilatlanmaya gidilip kapi kulu askerleri ile eyalet askerleri (timarli sipahileri) meydana getirildi. Ordunun merkezindeki bölümünü kapi kulu ocaklari,merkez disindakileri ise eyalet askerleri olusturuyordu.Osmanli Devleti’nde ordu kara ve deniz kuvvetleri olarak ikiye ayrilirdi.Denizcilik ve donanma faaliyetleri Osmanli Beyligi’nin büyümesine paralel olarak gelismis ve donanma kaptan pasanin yönetimine birakilmisti.Vezir rütbesindeki kaptan pasalara Kaptan_i Derya denmis ve dogrudan divan üyesi yapilarak yönetime katilmalari saglanmistir.