OFERTA DHE PËRCAKTIMI I ÇMIMEVE NË KONKURRENCË TË PLOTË

1. OFERTA DHE PËRCAKTIMI I ÇMIMEVE NË KONKURRENCË TË PLOTË As. Mic Ukaj

2. I. Tiparet e tregut konkurencial dhe kurba e kërkesës e firmës • Konkurrenca ka një kuptim të gjerë. • Ndërkaq, shprehja konkurrencë plotë ka një kuptim tepër të veqantë. • Konkurrenca e plotë karakterizohet nga një sërë veçorish:

3. Ekzistenca një numri të madh firmash në treg. • Të gjitha firmat e një dege shesin produkte me karakteristika të njëjta, produkte homogjene, për shembull grurë, duhan, etj. • Blerësit dhe shitësit janë të mirinformaur,kanë njohuri të plota për çmimet dhe produktet në treg. • Ekzistenca e lehtësisë së hyrjes dhe daljes së firmave nga dega. Firmat i lëvizin burimet nga një degë në tjetrën pa pengesa ligjore, si patentat, liçencat, etj.

4. Tipari më i rëndësishëm i konkurrencë së plotë, që buron nga veçoritë e mësipërme, është se firmat janë çmimpranuese, ato nuk kanë asnjë ndikim mbi çmimin e produkteve që ofrojnë në treg.

5. Kurba e kërkesës në konkurrencë të plotë a) Kërkesa e blerësve individualë b) Kërkesa dhe oferta e tregut b) Kërkesa që ndeshin firmat individuale në treg P P P P P S d 5 euro 5 euro d d D Q Q Q Q Blerësi B Firma A Firma B Blerësi A

6. Firma mund të marrë vendime vetëm lidhur me sasinë. Me çmimin që përcakton tregu, firma mund të shesë çfarëdo sasie që dëshiron • Mundësia që ka firma individuale për të shitur çfarëdo sasie me çmimin e tregut, mund të krijojë përshtypjen sikur në konkurrencën e plotë nuk ka konkurrencë.

7. II. Vendimet dhe oferta e firmës në një periudhë afatshkurtër • Në kushtet kur çmimi përcaktohet nga tregu dhe firma mund të shesë çdo lloj sasie me këtë çmim, lind pyetja: cili është niveli i prodhimit që zgjedhë firma? Për të kuptuar më mirë përgjiegjiën e kësaj pyetje rikujtojmëse: • Synimi themelorë i çdo firme është maksimizimi i fitimit. • Fitimi përfaqëson diferencën midis të ardhurave totale (TR) me koston totale (TC). • Për ekonomistët kostoja totale është kostoja ekonomike (oportune), pra përfshinë koston e shprehur dhe atë të nënkuptuar.

8. Sasia e prodhimit Q Kosto totale TC Kosto marxhinale MC Kosto totale mesatare ATC=TC/Q Të ardhurat totale TR=QxP E ardhura marxhinale MR Çmimi P Fitimose humbje π=TR-TC 1 2 3 4 5 6 7 8 0 4 - - 0 - 5 -4 1 6 2 6 5 5 5 -1 2 7 1 3.5 10 5 5 3 3 9 2 3 15 5 5 6 4 12 3 3 20 5 5 8 5 16 4 3.2 25 5 5 9 6 21 5 3.5 30 5 5 9 7 27 6 3.87 35 5 5 8 8 34 7 4.25 40 5 5 6 9 42 8 4.55 45 5 5 3 10 51 1 5.1 50 5 5 -1

9. Mënyrat e llogaritjes së maksimizimit të fitimit • Mënyra TR – TC • Mënyra MR =MC • Dihet barazimi d = p = MR • Kurba e kërkesës përfaqëson edhe kurbën e të ardhurës mesatare, sepse e ardhura mesatare del nga raporti . • Në shembullin tonë, çmimi është konstant, i barabartë me 5 njësi. Atëherë mund të shkruajmë se d=p=MR=AR .

10. Mënyra MR = MC P ATC MC ATC E d=P=MR=AR 5 A 6 Q

11. Maksimizimi i fitimit për firmen e cila merr vetem fitim normal P ATC MC ATC E d=P=MR=AR 3 4 Q Çka bënë firma në këtë rast

12. Minimizimi i humbjes për firmën me humbje P ATC MC ATC AVC E d=P=MR=AR 3.5 2 1.5 F 6 Q Çka bën firma në këtë rast (sqarimet përmes formulave)

13. Kurba e ofertës së firmës P ATC MC ATC AVC d d4 P4 E c d3 P3 b d2 P2 a d1 P1 q1 q2 q3 q4Q

14. Kurba e ofertës së degës Firma A Firma B Firma C Dega SA SB Sc Stregut P P P P P2 P2 P2 P2 P1 P1 P1 P1 Q Q Q Q 25 60 10 20 10 20 5 20

15. III.Sjellja e firmës dhe e degës në periudha afatgjata • Për të analizuar dhe kuptuar më mirë sjelljen e firmës dhe të degës, është e nevojshme të dallojmë tri periudha kohore të mundshme të ekuilibrit të tregut: • Ekuilibri momental, ku oferta është fikse. • Ekuilibri afatshkurtër, ku firmat mund të rrisin prodhimin, megjithëse kapitali mbetet i pandryshuar. • Ekuilibri afatgjatë, ku të gjith faktorë e prodhimit mund të ndryshojnë. • Paraqitjet grafike

16. Ekuilibri momental Ekuilibri afatshkurter P S S P1 P1 D2 D2 P0 P0 D1 D1 Q Q

17. Ekuilibri afatgjatë P S P1 D2 P0 D1 Q

18. Ekuilibri afatgjatë për një firmë konkurruese P SRMC LRMC SRAC LRAC E d=P=MR=AR P1 q1 Q

19. Po kurba e ofertës së degës si do të paraqitej në periudha afatgjata? Dallojmë tre raste • Oferta e degës me kosto konstante. • Oferta e degës me kosto rritëse • Oferta e degës me kosto zbritëse.

20. Oferta e degës me kosto konstante. P P MC D2 S(800) S(1000) S(1200) D1 E2 P2 P2 E3 P3 P3 E1 SL P1 P1 E4 6 10 Q 4800 6400 7200Q

21. Oferta e degës me kosto rritëse P P S(200) S(900) SRMC2 SRAC2 SL P2 P2 E2 SRMC1 E1 E1 SRAC1 P1 P1 D2 D1 a) Q b) Q

22. IV. Konkurrenca e plotë dhe efiçenca ekonomike • Efiçenca ekonomike, sipas përcaktimit të ekonomistit të mirënjohur italian Vilfredo Pareto, përfaqëson atë situatë ku prodhimi i një malli të dhënë nuk mundet të rritet pa ulur prodhimin e një malli tjetër dhe • kur konsumi i një konsumatori nuk mund të rritet pa pakësuar konsumin e një tjetri.

23. Rritja e efiçiencës ekonomike realizohet kur plotësohen tre konditat e paretos Një analizë të shkurtër të tre konditave, do ta bëjmë duke marrë një model të thjeshtë, të bazuar në supozimet e mëposhtme: • Ekziston një ekonomi e thjeshtë, pa tregti të jashtme, ku këmbimi bëhet mall me mall. • Ekzistojnë vetëm dy produkte,veshje dhe ushqim. • Ekzistojnë vetëm dy faktorë prodhimi, kapitali dhe puna. • Ekzistojnë vetëm dy individë, që përfaqësojnë gjithë shoqerinë.

24. Harta e izokuanteve të ushqimit dhe veshjeve L K Kapitali Punë V1 V2 V3 V4 K U4 U3 U2 U1 L Kapital

25. Kuadrati i prodhimit dhe kurba kontraktuese L L2 K Ov V2 K1 P V1 K2 V3 V4 V5 U5 U4 U1 U2 U3 K Ou L1 Kapital

26. Efiçienca në prodhim • Efiçenca në prodhim arrihet atëherë kur MRTS e çdo faktori me çdo faktor tjetër është e barabartë për të gjitha mallrat • Si përfundim efiçenca në prodhim realizohet kur (MRTSKL) ushqimit=(MRTSKL) veshjeve

27. Efiçenca alokative. • Duke përgjithësuar për shumë individë dhe mallra,themi që efiçenca alokative arrihet kur MRS e çdo malli me me çdo mall tjetër duhet të jetë e barabartë për gjithë individët. • (MRSUV)A = (MRSUV)B.

28. Harta e indiferencës për individët A dhe B Ushqim veshje 0 IB2 IB1 IB3 IB4 IA4 IA3 IA2 IA1 0 veshje ushqim

29. Kuadrati i këmbimit V2 OB Ushqim IB1 IB3 IB2 U1 D H IB4 U2 IB5 G F IA7 E IB6 C B IA6 A IA5 IB7 IA4 IA3 IA2 IA1 OA V1 Veshje

30. Efiçienca në shpërndarje • Plotësimi i dy kushteve të mësipërme do të thotë që ekonomia prodhon në një nivel që ndodhet në kurbën e mundësive të prodhimit dhe që kemi alokim efiçent të mallrave midis dy individëve • Pra, kushti është: MRSUV = MRTUV

31. Kondita e parë. • Siq theksuam më sipër, firma që maksimizon fitimin zgjedh pikën kur vija e izokostos është tangente me një izokuant o është pika ku prodhimi sigurohet me kosto minimale. • MRTSU = PK/PL dhe MRTSV = PK/PL

32. Minimizimi i kostos L Pjerrësia = PK/PL Kombinacioni i kostos minimale izokostot K

33. Kondita e dytë • Siç kemi theksuar më parë, konsumatori që dëshiron të maksimizojë dobishmërinë zgjedh atë kombinim të mallrave, që përcaktohet nga pika ku vija e buxhetit është tangenteme një kurbë indiferencë që është kurba e indiferencës më e lartë që mund të arrihet

34. Ekuilibri i konsumatorit Ushqim Pjerrësia = PV/PU Ekuilibri i konsumatorit Kurba e indiferencës Veshje

35. Kondita e tretë. • Siç theksuam më lartë ushqim ΔB Δu A Kurba e mundësisë së prodhimit Δv Veshje