S.Metin*, N.Uçar **, S.Akpınar**, G.Kızıltan *, M.Saka *, T. Şipit **

1. KOAH hastalarında omega-3 yağ asidinden zengin diyetin, solunum fonksiyonu, egzersiz kapasitesi ve yaşam kalite düzeylerine etkisi S.Metin*, N.Uçar**, S.Akpınar**, G.Kızıltan*, M.Saka*, T.Şipit** *Başkent Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü **Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi E.A.H.

2. ÇIKAR ÇATIŞMASI BEYANI VE TEŞEKKÜR • Çalışmacıların bir ticari kuruluşta çalışma,mal ortaklığı • Danışmanlık,danışma kurulu üyeliği,uzman tanıklık • Yazarlık,editörlük,moderatörlük,konuşma ücretleri • Bağışlar (Araştırma-eğitim-cihaz) • Kongre,toplantı sponsorluğu yoktur. • Bu çalışmanın balık yağı tabletleri GNC firması tarafından bağışlanmıştır, teşekkür ederiz.

3. GİRİŞ VE AMAÇ • KOAH’lıolguların tedavi protokolünde hastaların beslenme durumlarının değerlendirilmesi, uygun beslenme programının düzenlenmesi diğer tedaviler kadar önemlidir. • Temel besin öğelerinin (karbonhidrat, protein, yağ) enerjiye dönüşümünde oksijen(O2) kullanılır ve CO2 üretilir. • Karbonhidratlar en fazla CO2, yağlar ise en az CO2 oluşumuna neden olurlar.

4. GİRİŞ VE AMAÇ • KOAH’da günlük enerjinin • karbonhidrattan gelen oranı % 40-55 • proteinden gelen oranı % 15-20 • yağdan gelen oranı % 30-45 olarak önerilmektedir. • Son yıllarda yapılan çalışmalarda toplam diyet yağı kadar yağ örüntüsünün de önemine dikkat çekilmiştir.

5. GİRİŞ VE AMAÇ • Çoklu doymamış yağ asitlerinden (ÇDYA) omega-3 ve omega-6 insan vücudunda sentezlenmedikleri için dışardan zorunlu olarak alınmalıdırlar. • Omega-3 yağ asitlerinin antiinflamatuvar, antitrombotik, antiaritmik, antimitojenik, hipolipemikve vazodilatatör etkileri mevcuttur. • Omega-3 yağ asitlerinin anti-inflamatuar etkisinden dolayı KOAH patogeneziyle ilişkili olarak sitokin üretimini azaltabildiği ve endoteldisfonksiyonunudüzeltebildiği bildirilmektedir.

6. GİRİŞ VE AMAÇ • Bu araştırma, stabil dönemdeki KOAH hastalarının beslenme durumunun çeşitli antropometrik ve biyokimyasal parametreler aracılığıyla belirlenmesi ve bu parametreler ile omega-3 yağ asidinden zengin diyetin, solunum fonksiyonu, egzersiz kapasitesive yaşam kalite düzeyleri üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapıldı.

7. GEREÇ VE YÖNTEM • Yaşları 45-65 arasında KOAH tanısı almış, evre 4 olmayan, ek hastalığı bulunmayan stabil dönemdeki 30 erkek hasta çalışmaya alındı. • 9 hasta çalışma dışı bırakıldı. • 21 hasta değerlendirilmeye alındı. • Hastalardan yazılı onam ve Başkent Üniversitesinden etik kurul onayı alındı.

8. GEREÇ VE YÖNTEM • Anket formu araştırmacı tarafından hastalarla yüz yüze görüşme tekniği ile dolduruldu. • Besin tüketim sıklık formu ile ikisi hafta içi biri hafta sonu olmak üzere toplam üç günlük 24 saatlik besin tüketim kayıtları alındı. • Günlük diyetle alınan enerji ve besin öğeleri, Türkiye için geliştirilen “Bilgisayar Destekli Beslenme Programı, Beslenme Bilgi Sistemi (BEBİS)” kullanılarak analiz edildi. • Elde edilen sonuçlardan enerji ve besin öğeleri tüketimi ‘Diyetle Referans Alım Düzeyi [DietaryReferanceIntake (DRI)]’ önerilerine göre değerlendirildi.

9. GEREÇ VE YÖNTEM • Boy uzunlukları, vücut ağırlıkları, üst orta kol, bel ve kalça çevresi ölçümleri alındı ve forma kaydedildi. • Vücut bileşimlerinin saptanması için Tanita Body CompositionAnalyzer UM-073 marka bioelektriksel empedans analiz cihazı kullanıldı. • Beden Kütle İndeksleri (BKİ) hesaplanarak sonuçlar Amerikan Toraks Derneği (ATS) ve Avrupa Solunum Derneği (ERS) sınıflamasına göre değerlendirildi.

10. GEREÇ VE YÖNTEM • Hastaların 24 saatlik fiziksel aktivite durumunu saptamaya yönelik fiziksel aktivite kayıt formu doldurularak, günlük enerji harcamaları saptandı. • Dinlenme metabolik hızı (DMH), toplam enerji harcaması (TEH) ve fiziksel aktivite faktörleri hesaplandı. • Beslenme durumu subjektif global değerlendirme (SGD) formu kullanılarak değerlendirildi. Puanlar, Detsky’nin sınıflandırmasına göre gruplandırıldı. • Yaşam kalite düzeyleri SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği ile değerlendirildi.

11. GEREÇ VE YÖNTEM • Hastaların dispne durumlarının değerlendirilmesi için BORG skalası, egzersiz kapasitelerini değerlendirmek için 6 DYT kullanıldı . • Spirometrik testler yapılarak GOLD kriterlerine göre evrelendirildi. • Biyokimyasal testler ve AKG değerlerine bakıldı. • Hastalardan 6 hafta (42 gün) boyunca her gün 180 mg eikosapentaenoik asit (EPA) ve 120 mg dokosahekzaenoik asit (DHA) içeren balık yağı tabletlerinden (GNC Fish Body Oils 1000mg) bir tane almaları istendi. • Araştırma sonucunda elde edilen veriler, Windows ortamında SPSS 11.5 istatistiksel paket programı ile değerlendirildi.

12. BULGULAR • Yaş ortalaması (X±SS) 58.8±4.75 yıl • KOAH yaşı.yıl (X±SS) 4.7±4.46 • KOAH Evre 1 % 9.5 (n=2) • KOAH Evre 2 % 61.9 (n=13) • KOAH Evre 3 % 28.6 (n=6) • Medikal tedavi % 100 (n=21) • Diyet tedavisi % 9.5 (n=2) • Sigara (p/yıl) (X±SS) 36.0±9.82 • Exsmoker %76.2 (n=16) • Smoker %23.8 (n=5)

13. BULGULAR • Gelir durumu  n % • Gelir giderden az 11 52.4 • Gelir gidere eşit 10 47.6 • Gelir giderden fazla 0 0.0 • Sosyal güvence • SSK 14 66.7 • Bağkur 3 14.3 • Emekli sandığı 3 14.3 • Yeşilkart 1 4.8 • Diğer 0 0.0

14. Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların Antropometrik Ölçümleri Başlangıç (n=21)6 Hafta Sonra (n=21) p XSSMedianXSSMedian • Vücut ağırlığı, kg 78.2 12.27 79.0 78.5 12.12 80.9 0.223 • BKİ, kg/m2 27.4 4.00 26.1 27.5 3.96 26.2 0.199 • Bel çevresi, cm 100.5 11.94 100.0 100.8 11.71 101.0 0.825 • Kalça, cm 104.5 6.47 105.0 104.8 5.59 105.0 0.500 • Bel/kalça 0.95 0.06 0.97 0.95 0.06 0.96 0.896 • ÜOKÇ, cm 29.3 3.35 29.0 29.5 2.73 29.50 0.166 • Vücut yağ oranı, % 24.7 6.71 25.2 26.7 6.08 27.30 0.140 • Yağsız doku 55.6 8.00 55.8 54.3 6.14 54.10 0.144 kütlesi, kg • Vücut su oranı, % 53.7 5.10 52.7 51.8 3.68 51.10 0.173 • FFMI*, kg/m2 19.5 2.08 19.1 19.0 1.72 18.75 0.159 *FFMI: Yağsız Doku Kütlesi İndeksi= Yağsız Vücut Kütlesi / (Boy Uzunluğu)2

15. Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların Günlük Diyetle Tükettikleri Enerji ve Makro Besin Öğeleri Tüketim Ortalamaları Başlangıç (n=21) 6 hafta sonra (n=21) • Enerji • Besin ÖğeleriX SS Median X SS Median p • Enerji, kkal/kg 26.7 7.62 25.8 24.8 5.44 23.5 0.067 • Karbonhidrat, g263.1 58.18 245.0 230.8 70.26 206.6 0.025* • Karbonhidrat, %52.8 4.63 54.0 48.6 7.29 49.0 0.016* • Protein, g 70.1 14.50 68.8 67.1 12.70 64.9 0.279 • Protein, % 14.3 2.51 14.0 14.6 3.02 14.0 0.968 • Bitkisel, g37.7 9.80 35.3 31.5 9.97 30.3 0.025* • Hayvansal, g 32.3 10.41 30.4 33.7 13.78 31.5 0.765 • Posa, g 24.6 6.09 23.8 23.3 6.00 21.6 0.167 • * p<0.05

16. Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların Günlük Diyetle Yağ Tüketim Ortalamaları Başlangıç (n=21)6 hafta sonra (n=21)p XSSMedianXSSMedian • Toplam Yağ, g 76.4 25.14 72.8 79.0 20.66 77.2 0.627 • Toplam Yağ, TE% 32.9 5.30 33.0 36.7 6.79 36.0 0.036* • DYA, TE% 12.8 2.86 13.2 12.8 3.36 12.9 0.526 • TDYA, TE% 11.4 2.06 10.9 12.9 3.45 12.0 0.823 • Toplam n-9, g 23.8 8.70 22.6 25.1 8.27 22.3 0.627 • ÇDYA, TE% 6.7 1.96 6.9 8.6 2.99 8.3 0.011* • Toplam n-6, g 13.6 7.11 13.4 16.0 6.62 15.3 0.135 • Toplam n-6, TE% 5.7 1.89 6.1 7.5 2.97 7.4 0.017* • Toplam n-3, g 2.2 0.84 2.0  2.5 0.80 2.3 0.052 • Toplam n-3, TE% 0.9 0.24 0.9 1.2 0.21 1.2 0.003* • α-linolenik asit, g 1.5 0.67 1.3  1.3 0.41 1.2  0.808 • EPA, g 0.1 0.09 0.1  0.2 0.07 0.2 0.000* • DHA, g 0.5 0.27 0.4 0.6 0.28 0.6 0.095 • n-6/n-3 6.1 2.17 5.7 6.5 2.72 6.2 0.768 • Kolesterol, mg 199.1 99.55 76.5 238.3 87.28 272.2 0.086*p<0.05*

17. Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesive Sonrasında Hastaların CRP, SFT , 6 DYT, AKG ve Dispne Skoru Sonuçları Başlangıç (n=21)6 Hafta Sonra (n=21) p X SS MedianX SS Median • CRP, mg/L 0.6 0.75 0.3 0.5 0.62 0.3 0.154 • FEV1, % 60.8 13.89 61.0 60.5 13.66 60.0 0.875 • FVC, % 77.2 13.42 80.0 76.8 13.32 80.0 0.575 • FEV1/FVC, % 64.1 11.61 66.0  67.8 9.37 68.0 0.212 • 6DYTM,m 395.9 53.65 375.0 420.8 48.07 425.0 0.000* • PaO2,mmHg 65.6 19.19 71.2 67.3 18.34 70.0 0.289 • PaCO2,mmHg 37.3 6.77 37.9 37.2 7.34 37.1 0.273 • BORG 4.9 1.67 5.0 3.4 1.24 3.0   0.001 * SKORU • p<0.05*

18. Omega-3’ten Zengin Diyet Tedavisi Öncesi ve Sonrasında Hastaların Omega-3 Tüketim Düzeylerine Göre Yaşam Kalitesi Düzeylerinin Ortalamaları SF-6  KomponentleriBaşlangıç (n=21)6 Hafta Sonra (n=21)p X SS MedianXSSMedian • Fiziksel fonksiyon73.5 18.71 80.0 82.8 13.46 90.0 0.001* • Fiziksel güçlük82.1 31.76 100.0 91.6 19.89 100.0 0.034* • Emosyonel güçlük 50.2 5.59 52.0 51.8 6.50 52.0 0.131 • Vitalite49.7 5.11 50.0 52.1 5.84 50.0 0.046* • Mental sağlık 85.7 32.61 100.0 95.2 21.82 100.0 0.109 • Sosyal sağlık 92.8 11.57 100.0 91.6 13.88 100.0 0.414 • Ağrı76.4 18.41 67.5 82.1 14.36 80.0 0.011* • Genel sağlık 66.1 12.73 65 65.7 12.57 60.0 0.942 • FKS‡74.5 14.8 76.8 80.5 9.30 80.6 0.003* • MKS‡69.6 10.56 74.5 72.6 6.79 75.2 0.037* • ‡FKS: Fiziksel Komponent Skoru, MKS: MentalKomponent Skoru • *p<0.05

19. SONUÇ • KOAH tanısı alan hastalara yeterli enerji, düşük karbonhidrat ve omega-3 içeriği yüksek diyetlerin planlanmasının hastalığın klinik yönetimini kolaylaştıracağı, hastaların dispne algısını azaltacağı, egzersiz kapasitesini ve yaşam kalite düzeylerini artırmaya yönelik olumlu etkisinin olacağı düşünülmektedir.