Doradztwo nawozowe w uprawie warzyw w polu - dyniowate (ogórek ,dynia) Barbara Nowakowska OSChR Kielce baskanowakow

1. Doradztwo nawozowe w uprawie warzyw w polu - dyniowate (ogórek ,dynia) Barbara Nowakowska OSChR Kielce baskanowakowska@gmail.com Tel. 692371437

2. Nawożenie ogórka w uprawie polowej

3. Ogórek wymaga gleb o dobrej strukturze, próchnicznych, żyznych, szybko nagrzewających się, przewiewnych (dlatego ziemie ciężkie i zlewne, czyli ozłych stosunkach wodno-powietrznych są nieprzydatne pod jego uprawę). Praktycznie są to gleby gliniasto-piaszczyste, lessy, czarnoziemy oraz lżejsze mady opoziomie wody gruntowej nie mniejszym niż 1metr.

4. Zaleca się obornik jako podstawowy nawóz organiczny dla ogórka w ilości 30-40ton/ha, przyorany jesienią. Wnosi on również mikroelementy oraz magnez. Substytutem mogą być nawozy zielone. Nawożenie organiczne jest bardzo ważne ze względu na płytkie korzenienie się ogórka i jego wrażliwość na niedobór wody.

5. Optymalne pH dla tego warzywa wynosi 6,0-7,2. Ogórek nie znosi świeżo wapnowanych gleb. Dlatego, zabieg ten, jeżeli jest konieczny, powinien być wykonany pod roślinę uprawianą wprzedplonie. Przy niskiej zawartości magnezu w glebie, można zastosować wapno magnezowe.

6. Zawartość składników pokarmowych doprowadza się na podstawie analiz chemicznych gleby do optymalnych poziomów: • azot – 55-80 mg N ( NO3+NH4) /litr • fosfor – 60-80 mg P/litr • potas – 175-250 mg K/litr • magnez – 60-80 mg Mg/litr • wapń – 1000-1500 mg Ca/litr • chlor <100 mg Cl/litr • zasolenie <1

7. Koncepcja liczb granicznych oparta jest na ścisłej zależności, jaka istnieje między dawką składnika, awkonsekwencji zawartością przyswajalnej formy składnika w glebie oraz plonem rośliny. Dolna liczba graniczna jest to zawartość składnika w podłożu, poniżej której plon rośliny maleje. Natomiast powyżej tej zawartości następuje jego istotne obniżenie. Mogą być odstępstwa od tej zasady, jeżeli w podłożu wzajemne stosunki między składnikami pokarmowymi są niewłaściwe i mogą występować efekty antagonizmu lub synergizmu jonowego.

8. Standardowe zawartości N-NO3 we wskaźnikowych częściach ogórka w uprawie polowej wg Zakładu Nawożenia Instytutu Warzywnictwa Skierniewice (wyrażone w p. s. m. [ppm]) zawierają się w granicach 6 000 – 12 000. Częścią wskaźnikową są całe dolne liście. Wartości krytyczne dla ogórka są następujące: Dolna zawartość krytyczna - 4 000 ppm < tej wartości rośliny charakteryzują się niedostatecznym odżywieniem. Górna zawartość krytyczna – 15 000 ppm > tej wartości następuje stan toksycznego odżywienia rośliny, zmienia się jakość plonu, roślina może usychać.

9. Nawożenie azotowe - Przy uprawie ogórków na oborniku lub po roślinach motylkowych orientacyjna dawka azotu dostarczona w nawozach mineralnych wynosi 100-150 kgN/ha. Połowę tej ilości zaleca się zastosować przed siewem lub sadzeniem ogórków izmieszać z 15-20 cm warstwą gleby. Pozostałą część azotu dostarcza się roślinom pogłównie, dwukrotnie: pierwszy raz (35-50 kgN/ha), gdy ogórki są w fazie 3-4 liści izaczynają się płożyć, drugi - na początku zbiorów. Rośliny powinny być wtedy suche, aby nie doszło do poparzenia liści wywołanego nadmiernym stężeniem powstającego w wodzie (krople rosy, zwilżenie po podlewaniu) roztworu nawozu.

10. Najlepszymi nawozami azotowymi dla tego warzywa są saletry. Niedobór azotu powoduje opóźnienie wzrostu nowych liści. Starsze natomiast tracą zielone zabarwienie, stają się bladozielone, zielonożółte a w końcu jasnożółte. Roślina zawiązuje niewiele owoców, a te, które się wytworzą, są drobne. Jaśniejsze zabarwienie liści może wystąpić podczas chłodów, ze względu na słabszą pobieralność składników pokarmowych (roślina pochodzi z klimatu Azji Południowej).

11. Nawożenie fosforowe – Orientacyjna dawka fosforu, przy średniej zawartości tego pierwiastka wglebie, wynosi – 80-100 kg P2O5/ha i powinna być zastosowana najlepiej jesienią pod orkę przedzimową. Ostatecznie można ją podać przedsiewnie. Najlepszym nawozem fosforowym dla tego warzywa jest superfosfat potrójny.

12. Niedobór fosforu powoduje ograniczenie rozwoju roślin (zawiązywanie i przyrastanie owoców jest zahamowane) bez wyraźnych objawów niedoboru na liściach. Jedynie przy ostrym niedożywieniu roślin tym pierwiastkiem, najmłodsze liście są małe, sztywne, ciemnozielone, a na starszych mogą wystąpić nekrotyczne plamy.

13. Nawożenie potasowe – Orientacyjna dawka potasu, przy średniej zawartości tego pierwiastka w glebie, wynosi 250 kg K2O/ha i powinna być zastosowana wtakich samych terminach, jak fosfor . Najlepszym nawozem potasowym jest siarczan potasu (jest wrażliwy na chlor). Niedobór potasu powoduje deformację owoców, zmniejszenie w nich zawartości cukrów (co wiąże się zmniejszą przydatnością do kwaszenia).

14. Niedostateczne odżywione liście ogórka potasem są ciemnozielone, lekko kopulaste. Ich brzegi, poczynając od wierzchołka, żółkną, a po obumarciu tkanek brunatnieją. Objawy niedoboru zaczynają być widoczne na starszych liściach. Zaleca się nawożenie dolistne (np. Ekolist, Florovit,…).

15. Wyliczenie potrzeb nawozowych na podstawie wyników analizy chemicznej gleby wykonuję, posługując się następującym wzorem : w którym poszczególne symbole oznaczają: • D – dawkę nawozu w preparacie handlowym • 200 – współczynnik uwzględniający 20-cm warstwę gleby na powierzchni hektara • A – optymalną zawartość składnika w glebie (w mg/litr) • B – oznaczoną zawartość składnika pokarmowego w 20- cm warstwie gleby (w mg/litr) • C – zawartość składnika w nawozie, w formie beztlenkowej

16. Uwzględniam przy obliczaniu dawek nawozowych następujące czynniki : • znajomość warunków glebowych – kategorię agronomiczną gleby, jej sorbcję, żyzność, strukturę oraz kulturę, • warunki wodne gleby, użycie deszczowni w cyklu produkcyjnym uprawy, • wzajemne korelacje pomiędzy składnikami pokarmowymi.

17. Literatura:1. Pudelski T., Lisiecka J., : 2001. Uprawa ogórków. Plantpress Kraków.2. Sady W.: 2006. Nawożenie warzyw polowych. Plantpress, Kraków.3. Nurzyński J.: 2003. Nawożenie roślin ogrodniczych. WAR Lublin.4. Praca zbiorowa pod red. Borna Z.: 1982. PWRiL Warszawa5. Praca zbiorowa pod red. Z. Adamski Nawożenie roślin ogrodniczych - diagnostyka potrzeb nawozowych AR Poznań 1997.

18. Nawożenie dyni w uprawie polowej

19. Dynia może być uprawiana na wszystkich typach gleb, z wyjątkiem ziem zlewnych, ciężkich izimnych, czyli o nieuregulowanych stosunkach wodno-powietrznych. Dlatego, przy bardzo dobrym nawożeniu organiczno-mineralnym, udaje się nawet na piasku. Najlepiej odpowiadają jej jednak gleby owysokiej zawartości próchnicy, żyzne, szybko nagrzewające się, przepuszczalne i przewiewne.

20. Zaleca się uprawę dyni w pierwszym roku po oborniku w dawce 25-35 ton/ha przyoranym jesienią. Brak obornika można zastąpić nawozami zielonymi lubprzefermentowanym kompostem (40-50 ton/ha, stosowanym wiosną pod kultywator). Zastosowanie obornika na ogół zaspokaja potrzeby dyni w magnez, na którego niedobór roślina ta jest wrażliwa. Obornik wnosi również niezbędne mikroelementy.

21. Odczyn gleby powinien być obojętny lub lekko kwaśny (pH 6,0-7,2). Zawartość składników pokarmowych doprowadza się na podstawie analiz chemicznych gleby do optymalnych poziomów: • azot – 80-100 mg N {NO3 + NH4} /litr • fosfor – 60-80 mg P/litr • potas – 175-225 mg K/litr • magnez – 50-75 mg Mg/litr • wapń – 1000-2000 mg Ca/litr • chlor <100 mg Cl/litr • zasolenie <1

22. Jako orientacyjne dawki nawozów mineralnych hektar przy średniej zasobności gleby w składniki pokarmowe przyjmuje się: • 120-200 kg N • 200-300 kg P2O5 • 150-360 kg K2O Dawka azotu nie powinna być większa od dawki fosforu. Nawożenie potasowe uzależnione jest również od ilości fosforu w glebie. Zaleca się superfosfat potrójny i siarczan potasu (dynia jest wrażliwa na chlor). Azot i potas w ilości 2/3 obliczonej dawki całkowitej stosuje się przedsiewnie pod bronę lubkultywator, a 1/3 pogłównie w okresie zawiązywania pierwszych owoców.

23. Do nawożenia azotowego najlepszym nawozem jest saletra amonowa, która jest nawozem uniwersalnym, przeznaczonym zarówno do nawożenia przedsiewnego, jak i pogłównego. Nawozy fosforowe można zastosować w całości przed siewem nasion lub wysadzeniem rozsady. Dynia bardzo dobrze reaguje na nawożenie dolistne nawozami wieloskładnikowymi np. Ekolist, Florovit.

24. Wymagania pokarmowe dla dyni są wyższe niż dla innych dyniowatych (kabaczek, cukinia) melon, arbuz - ze względu na wysokość uzyskiwanego plonu. Bogata jest w witaminy , sole mineralne ikaroten. Zawartość karotenu ma działanie antyutleniające i inaktywujące wolne rodniki, które przeciwdziałają nowotworom i chorobom układu krążenia. Właściwości te są przyczyną wzrostu zainteresowania uprawą tej rośliny w ostatnich latach.

25. Nie opracowano zawartości poziomów N-NO3, P-PO4 i K w częściach wskaźnikowych dyni.

26. Literatura:1. Sady W.:2006. Nawożenie warzyw polowych. Plantpress, Kraków 2. Nurzyński J.: 2003. Nawożenie roślin ogrodniczych. WAR Lublin.3. Praca zbiorowa pod red. Borna Z1982. Szczegółowa uprawa warzyw. PWRiL Warszawa