Download
1 / 149
1.52k likes | 2.39k Views
KASTAMONU VE ÇEVRESİ FOLKLORU. Folklor Nedir? “Folklore” terimi ilk defa 1846’da William J. Thoms tarafından kullanılmıştır. Almanca’da “volkskunde”, Fransızca’da “traditions populaires” kelimeleri folklor karşılığındadır. Türkçe’de ise; halkiyât, halk bilgisi, hikmet-i avam,
E N D
Folklor Nedir? “Folklore” terimi ilk defa 1846’da William J. Thoms tarafından kullanılmıştır. Almanca’da “volkskunde”, Fransızca’da “traditions populaires” kelimeleri folklor karşılığındadır. Türkçe’de ise; halkiyât, halk bilgisi, hikmet-i avam, budun bilgisi, halkbilim, halk bilimi, halk kültürü gibi terimlerle karşılanmıştır ve karşılanmaktadır.
Halk kimdir? Alan Dundes’in halk tarifi şöyledir: “Halk terimi, en az bir ortak faktörü paylaşan herhangi bir insan grubunu ifade eder. Bu grubu birbirine bağlayan faktörün –ortak meslek, dil veya din olabilir- ne olduğu önemli değildir. Bu faktörden daha önemli olan nokta ise, herhangi bir sebebe bağlı olarak oluşan grubun kendine ait kabul ettiği bazı geleneklere sahip olmasıdır.” Halk, bir millet kadar büyük, bir aile kadar küçük olabilir. Halk hem şehirde, hem köyde bulunabilir. Endüstri ve teknolojinin yarattığı yeni çevrelerde de, yeni halk gruplarına bağlı olarak, yeni halk bilimi ürünleri doğacak ve gelişecektir.
Halk bilimi adını verdiğimiz ürünler gelişigüzel ortaya çıkmış ürünler değildir. Bunların üretilmesi ve yaşatılmasında “öğrenme” ve “öğretme”, “benimseme” ve “benimsetme” kaygısı vardır. Bu üretim belli bir seviyede estetik kaygı ve sanat değeri taşır. Neticede ortaya belli kalıplar ve bu kalıplara uygun olarak belli türler ortaya çıkar ki, bunlar bir toplumun veya halk olarak adlandırılan grubun bütün üyeleri tarafından tanınır.
Halk; belli bir gelenek içinde oluşmuş üretme sayesinde birbirine bağlanan, bir ürünü kendisine ait kabul eden bireylerden oluşan bir topluluktur. • Halk bilimi; halk olarak tanımlanan topluluğun bütün üyeleri tarafından bilinen ve tanınan, kendi bağlamına bağlı olarak ortaya çıkan, estetik ve sanat kaygısı olan maddî ve manevî olgulardır.
Halk biliminin inceleme alanına şunlar girer. • Köy, kasaba ve şehir hayatı • Yerleşim türleri • Halk mimarisi • Aydınlanma, ısınma • Halk ekonomisi • Halk mutfağı • Ölçme, tartma, hesaplama birimleri; zaman ve mesafe kavramları • Halk sanatları ve zanaatları • Giyim kuşam, süs • Halk hekimliği, baytarlığı • alk meteorolojisi, halk takvimi • Halk hukuku • Halk inançları • Töreler • Geçiş dönemleri(doğum, ergenlik, düğün, ölüm) • Bayramlar, karşılamalar, uğurlamalar • Kalıp hareketler, sözler ve sesler • Dayanışma ve yardımlaşma • Halk edebiyatı • Halk tiyatrosu • Halk müziği • Halk eğlenceleri, sporlar • Çocuk oyunları
Halk Bilimi Ürünlerinin Bazı Özellikleri: • Sözlü, yazılı, görsel ve maddî olma • Bireye ve topluma ait olma • Eş metinler ve benzer metinler halinde bulunma • Geleneğe Bağlılık • Millî ve milletler arası olma • Dile bağımlılık • Kendimiz hakkında ve başkaları hakkında olma özelliği
SOKÜMSomut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması SözleşmesiUNESCO, Ekim 2003 Somut olmayan kültürel miras: • Dilin Somut Olmayan Kültürel Mirasın’ın aktarılmasında bir araç işlevi gördüğü sözlü anlatımlar ve sözlü gelenekler. • Gösteri sanatları • Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve festivaller • Halk bilgisi, evren ve doğa ile ilgili uygulamalar • El sanatları geleneği.
Koruma, SOKÜM’ün yaşamasını garanti altına alma süreçleridir. Tespit, belgeleme, araştırma, koruma altına alma, yok olmasını önleme, üretim, değerlendirme, kuşaktan kuşağa aktarımını sağlama, eğitim süreçlerinde kültürel mirasın farklı görünümlerinin yeniden canlandırılması gibi.
KASTAMONU MİMARİSİ 1992’deki tespitlere göre 797 tarihi nitelikli ev vardır.
Kastamonu konakları plân ve mekân özelliklerine göre üç grupta ele alınabilir. • Birinci grup Kastamonu’da “çardak” denilen “dış sofalı-hayatlı”, • İkinci grup “sofalı” evler, • Üçüncü grubu ise iki bölümlü, “harem ve selamlık”lı evler oluşturur.
Zencilioğlu Konağı Ellezler Konağı
Kastamonu’da ayrıca cami, mescit, türbe gibi yapıların çokluğu da dikkat çekmektedir. Karanlık Evliya Mescidi, Atabey Camii, İbn-i Neccar Camii, İsmail Bey Camii, Nasrullah Camii, Sinan Bey Camii, Kasaba Mahmut Bey Camii, Aşıklı Sultan Türbesi, Şeyh Şaban-ı Velî Türbesi önemli yapılardandır.
Kastamonu’da çok sayıda hamam da inşa edilmiştir. Frenkşah Hamamı, Arabapazarı Hamamı, Dede Hamamı bunlardandır. Ayrıca Deve Hanı, Yanık Han gibi hanlar; Yakup Ağa Medresesi, Münire Medresesi gibi medreseler vardır.
Memleket Kütüphanesi Kent Tarih Müzesi
KASTAMONU EL SANATLARI • Madenî el sanatı ürünleri: bakırcılık, çilingircilik, bıçakçılık, nalbantlık vb. • Ahşap el sanatı ürünleri: sepetçilik, kaşıkçılık, ev-konakların ahşap işlemeleri, saz-kemane yapımı vb. • Dokuma-baskı: kuşakçılık, telacılık, kesecilik, kilimcilik, çarşaf dokuma vb. • İplik işi-Örme- Süsleme: çarşaf bağı, perde kenarı, oya, dantel vb. • Deri işleri: tabaklık, koşumculuk, davul yapımı vb. • Urgancılık: yük halatı, sicim vb. • Taş oymacılığı • Hattatlık: dinî ve kültürel yapılarda yazılar, bitkisel ve geometrik süslemeler
PERDE PEŞTEMAL Perde Peştemal
SIÇAN DELİĞİ SİMLİ AZDAVAY ÇEMBERİ
SİMLİ SELALMAZ SİMSİZ ZEHİLLİ
SİMSİZ AZDAVAY ÜÇLÜCE ÇEMBER TAKIMI
İnebolu Beşik Örtüsü Zehilli Çember
KASTAMONU’DA GİYİM KUŞAM • Pınarbaşı’nda kadın kıyafetine “fistan” adı verilir. • Yelek, • kuşak, • önlük, • şalvar ve • boncuklu takkeden oluşur.
AZDAVAY • Başta kızlarda takke, önü pul ve boncukla işlenir, • Kadınlarda çökü, önü boncuk ve kordonla süslenmiştir. • Bunun üzerine çember örtülür. • Takke ve çöküler boyuna boncukla tutturulur. Buna imik bağı denir. • Sırtta topuklara kadar uzanan ve çoğunluğu üç etek olan entari vardır. . Entarinin üstüne önü pul işlemeli yelek giyilmektedir. • Kenarları püsküllü bir kuşak katlanarak bele sarılmıştır. Şalın püskülleri sarkar. Kuşakların üzerine önlük bağlanır. • Bacaklarda şalvar vardır. Paçası desenli kırmızı kumaşlardan, dizden yukarısı beyaz bezden yapılır. • Yuvalı ve yemeni denilen ayakkabılar giyilir.
