1 / 33

Regulacja aktywności enzymów

Enzymologia-10. Regulacja aktywności enzymów. Fizjologiczne sposoby regulacji aktywności enzymów. Kontrola allosteryczna Modyfikacja kowalencyjna Działanie białek regulatorowych Aktywacja proteolityczna Działanie specyficznych inhibitorów Zmiany aktywności zależne od pH;

grace
Download Presentation

Regulacja aktywności enzymów

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Enzymologia-10 Regulacja aktywności enzymów

  2. Fizjologiczne sposoby regulacji aktywności enzymów • Kontrola allosteryczna • Modyfikacja kowalencyjna • Działanie białek regulatorowych • Aktywacja proteolityczna • Działanie specyficznych inhibitorów • Zmiany aktywności zależne od pH; • kompartmentalizacja • 7. Autoproteoliza

  3. Kontrola allosteryczna Małocząsteczkowe ligandy wiążąc się z enzymem oligomerycznym w określonym miejscu (centrum allosteryczne), powodują zmianę jego konformacji, a w efekcie – aktywności. Możliwe hamowanie lub zwiększanieaktywności. Regulacja płynna Hamowanie przez sprzężenie zwrotne

  4. Kontrola allosteryczna Enzym karbamoilotransferaza asparaginianowa (ATCaza) katalizuje pierwszy etap biosyntezy pirymidyn, kondensację asparaginianu i karbamoilofosforanu CTP - końcowy produkt szlaku inicjowanego przez ATCazę – jest inhibitorem allosterycznym ATCazy

  5. Kontrola allosteryczna ATCaza jest białkiem oligomerycznym. Jedna cząsteczka enzymu składa się z 12 podjednostek: dwóch trimerów podjednostek katalitycznych i trzech dimerów podjednostek regulatorowych.

  6. Reakcja katalizowana przez karbamoilotransferazę asparaginianową Stan przejściowy Analog stanu przejściowego

  7. Kontrola allosteryczna ATCaza istnieje w dwóch stanach konformacyjnych. Stosunkowo zwarta forma T jest słabo aktywna katalitycznie, natomiast rozszerzona forma R jest w pełni aktywna. Związanie PALA, analogu stanu przejściowego reakcji katalizowanej przez ATCazę, stabilizuje formę R

  8. Kontrola allosteryczna W nieobecności substratów i/lub regulatorów allosterycznych ATCaza znajduje się w stanie równowagi pomiędzy formą T i R. W tych warunkach równowaga jest wyraźnie przesunięta w stronę formy T (około 200 ).

  9. Kontrola allosteryczna Wiązanie CTP z podjednostka regulatorową ATCazy stabilizuje formę T

  10. Kontrola allosteryczna Enzymy allosteryczne wykazują kinetykę sigmoidalną Enzym allosteryczny można wyobrazić sobie jako mieszaninę dwóch enzymów wykazujących „klasyczną” kinetyke M-M, z których jeden wykazuje niskie powinowactwo do substratu (forma T), a drugi – wysokie (forma R). Ostateczna krzywa jest wynikiem „złożenia” dwóch krzywych cząstkowych. Przy niskich stężeniach substratu przeważa udział krzywej formy T; w miarę zwiększania [Asp] rośnie udział krzywej formy R.

  11. Kontrola allosteryczna Regulatory allosteryczne modulują stan równowagi pomiędzy formami R i T Inhibitor allosteryczny przesuwa równowagę w stronę formy T Aktywator allosteryczny przesuwa równowagę w stronę formy R Wiązanie regulatorów allosterycznych z ATCazą zmienia wartość L

  12. MODELE ODDZIAŁYWAŃ ALLOSTERYCZNYCH Model Hilla Wprowadzając: Y – stopień nasycenia; stosunek stężenia miejsc wiążących ligand zajętych przez cząsteczki liganda do ogólnego stężenia tych miejsc, czyli:

  13. MODELE ODDZIAŁYWAŃ ALLOSTERYCZNYCH n wyznaczone eksperymentalnie jest na ogół niższe niż rzeczywista liczba miejsc wiązania; n < 1 - ujemny efekt kooperatywny; n = 1 – brak efektu kooperatywnego; n > 1 – dodatni efekt kooperatywny

  14. MODELE ODDZIAŁYWAŃ ALLOSTERYCZNYCH Model Monoda, Wymana i Changeaux (jednoprzejściowy) Założenia: podjednostki zajmują równoważne pozycje; co najmniej jedna oś symetrii konformacja podjednostki zależy od oddziaływań z innymi podjednostkami istnieją dwa możliwe stany konformacyjne oligomeru: R i T zmiana R  T zachowuje symetrię oligomeru

  15. MODELE ODDZIAŁYWAŃ ALLOSTERYCZNYCH Y – stopień nasycenia miejsc wiązania ligandami R – część cząsteczek enzymu w stanie R

  16. MODELE ODDZIAŁYWAŃ ALLOSTERYCZNYCH Model Koshlanda (sekwencyjny) Założenia: -wiązanie liganda z podjednostką zmienia jej konformację, co powoduje zmianę oddziaływań z inną podjednostką; -w nieobecności liganda występuje tylko jeden stan konformacyjny -zmiany konformacyjne są sekwencyjne -możliwy zarówno dodatni jak i ujemny efekt kooperatywny Wyniki badań wielu enzymów allosterycznych wskazują, że większość z nich zachowuje się zgodnie z modelem mieszanym, łączącym w sobie elementy modelu jednoprzejściowego i sekwencyjnego.

  17. Modyfikacja kowalencyjna

  18. Modyfikacja kowalencyjna Fosforylacja i defosforylacja enzymów Kinazy białkowe katalizują reakcje fosforylacji specyficznych reszt Ser, Thr lub Tyr. Fosfatazy białkowe katalizują reakcje hydrolitycznego usunięcia grup fosforanowych. Reszty Ser, Thr lub Tyr modyfikowane w wyniku działania kinaz białkowych wchodzą w skład specyficznych sekwencji rozpoznawanych przez kinazę. Kinazy i fosfatazy białkowe są aktywowane lub dezaktywowane przez małocząsteczkowe ligandy. Regulacja aktywności poprzez fosforylację/defosforylację ma często charakter 0/1, tzn. jedna z form regulowanego enzymu jest aktywna, a druga nie. Znane są jednak także przypadki, w których fosforylacja jedynie zwiększa albo zmniejsza aktywność enzymu lub w których zmienia podatność enzymu na działanie efektorów allosterycznych

  19. Fosforylacja i defosforylacja enzymów KLASYFIKACJA KINAZ BIAŁKOWYCH

  20. Fosforylacja i defosforylacja enzymów Zmiany konformacyjne fosforylazy glikogenowej zachodzące w wyniku fosforylacji

  21. Fosforylacja i defosforylacja enzymów Inaktywacja centrum aktywnego dehydrogenazy izocytrynianowej w wyniku fosforylacji Ser113

  22. Fosforylacja i defosforylacja enzymów Kinazy białkowe A są aktywowane przez cAMP Kinaza A rozpoznaje sekwencję -Arg-Arg-Gly-Ser-Ile- W podjednostce regulatorowej kinazy A występuje sekwencja przypominająca substrat -Arg-Arg-Gly-Ala-Ile- Mechanizm aktywacji kinazy białkowej A

  23. Fosforylacja i defosforylacja enzymów Wiązanie sekwencji przypominającej substrat z kinazą A Podjednostka katalityczna kinazy A związana z fragmentem przypominającym substrat podjednostki regulatorowej

  24. Działanie białek regulatorowych Aktywność niektórych enzymów zmienia się w wyniku oddziaływania z białkami regulatorowymi Kalmodulina – białko wiążące wapń – jest białkiem regulatorowym Efekt działania kalmoduliny na kinazę białkową CaM

  25. Działanie białek regulatorowych Miejsce wiązania wapnia w kalmodulinie posiada charakterystyczną konformację określaną jako motyw dłoni EF. Sposób wiązania kalmoduliny z kinazą CaM

  26. Aktywacja proteolityczna Niektóre enzymy są syntezowane w postaci nieaktywnych zymogenów. Aktywacja zymogenów następuje w wyniku ich rozcięcia działaniem enzymów proteolitycznych. Aktywacja proteolityczna ma charakter nieodwracalny. Enzymy trawienne produkowane przez trzustkę są aktywowane proteolitycznie w jelicie cienkim Aktywacja proteolityczna chymotrypsynogenu

  27. Aktywacja proteolityczna Grupa -aminowa reszty Ile16, wygenerowana w wyniku proteolizy chymotrypsynogenu, tworzy wiązanie jonowe z Asp194 Konformacja chymotrypsynogenu i chymotrypsyny

  28. Aktywacja proteolityczna Kaskada czynników krzepliwości krwi

  29. Działanie specyficznych inhibitorów Trzustkowy inhibitor trypsyny, małe białko o masie 6 kDa, jest niezwykle skutecznym Inhibitorem trypsyny (Kd = 0.1  10-12M). Związek ten jest analogiem substratu. działanie inhibitora zabezpiecza strukturę komórek trzustki przed konsekwencjami przedwczesnej aktywacji trypsyny.

  30. Zmiany aktywności zależne od pH Zmiany konformacyjne cząsteczki katepsyny D zachodzące w wyniku zmiany pH środowiska a/ pH obojętne – cytozol. Fragment N-końcowy blokuje centrum aktywne b/ pH < 7 – endosom. Zmiana konformacyjna powoduje odsłonięcie dostępu do centrum aktywnego

  31. Autoproteoliza Niektóre białka, także enzymatyczne, zawierają w swojej strukturze „samowycinające się” fragmenty zwane inteinami. Mechanizm autoproteolizy intein Zarówno uwolniona inteina jak i połączone eksteiny mogą wykazywać aktywność biologiczną

  32. Autoproteoliza Konformacja białka zawierającego inteinę z lewej – przed wycięciem z prawej – po wycięciu

More Related