Europejskie Szlaki Kulturowe

1. Europejskie Szlaki Kulturowe dr Maciej St. Zięba KUL

2. Cultural Routes of the Council of EuropeItinéraires Culturels du Conseil de l’EuropeSzlaki kulturowe Rady Europy http://www.coe.int/t/dg4/cultureheritage/

3. Europejskie Szlaki Kulturowe program Rady Europy Geneza • Grupa Robocza “Europa to kontynuacja” - preambuła raportu z 13-14 października 1964: • “aby nadać konkretny wymiar swej pracy, grupa skupiła się w swych badaniach na zagadnieniu podniesienia do świadomości publicznej faktu istnienia miejsc o doniosłym znaczeniu kulturalnym”

4. Faktyczny początek II Europejska Konferencja Ministrów odpowiedzialnych za Dziedzictwo Architektoniczne w Grenadzie (1985): • - szlaki pielgrzymkowe świętego Jakuba do Santiago de Compostela - I europejski szlak kulturowy – Via Santiago de Compostela – otwarty 23. X 1987 • “ten szlak symbolizuje przede wszystkim proces tworzenia się Europy i może służyć jako punkt odniesienia i przykład dla przyszłych projektów” • 1985 – propozycja szlaku Architektura bez granic (budownictwo wiejskie) – zaakceptowany 1989 • 1986 – propozycja szlaku Via Francigena (szlak pielgrzymkowy z Anglii do Rzymu) – zaakceptowany 1987

5. 3 cele: • - wzrost świadomego doznawania kultury europejskiej i jej genezy poprzez podróże; • - rozważenie możliwości tworzenia sieci turystycznych związanych z geografią kulturową Europy; • - promocja głównych centrów i skrzyżowań dróg cywilizacji europejskiej, jako miejsc atrakcyjnych dla turystów.

6. Sur les Chemins de Saint Jacques de Compostelle (affiche 20e anniversaire)

7. Szlak Św. Jakuba i Via Francigena 2001

8. Szlak ??? Co to takiego?

9. Droga ....

10. ludzie na drodze .... lub

11. rzeka ...

12. ... i ludzie na rzece ... i

13. i ... granica ???

14. Idea szlaku kulturowego • Uświadomienie różnorodności: nie tylko proces „z góry w dół” ale często - „z dołu do góry” nie od elit // globalizacja • Dialog: to twórcze uczestnictwo w różnorodności - akceptacja i dawanie, rozmowa dla wymiany i ubogacania się • Rozwój: zrównoważony (równowaga między kulturą, naturą i organizacją społeczną oraz postępem ekonomicznym

15. szlak kulturowy 3D 3W 3R diversity różnorodność wielorakość dialogue rozmowawymiana development rozwój wzrost

16. Uczestnictwo w szlaku kulturowym • Uczestnictwo w procesach o wymiarze czasowym i przestrzennym - rozumienie „korzeni” i włączanie w zespól własnego doświadczenia indywidualnego i społecznego (badanie: metoda hermeneutyczna) włączanie w zespół własnego doświadczenia. • Szlak to nie tylko magazyn kuriozów dla ciekawskich, ani miejsce dla szukających silnych (ekstremalnych) wrażeń: ale przeżywany osobowo (elementy intelektualne i emocjonalne) - osobiste, społeczne

17. Logo Camino REpełne i skrócone

18. Le Puy-en-Velay „Via Podiensis”

19. Regulacje prawne • do 10 X 2007: Rezolucja (98)4 Komitetu Ministrów Rady Europy z 17.03.1998 • obecnie:Rezolucja CM/Res(2007)12 o szlakach kulturowych Rady Europy 10.10.2007 • deklaracje UNESCO i ICOMOS

20. 4 obecne cele 1. podnoszenie świadomości europejskiej tożsamości kulturowej i obywatelstwa europejskiego, opartego na zbiorze wspólnie dzielonych wartości – co uzyskuje namacalną formę w szlakach kulturowych, odtwarzających historię wpływów, wymiany i rozwoju, które ukształtowały kulturę ogólnoeuropejską 2. promocja dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego, poprzez lepsze zrozumienie historii Europy 3. ochrona i waloryzacja dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, jako środków do poprawy jakości życia i źródło rozwoju społecznego, ekonomicznego i kulturalnego 4. przyznawanie godnego miejsca turystyce kulturalnej, nakierowanej na rozwój zrównoważony kulturalny

21. Definicja • Termin “Europejski Szlak Kulturowy” oznacza oznakowany szlak wiodący poprzez co najmniej dwa kraje lub regiony Europy, zorganizowany wokół motywu przewodniego (tematu) - historycznego, artystycznego lub społecznego - który ma charakter zdecydowanie europejski - ze względu na przebieg geograficzny samego szlaku (drogi) lub który - ze względu na swoją naturę, wymiar kulturowy i zakres wpływu - posiada ponadlokalną doniosłość kulturotwórczą.

22. Szlak • Szlak powinien być budowany w oparciu o pewną liczbę zabytków najwyższej możliwej klasy, lub usytuowanych w miejscach, które są szczególnie bogate w skojarzenia historyczne (punkty odniesienia) i mogą zostać potraktowane jako reprezentatywne dla całości kultury europejskiej. • Terminy “szlak”, “zabytek” czy “budowanie” należy przy tym rozumieć możliwie jak najszerzej.

23. Struktura szlaku • Szlak - zorganizowany wokół tematu • Temat - rozwijany przez serię projektów (multidyscyplinarnych) • Projekt - realizuje liczne działania (z określonych dziedzin) • Twórcy i aktorzy szlaku funkcjonują w ramach sieci współpracy wielostronnej

24. Typy szlaków • faktyczne drogi "transeuropejskie" - historyczne trasy (pielgrzymkowe, handlowe, wojskowe, migracji ludów) - lądowe lub morskie - mające często znaczenie współczesne (Camino, Via Regia, Egnatina) • (ponad)regionalne sieci powiązań - łączące regiony ponad (współczesnymi) granicami - lub odwrotnie - ukazujące powiązania międzyludzkie, kulturalne, społeczne, geograficzne lub ekonomiczne (handlowe), istniejące w przeszłości i decydujące o europejskiej tożsamości regionów (Szlak Andaluzji, dziedzictwo żydowskie) • sieci miejsc powiązanych ze sobą wspólnotą interesów lub rodzajem działalności, albo tworzone według podobnego modelu (np. klasztory Cluny, miasta Hanzy, ufortyfikowane miasta Wenzela-Vaubaina) • szlaki rozprzestrzeniania się upraw lub technologii (Szlak Drzew Oliwnych, szlak architektury baroku, szlak budownictwa drewnianego, szlak żelaza, szlak parków) • szlaki wędrówek wybitnych twórców kultury europejskiej lub postaci fikcyjnych - (Szlak Mozarta Szlak Wędrówek Schickhardta, szlak św. Marcina, szlak Don Kichota) • sieci ośrodków kulturalnych (współczesnych miejsc twórczości, kształcenia itp. skupionych na współczesnej praktyce kulturalnej lub wytwórczości) - np. Szlak Żywej Sztuki i Tożsamości Europejskiej) • “drogi” w sensie symbolicznych (duchowym) poszukiwania swej tożsamości europejskiej - np. Szlak Granic Twórczości Literackiej - Most Europy

25. Via Regia 2006

26. Via Regia Bus 2006

27. Via Regia 2012

29. Via Regia

32. Hanza

33. Szlak Hanzeatycki

35. Szlak(i) Wikingów

37. Szlak Drzewa Oliwnego

38. Szlak Dziedzictwa Żydowskiego

39. Jewish Heritage Route

40. Szlak Mozarta

41. Mozart Routes

42. Szlak Cmentarzy - Cemetery Route

43. Szlak św. Marcina

46. Wszystkie Główne Szlaki Kulturowe Rady Europy (2005)

47. Szlaki kulturowe w Szwajcarii 2005

48. The Santiago De Compostela Pilgrim Routes (1987) The Hansa (1991) The Heinrich Schickhardt Route (1992) The Viking Routes (1993) The Via Francigena (1994) The Vauban and Wenzel Routes (1995) The Routes of El Legado of Andalusi (1997) European Mozart Ways (2002) The Phoenicians’ Route (2003) The Iron Route in the Pyrenees (2004) The Saint Martin of Tours Route (2005) The Cluniac Sites in Europe (2005) The Routes of the Olive Tree (2005) The Via Regia (2005) Transromanica (2007) The Iter Vitis Route (2009) The Route of Cistercian abbeys (2010)European Cemeteries Route (2010) Prehistoric Rock Art Trail (2010) European Route of Historical Thermal Towns (2010) The Route of Saint Olav Ways (2010) The European Route of Jewish Heritage (2010-2011) The Casadean Sites (2012) The European Route of Ceramics (2012) Cultural Routes of the Council of Europe

49. FORUM „Nasz Bug” http://www.naszbug.ovh.org

50. I. Kryteria uznawania nowych tematów (motywów przewodnich szlaków in spe - 1 1. musi reprezentować wartości europejskie i być wspólny dla kilku krajów europejskich 2. musi być badany i rozwijany przez multidyscyplinarne grupy ekspertów z różnych regionów Europy, by doprowadzać do konsensusu