PODSTAWY ZARZĄDZANIA

1. PODSTAWY ZARZĄDZANIA Zasady i kryteria zaliczenia przedmiotu: • komunikacja Zbigniew.Tomczak@zie.pg.gda.pl Tel: 058 348 60 23 Gmach GG skrz.„B” pok 819 Konsultacje: sob.(zjazdy) g. 13.15 – 14.00

2. PODSTAWY ZARZĄDZANIA • Literatura i materiały wspomagające • Literatura podstawowa: J. Stoner, Ch. Wankel: Kierowanie, PWE Warszawa 1996 i nowsze wydania. R. Griffin: Podstawy zarządzania organizacjami, PWN Warszawa 1996 i nowsze wydania. http://www.pracownicy.zie.pg.gda.pl/Malgorzata.Rozkwitalska/

3. PODSTAWY ZARZĄDZANIA Warunki zaliczenia: • Egzamin pisemny – test 80 pkt. • Obecność na zajęciach >60% • Za obecność 20 pkt.

4. PROGRAM WYKŁADÓW Z „PODSTAW ZARZĄDZANIA” • Ewolucja teorii organizacji i zarządzania: • Nauka o organizacji i zarządzaniu jako dyscyplina badawcza. • Podstawowe szkoły i podejścia w naukach o organizacji i zarządzaniu. • Podsumowanie: wkład i ograniczenia szkół zarządzania, koncepcja człowieka wg różnych szkół. • Otocznie organizacji i zarządzanie: • Organizacja, zarządzanie, funkcje zarządzania • Elementy składowe otoczenia organizacji • Analiza wpływu otoczenia na organizację • Planowanie jako jedna z funkcji zarządzania: • Planowanie jako sposób osiągania celów organizacji • Etapy planowania i rodzaje planów w organizacji • Strategia organizacji • Wybrane metody planowania • Biznes plan

5. Proces organizowania: • Istota procesu organizowania i jego elementy składowe • Rodzaje struktur organizacyjnych • Determinanty struktur organizacyjnych • Szczególne aspekty organizowania • Motywowanie: • Zachowania ludzi w organizacjach. • Teoretyczne ujęcie motywacji jednostek. • Wybrane metody motywowania. • Proces kontrolowania: • Istota kontroli • Etapy procesu kontroli • Formy kontroli • Zarządzanie procesami kontroli • Wybrane techniki kontroli

6. Przywódca – Menedżer: • Przywódca: • Źródła przywództwa w organizacji. • Typy przywództwa. • Menedżer: • Rodzaje kierowników i role kierownicze. • Charakterystyka pracy menedżera. • Umiejętności menedżerskie. • Podejmowanie decyzji kierowniczych: • Problem decyzyjny • Modele procesów decyzyjnych • Specyfika grupowego podejmowania decyzji w organizacjach • Narzędzia podejmowania decyzji • Zarządzanie procesami interpersonalnymi: Grupy i zespoły, Komunikowanie się, Konflikt w organizacji: • Grupy i zespoły • Podstawy funkcjonowania grup w organizacjach • Skuteczność i sprawność grup • Komunikowanie się • Proces komunikowania się • Rodzaje komunikacji a sieci komunikacyjne • Skuteczność komunikowania się • Konflikt w organizacji • Istota konfliktu • Sposoby rozwiązywania konfliktów • Wykorzystanie konfliktu do zarządzania organizacją

7. Kultura organizacyjna: • Istota i znaczenie kultury organizacyjnej • Rodzaje kultur organizacyjnych • Obszary oddziaływania kultury na organizację • Gospodarowanie zasobami ludzkimi w organizacji: • Istota gospodarowania zasobami ludzkimi • Ewolucja polityki personalnej • Strategie personalne • Elementy składowe gospodarowania zasobami ludzkimi • Zarządzanie zmianą i rozwojem organizacji: • Zmiana organizacyjna • Zarządzanie twórczością i innowacyjnością • Wybrane problemy zarządzania jakością • Zarządzanie międzynarodowe – przegląd problemów: • Globalne uwarunkowania zarządzania. • Podmioty w biznesie międzynarodowym. • Specyfika zarządzania międzynarodowego. • Proces umiędzynarodowienia przedsiębiorstw. • Wykład podsumowujący. Literatura podstawowa: J. Stoner, Ch. Wankel: Kierowanie, PWE Warszawa 1996 i nowsze wydania. R. Griffin: Podstawy zarządzania organizacjami, PWN Warszawa 1996 i nowsze wydania.

8. EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PROGRAM WYKŁADU • Ewolucja teorii organizacji i zarządzania • Otoczenie organizacji i zarządzanie • Funkcje zarządzania: • Planowanie • Proces organizowania • Motywowanie • Proces kontrolowania • Podejmowanie decyzji kierowniczych • Kim jest menedżer i przywódca? • Procesy interpersonalne w zarządzaniu • Kultura organizacyjna • Zarządzanie zasobami ludzkimi • Zagadnienie zmian organizacyjnych • Otoczenie międzynarodowe organizacji

9. EWOLUCJA TEORII ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA Cel wykładu • Zapoznanie się z głównymi nurtami w naukach o organizacji i zarządzaniu, ich dorobkiem i ograniczeniami. Struktura wykładu • Nauka o organizacji i zarządzaniu jako dyscyplina badawcza. • Podstawowe szkoły i podejścia w naukach o organizacji i zarządzaniu. Podsumowanie.

10. I. Nauka o organizacji i zarządzaniu jako dyscyplina badawcza Teoria Bazując na modelach, hipotezach i prawach próbuje wyjaśnić rzeczywistość. • Cel: lepsze rozumienie świata. • Bazuje na doświadczeniu i/lub weryfikowana jest w praktyce. • Umożliwia korzystanie z wiedzy innych.

11. Powstanie nauk o organizacji i zarządzaniu. Wzrost złożoności procesów gospodarczych: • Doskonalenie technik wytwarzania i narzędzi pracy, • Rozwój podziału pracy, standaryzacji i specjalizacji, • Wzrost skali i koncentracji produkcji.

12. Nauki o organizacji i zarządzaniu • Ergologiczne i empiryczne. • Fundamentem: prawo technicznego podziału pracy A. Smith’a. Problem badawczy nauk o organizacji i zarządzaniu Organizacja • tworzenie, • rozwój, • warunki sprawnego działania

13. Organizacja • To grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć pewien zestaw celów. • osiąga cele, • przechowuje wiedzę, • zaspokaja potrzeby. Cel nauk o organizacji i zarządzaniu • Dostarczanie wskazówek pozwalających na skuteczne wypełnianie roli kierownika.

14. II. Podstawowe szkoły i podejścia w naukach o organizacji i zarządzaniu Naukowa organizacja pracy Prekursorzy: Robert Owen: • Kierownik reformatorem, • Warunki pracy, wydajność a zyski (+), • Inwestycja - pracownicy, • System jawnych ocen pracowników. Charles Babbage: • Nauki ścisłe w usprawnianiu procesów pracy, • Specjalizacja a wydajność.

15. Babbage zajmował się m.in. organizacją pracy w fabrykach. Poświęcił 35 lat życia na konstruowanie maszyn liczących. Można mówić o dwóch zasadniczych projektach, nad którymi pracował i których idee w późniejszym okresie miały wpływ na informatykę. Był przekonany, że zastosowanie nauk ścisłych do procesów pracy jednocześnie zwiększyło by ich wydajność i obniżyło koszty. Uważał, że każda operacja przemysłowa powinna być analizowana dla wyodrębnienia różnych zaangażowanych w niej umiejętności. Następnie należałoby wyszkolić robotnika w określonej czynności i powierzyć mu odpowiedzialność tylko za tą czynność całej operacji, ale nie za całość zadania. W ten sposób można by ograniczyć kosztowne szkolenie, a ciągłe powtarzanie czynności zwiększałoby wprawę i wydajność robotników.

16. Twórca: F. Taylor • Centrum zainteresowań: WYDAJNOŚĆ • ZASADY: • naukowa analiza zadań, • projektowanie pracy, • naukowy dobór pracowników, • szkolenie pracowników.

17. Klasyczna teoria organizacji (kierunek administracyjny) Twórca: H.Fayol Centrum zainteresowania: ZARZĄDZANIE ZŁOŻONYMI ORGANIZACJAMI Fayol opracował 14 zasad zarządzania. Czynności organizacji:

18. H. Fayol uznawany powszechnie za ojca nauki zarządzania opublikował wiele prac naukowych, w tym najcenniejszą pt. ?Administracja przemysłowa i ogólna? (w 1916 roku). Na podstawie swoich wieloletnich doświadczeń w kierowaniu koncernem górniczo-hutniczym oraz analiz badawczych wyodrębnił szeroko rozumiane funkcje przedsiębiorstwa, do których zaliczył:

19. techniczne, • handlowe, • ochronne, • rachunkowe, • finansowe, • kierownicze, w tym: • planowanie, • organizowanie, • rozkazywanie, • koordynowanie, • kontrola.

20. Zasady zarządzania według H. Fayola • Podział pracy • Autorytet • Dyscyplina • Jedność rozkazodawstwa • Jedność kierownictwa • Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu • Sprawiedliwe wynagrodzenie • Centralizacja • Hierarchia • Ład • Odpowiednie traktowanie personelu • Stabilność personelu • Inicjatywa • Duch organizacji, harmonia

21. Szkoła ilościowa(teoria podejmowania decyzji) • Wykorzystuje badania operacyjne do rozwiązywania problemów zarządzania przedsiębiorstwem.

22. Podejście systemowe • Organizacja to system otwarty. • Organizacja składa się z jednostek organizacyjnych, czyli podsystemów. • Współdziałanie podsystemów w organizacji umożliwia osiąganie efektów synergicznych. • Błędy w zarządzaniu organizacją mogą prowadzić do entropii.

23. Podejście sytuacyjne • „to zależy” • Nie ma jednej uniwersalnej metody działań i szkoły zarządzania. • Zadaniem kierownika jest ustalić, jaka metoda jest najodpowiedniejsza do rozwiązania konkretnego problemu organizacyjnego.

24. III. PodsumowanieWkład i ograniczenia szkół zarządzania • Naukowa organizacja pracy (+) • Metody projektowania pracy. • Metody podnoszenia wydajności. • Szkolenie pracowników. (-) • Model zachowań ludzkich. • Problemy decyzyjne w systemie funkcjonalnym. • Robotnik „trybem maszyny”.

25. Klasyczna teoria organizacji (+) • Umiejętności kierownicze. • Zasady zarządzania. • Obszary kompetencji kierowników. • Czynności kierownicze. (-) • Zastosowanie w stabilnym otoczeniu. • Ogólnikowość. • Brak hierarchii zasad.

26. Szkoła behawioralna (+) • Potrzeby ludzkie. • Style kierowania. • Umiejętności społeczne. • Interdyscyplinarność. • Badania, m.in.: • motywacja, • zachowania grupowe, • przywództwo i władza • konflikt, • zmiany, • komunikowanie się. (-) • Niewielki wzrost wydajności. • Skomplikowane i abstrakcyjne modele. • Złożoność zachowań ludzkich.

27. Szkoła ilościowa (+) • Narzędzia zarządzania dużymi organizacjami i skomplikowanymi procesami. • Narzędzia planistyczne i kontrolne. (-) • Problem człowieka w organizacji. • Uproszczenia i założenia w modelach. • Skomplikowane narzędzia.

28. Koncepcja człowieka wg różnych szkół Szkoła klasyczna Człowiek racjonalny Człowiek ekonomiczny • Człowiek pasywny. • Ścisłe procedury. • Bodźce materialne.

29. Szkoła behawioralna Człowiek społeczny Człowiek samorealizujący się Człowiek „złożony” • Więzi nieformalne w organizacji. • Emocjonalne przesłanki zachowań człowieka. • Inicjatywa jednostki. • Pracownik jest aktywny, dąży do realizacji potrzeb wyższych.

30. OTOCZENIE ORGANIZACJI A ZARZĄDZANIEwykład2 PROGRAM WYKŁADÓW • Otoczenie organizacji i zarządzanie • Funkcje zarządzania: • Planowanie • Proces organizowania • Motywowanie • Proces kontrolowania • Podejmowanie decyzji kierowniczych • Kim jest menedżer i przywódca? • Procesy interpersonalne w zarządzaniu • Kultura organizacyjna

31. Cel wykładu Zidentyfikowanie zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań funkcjonowania organizacji Struktura wykładu • Nauka o organizacji i zarządzaniu jako dyscyplina badawcza. • Organizacja, zarządzanie, funkcje zarządzania • Elementy składowe otoczenia organizacji • Otoczenie bliższe • Otoczenie dalsze • Otoczenie wewnętrzne • Analiza wpływu otoczenia na organizację

32. I. Nauka o organizacji i zarządzaniu jako dyscyplina badawcza Teoria Bazując na modelach, hipotezach i prawach próbuje wyjaśnić rzeczywistość. • Cel: lepsze rozumienie świata. • Bazuje na doświadczeniu i/lub weryfikowana jest w praktyce. • Umożliwia korzystanie z wiedzy innych.

33. Powstanie nauk o organizacji i zarządzaniu. Wzrost złożoności procesów gospodarczych: • Doskonalenie technik wytwarzania i narzędzi pracy, • Rozwój podziału pracy, standaryzacji i specjalizacji, • Wzrost skali i koncentracji produkcji. Nauki o organizacji i zarządzaniu • Ergologiczne i empiryczne. • Fundamentem: prawo technicznego podziału pracy A. Smith’a. Problem badawczy nauk o organizacji i zarządzaniu • Organizacja • tworzenie, • rozwój, • warunki sprawnego działania

34. Organizacja To grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć pewien zestaw celów. • osiąga cele, • przechowuje wiedzę, • zaspokaja potrzeby. Cel nauk o organizacji i zarządzaniu Dostarczanie wskazówek pozwalających na skuteczne wypełnianie roli kierownika.

35. II. Organizacja, zarządzanie, funkcje zarządzania Znaczenia pojęcia „organizacja”. • OBIEKT: instytucja, grupa funkcjonalna • PROCES: czynność • CECHA obiektów, procesów Elementy składowe organizacji • Cel • Zasoby • Struktura • Procesy

36. Kryterium oceny działań organizacji • Efektywność oznacza sprawność i skuteczność • Sprawność to umiejętność właściwego działania. Oznacza, że efekty organizacji są współmierne do ponoszonych nakładów • Skuteczność to umiejętność wyboru właściwych celów

37. Podstawowe pojęcia Kierowanie: To proces zmierzający do skoordynowania działań zespołowych. To powodowanie, aby inni zachowywali się zgodnie z wolą kierującego

38. Administrowanie: Wykonywanie przez kierownika poleceń narzuconych przez instancję nadrzędną i związane z tym ograniczenie swobody działań kierownika w wykonywaniu jego funkcji

39. Rządzenie: Ma miejsce wtedy, gdy organ wydający polecenia (kierujący) jest zewnętrzny w stosunku do danej organizacji (kierowanego).

40. Zarządzanie: Obejmuje pozyskiwanie, rozmieszczanie i wykorzystywanie zasobów dla realizacji celów organizacji

41. Zarządzający: Jest kierownikiem o szczególnym zakresie uprawnień i odpowiedzialności.Ma prawo decydować lub współdecydować o misji i celach działania, kierunkach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji oraz tworzyć warunki dla realizacji misji, celów i działań

42. Funkcje zarządzania • PLANOWANIE - Proces określania celów i najlepszych sposobów ich osiągnięcia • ORGANIZOWANIE - Proces pozyskiwania i wykorzystywania zasobów dla realizacji planów • MOTYWOWANIE - Oddziaływanie na podwładnych, by przyczyniali się do realizacji celów organizacji • KONTROLA - Sprawdzanie przebiegu realizacji planów i korygowanie odchyleń

43. III. Elementy składowe otoczenia organizacji Podmioty otoczenia bliższego Konkurenci To inne organizacje, które konkurują z nią o zasoby i rynki zbytu, próbując przedstawić lepszą ofertę

44. Klienci Nabywają produkty oferowane przez organizację Dostawcy To organizacje, które dostarczają zasoby innym organizacjom Regulatorzy To jednostki, które mogą kontrolować, regulować lub w inny sposób oddziaływać na politykę i praktyki orga Związki zawodowe To grupy pracowników zorganizowanych w celu reprezentowania praw ludzi zrzeszonych w tym związku

45. Właściciele To wszystkie podmioty, które uczestniczą we własności daną organizacją. Sojusznicy strategiczni To organizacje współpracujące ze sobą w ramach jakiegoś przedsięwzięcia Sojusze: • komplementarne • ścisła integracja • addytywne

46. Otoczenie dalsze Otoczenie ekonomiczne Ogólna kondycja systemu gospodarczego, w którym działa organizacja. Otoczenie technologiczne Dostępne metody organizacji zasobów i wytwarzania produktów oraz rozwój nauki i techniki z tym związany. Otoczenie socjokultorowe Zwyczaje, nawyki, normy kulturowe i społeczne, wyznawane wartości, język, demograficzne cechy społeczeństwa, zróżnicowanie etniczne, itp. Otoczenie prawno-polityczne Państwowa regulacja działalności organizacji i ogólne stosunki między gospodarką a państwem. Otoczenie międzynarodowe Rynki i organizacje zagraniczne, oddziałujące na podmioty krajowe, regulacje prawa międzynarodowego i umowy z zagranicą

47. Otoczenie wewnętrzne • Zarząd - prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz • Pracownicy i inne zasoby • Kultura organizacji

48. IV. Analiza wpływu otoczenia na organizację Analiza otoczenia organizacji • Identyfikuje uwarunkowania funkcjonowania organizacji. • Dostarcza danych do zarządzania organizacją, głównie planowania. Charakterystyki otoczenia Stopień zmienności • Zakres, w jakim otoczenie jest względnie stabilne lub względnie dynamiczne. Stopień złożoności • Zakres, w jakim otoczenie jest względnie proste lub względnie złożone.

49. Zmienność otoczenia

50. Typy niepewności w otoczeniu organizacji • niski stopień niepewności - otoczenie proste i stabilne • umiarkowana niepewność - otoczenie proste i dynamiczne lub złożone, ale stabilne • wysokistopień niepewności – otoczenie dynamiczne i złożone Typy otoczenia • Stabilne • Zmienne • Burzliwy Analiza SWOT • S – siła, W – słabość (wada), O – okazje, T – zagrożenia (trwoga) • Każdą szansę i zagrożenie ocenia się wg prawdopodobieństwa wystąpienia i znaczenia dla organizacji. • Każdą siłę i słabość ocenia się wg znaczenia dla powodzenia realizacji strategii