ZASADY FUNKCJONOWANIA GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE S.A.

1. ZASADY FUNKCJONOWANIA GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE S.A.

2. AGENDA • Wprowadzenie • Systemy notowań • Fazy sesji giełdowej • Kursy giełdowe • Zlecenia giełdowe • Dystrybucja informacji • Animatorzy

3. WPROWADZENIE • Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest najważniejszą instytucją wtórnego rynku papierów wartościowych w Polsce • GPW powstała w kwietniu 1991 roku. Przy jej tworzeniu jako wzór przyjęto giełdę w Lyonie

4. WPROWADZENIE • GPW w Warszawie jest spółką akcyjną, której akcjonariuszami są banki, domy maklerskie i Skarb Państwa • Obrót na GPW odbywa się zgodnie z wymogami przepisów, a wszystkie notowane papiery zostały wcześniej dopuszczone do publicznego obrotu przez Komisję Nadzoru Finansowego

5. WPROWADZENIE Celem GPW jest: • organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi • promowanie obrotu papierami wartościowymi • upowszechnianie informacji związanych z obrotem papierami wartościowymi

6. ZADANIA GIEŁDY • Umożliwienie przepływu kapitałów od tych, którzy szukają jak najlepszej lokaty do tych, którzy potrafią z tych kapitałów zrobić jak najlepszy użytek.

7. ZADANIA GIEŁDY • Mobilizacja oszczędności – giełda stwarza możliwość osiągania zysków, inwestorzy wspomagają giełdę środkami finansowymi oczekując dochodów

8. ZADANIA GIEŁDY • Wycena notowanych papierów wartościowych – wycena przez rynek aktualnej wartości przedsiębiorstw notowanych na giełdzie

10. Architektura systemu

11. RYNKI NOTOWAŃ Akcje spółek giełdy warszawskiej notowane są na rynkach: • podstawowym • równoległym

12. RYNKI NOTOWAŃ

13. SYSTEMY NOTOWAŃ Papiery wartościowe na warszawskiej giełdzie notowane są w ramach następujących systemów notowań: • System notowań ciągłych • System notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursów

14. SYSTEMY NOTOWAŃ System notowań ciągłych • Kursy mogą ulegać zmianom w ciągu danej sesji giełdowej w miarę napływających ofert – kupna sprzedaży

15. SYSTEMY NOTOWAŃ System notowań jednolitych • Cena poszczególnych walorów ustalana jest jedynie na początku sesji giełdowej na podstawie zleceń, jakie napłynęły przed otwarciem sesji • Kursy jednolite nie ulegają zmianom w ciągu określonej części sesji, według nich rozliczane są wszystkie transakcje

16. SYSTEM NOTOWAŃ CIĄGŁYCH W systemie notowań ciągłych znajdują się: • akcje wchodzące w skład indeksów WIG20, mWIG40, NFI • Jednostki uczestnictwa typu ETF • pozostałe akcje o wystarczającej płynności • obligacje skarbowe i inne, prawa pierwszeństwa z obligacji, • certyfikaty inwestycyjne • listy zastawne • instrumenty pochodne (opcje na akcje, opcje na indeks, kontrakty terminowe na indeksy, kontrakty terminowe na kursy walut, kontrakty terminowe na akcje, warratnty opcyjne) • prawa poboru z akcji notowanych w systemie notowań ciągłych • prawa do nowych akcji, jeśli będą notowane w systemie notowań ciągłych • jednostki indeksowe

17. SYSTEM NOTOWAŃ JEDNOLITYCH • W systemie notowań jednolitych znajdują się: • akcje spółek o mniejszej płynności • prawa poboru i prawa do nowych akcji jeśli dane akcje notowane są również w systemie jednolitym z dwukrotnym określeniem kursu

18. FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Notowania ciągłe Notowania ciągłe dla obligacji Notowania ciągłe - kontrakty terminowe

19. FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Notowania jednolite z jednokrotnym określeniem kursujednolitego Notowania jednolite z dwoma fixingami

20. FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Przed otwarciem • możliwe jest wprowadzanie zleceń • zlecenia trafiają do centralnego arkusza zleceń, lecz nie są zawierane transakcje • arkusz zleceń jest na bieżąco udostępniany użytkownikom systemu • po wprowadzeniu każdego nowego zlecenia jest kalkulowany Teoretyczny Kurs Otwarcia (TKO), który jest podawany do publicznej wiadomości

21. FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Interwencja • nie można składać zleceń • jedynie animatorzy mogą dokonywać modyfikacji złożonych zleceń (w celu zwiększenia płynności instrumentu finansowego i zmniejszenia nierównowagi) • wolumen zleceń może być wyłącznie zwiększany, • limit ceny w zleceniach kupna może być wyłącznie podwyższany, • limit ceny w zleceniach sprzedaży może być wyłącznie obniżany. • modyfikacje są widoczne dla wszystkich uczestników rynku • w przypadku instrumentów finansowych, dla których nie zawarto umowy o wykonywanie zadań animatora rynku, w czasie interwencji wszyscy członkowie giełdy mogą dokonywać modyfikacji złożonych zleceń maklerskich. • Zarząd Giełdy może zrezygnować z fazy interwencji

22. FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Fixing • następuje realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed otwarciem • zostaje wyznaczona cena otwarcia (notowania ciągłe) lub kurs jednolity (notowania jednolite), równe ostatniemu znanemu TKO z fazy przed otwarciem

23. FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Notowania ciągłe • możliwe jest wprowadzanie zleceń • transakcje są realizowane natychmiast po wprowadzeniu zlecenia, które może być zrealizowane

24. FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Dogrywka • wszyscy uczestnicy rynku mogą składać zlecenia kupna i sprzedaży po wyznaczonym kursie otwarcia • transakcje zawierane są w sposób ciągły • alokacja zleceń odbywa się według czasu przyjęcia zlecenia do systemu

25. SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Zamrożenie • następuje podczas notowań ciągłych, gdy: • wprowadzone zlecenie PKC nie może być wykonane w całości • zlecenie z limitem mogłoby spowodować zawarcie transakcji poza widełkami ograniczającymi wahania kursu instrumentu • przyjmowanie zleceń ulega wstrzymaniu • ogłasza się równoważenie rynku

26. SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Równoważenie • może wystąpić: • podczas otwarcia/zamknięcia notowań ciągłych • w trakcie notowań ciągłych (po wprowadzeniu zlecenia powodującego zamrożenie instrumentu) • następuje jeżeli cena równowagi nie może być wyznaczona w granicach obowiązujących widełek • ogłasza się fazę przed sesją – przyjmuje się zlecenia i na ich podstawie wyznacza kurs równowagi

27. SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Równoważenie – c.d. Giełda może: • przedłużyć równoważenie rynku • rozszerzyć widełki, aby objęły one wyznaczony kurs • zakończyć notowania i ogłosić kurs nietransakcyjny równy dolnym/górnym widełkom

28. KURSY GIEŁDOWE Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia • W fazie przed sesją na bieżąco jest wyliczany i publikowany TKO w oparciu o przyjmowane zlecenia • Ostatni znany TKO staje się kursem otwarcia dla danego instrumentu

29. KURSY GIEŁDOWE Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia TKO jest wyznaczany przy zastosowaniu kolejno następujących zasad: • maksymalizacja wolumenu obrotu • minimalizacja różnicy pomiędzy popytem a podażą • minimalizacja różnicy pomiędzy kursem określanym a kursem odniesienia

30. KURSY GIEŁDOWE Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Wyznaczony kurs musi zapewniać, że: • Wszystkie aktywne: • zlecenia PKC • zlecenia kupna z limitem ceny wyższym • zlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym od kursu określonego muszą być zrealizowane w całości

31. KURSY GIEŁDOWE Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Dodatkowo przy wyznaczonym kursie: • zlecenia PCRO • i aktywne zlecenia z limitem ceny równym kursowi określonemu mogą być zrealizowane całkowicie, częściowo lub mogą pozostać niezrealizowane

32. KURSY GIEŁDOWE Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Dodatkowo przy wyznaczonym kursie: • wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny niższym od kursu określonego • wszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny wyższym od kursu określonego nie są realizowane

33. KURSY GIEŁDOWE Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia • KURS NIETRANSAKCYJNY – podawany jeśli nie można wyznaczyć kursu jednolitego w dopuszczalnych widełkach • Transakcje nie są zawierane, a określony kurs stanowi punkt odniesienia na następną sesję

34. REALIZACJA ZLECEŃ Zlecenia są realizowane z zachowaniem: • priorytetu ceny • czasu przyjęcia lub uaktywnienia • oraz minimalizacji liczby transakcji

35. REALIZACJA ZLECEŃ Kolejność realizacji zleceń: • PKC • z limitem wyższym (zlecenia kupna) lub niższym (zlecenia sprzedaży) • PCRO • z limitem ceny równym określonemu kursowi • wśród zleceń PKC lub z tym samym limitem ceny jako ostatnie realizowane są zlecenia z warunkiem limitu aktywacji

36. KURSY GIEŁDOWE Notowania w systemie notowań ciągłych • Notowania ciągłe rozpoczynają się od ustalenia kursu otwarcia • Następnie transakcje mogą być zawierane po różnych cenach

37. KURSY GIEŁDOWE Notowania w systemie notowań ciągłych • Transakcje zawierane są po kursie najlepszego zlecenia oczekującego na rynku • Jednostką transakcyjną jest 1 instrument (akcja, obligacja, kontrakt terminowy)

38. OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW Notowania ciągłe • W przypadku równoważenia rynku, można zmienić ograniczenia wahań kursów danego papieru wartościowego • Największe dopuszczalne odchylenie od kursu odniesienia nie może przekroczyć: • 21% dla akcji • 6 punktów procentowych dla obligacji

39. OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW ** możliwość rozszerzenia widełek w przypadku równoważenia jednostki uczestnictwa typu ETF Notowania ciągłe – ograniczenia STATYCZNE

40. OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW Notowania jednolite – ograniczenia STATYCZNE Kurs na drugim fixingu na danej sesji może maksymalnie różnić się od kursu na pierwszym fixingu o 21%, jednak nie więcej niż 33,1% od kursu ostatniego fixingu na poprzedniej sesji

41. OGRANICZENIA DYNAMICZNE jednostki uczestnictwa typu ETF

42. OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW Anulowanie transakcji • Dla instrumentów finansowych, dla których w momencie wprowadzenia do systemu błędnego zlecenia, nie były zdefiniowane dynamiczne ograniczenia, wartości przedziału zmiany wahań kursów, o którym mowa w § 113 ust. 1 pkt. 2) Regulaminu Giełdy, są następujące: Kurs odniesienia dla przedziału zmiany wahań kursów wyznacza przewodniczący sesji w momencie otrzymania wniosku o anulowanie transakcji.

43. PIERWSZA SESJA / DEBIUT • Na pierwszej sesjiobowiązuje teoretyczna wysokość kursu odniesienia, którą wyznacza Giełda, także dla określenia pierwszego kursu jednolitego lub kursu zamknięcia, gdy nie został określony na pierwszej sesji. • Na pierwszej sesjizlecenia PKC, PCR, PCROnie są przyjmowane • W dniu debiutu(pierwsza sesja po pierwszym dopuszczeniu do obrotu akcji , na której notowany jest dany instrument finansowy) • nie obowiązująograniczenia wahań kursów dla praw do akcji lub akcji • w systemie kursu jednolitego z dwukrotnym określeniem kursu – w dniu debiutu ograniczenia nie obowiązująwyłącznie w odniesieniu do pierwszego kursu jednolitego.

44. DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW • W zależności od wysokości kursu papieru wartościowego, różna jest dokładność, z jaką są notowane papiery wartościowe na giełdzie

45. DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW

46. DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW

47. OGRANICZENIE WIELKOŚCI ZLECENIA • W trosce o bezpieczeństwo obrotu giełdowego, giełda wprowadziła ograniczenia maksymalnego wolumenu zlecenia dla instrumentów pochodnych. Ograniczenia przedstawia poniższa tabela.

48. ZLECENIA GIEŁDOWE System giełdowy WARSET stosowany na GPW gwarantuje równe traktowanie wszystkich inwestorów: • indywidualnych i instytucjonalnych • krajowych i zagranicznych

49. ZLECENIA GIEŁDOWE System WARSET zapewnia inwestorom: • dostęp do rynku i informacji giełdowych, bez względu na to, gdzie inwestorzy się znajdują • wykonanie prawie natychmiastowe i automatyczne ich zleceń

50. ZLECENIA GIEŁDOWE Dwie zasady pierwszeństwa przy wykonywaniu zleceń: • CENA (najważniejsza) • CZAS