Inleiding tot Recht

1. Inleiding tot Recht Uit Praktisch Burgerlijk Recht

2. Wat is recht? • Een exacte definitie is niet te geven. • Elke klassieke definitie bevat vier elementen: • Gedragsregels, normen • Doel = maatschappelijk leven te ordenen • De regels worden opgelegd door de overheid • Ze zijn afdwingbaar

3. Functies van het recht • Conflict-mijdend: ordening • Materieel recht • Geboden en verboden • H.L.A. Hart: overlevingskansen vergrotend • Conflict-oplossend: • Formeel recht of procesrecht • Hoe haal je jouw recht?

4. Materieel en formeel recht Ge- en verboden Procesrecht • Burgerlijk Wetboek (BW) • Wetboek van Strafrecht (Sr) • Algemene wet bestuursrecht • Wetboek van Rechtsvordering (Rv) • Strafvordering (Sv) • Algemene wet bestuursrecht

5. Men maakt een onderscheid tussen: • Het objectieve recht Verhouding tussen de mensen en hun verhouding tot de gemeenschap Vb. eigendomsrecht • Het subjectieve recht Aanspraken tussen een persoon tegenover een ander Vb. respect eisen van iemand anders ivm je eigendom

6. 2. Gebiedende en aanvullende rechtsregels 1. Van gebiedende rechtsregels mag nooit worden afgeweken: • Dwingend recht • Beschermen de zwakkere partij in een overeenkomst • Men kan, eens het conflict ontstaan is, ervan afwijken door een andersluidende overeenkomst te sluiten. • Openbare orde • Regels die zo essentieel zijn dat ze de fundamenten van onze maatschappij raken • Goede zeden • Wat in de maatschappij als moreel aanvaardbaar wordt geschouwd.

7. 2. Aanvullende rechtsregels Zorgen ervoor dat er een wettelijk kader bestaat voor zover de contractanten niks overeenkwamen. Tellen maar als de partijen geen afwijkende regeling overeenkwamen. Vb. de leveringskosten zijn ten laste van de verkoper

8. 3. Bronnen van het recht A. Wetgeving sensulato • Grondwet • Wet sensustricto • Decreet • Internationale rechtsregels • Rechtsbeginselen • Beleidsregels • Rechtspraak

9. 1. Grondwet = de meest fundamentele wet Regelt de inrichting van de machten binnen de staat Waarborgt de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers Wijziging van de grondwet: Wetgevende kamers ontbinden 2/3 leden in elke kamer aanwezig Meerderheid van 2/3 stemmen zowel in Kamer als Senaat

10. 2. Wet sensu stricto = wet in de enge zin Wordt gemaakt door het federale parlement Wetsvoorstel: als een lid van de Kamer of Senaat het initiatief neemt Wetsontwerp: als de ministers (eventueel de President) het initiatief neemt De presidentbekrachtigt de wet De wet wordt gepubliceerd in het Staatsblad.

11. 3. Decreet = wetten op het niveau van gemeenschappen en gewesten Worden door de voortdurende staatshervormingen steeds belangrijker

12. Internationaalrecht • Geschreven recht • Verdrag • Handvest VN • Veiligheidsraad • EU-verdrag • Rechten van de mens (EVRM) • Besluiten volkenrechtelijke organisaties • EU-besluiten • Verordeningen • Richtlijnen • Ongeschreven recht • Gewoonterecht

13. Beleidsregels • Bevoegdheid bestuursorgaan • Vb: Tabakswet • Minister kan boete opleggen • ‘Kan’ • Cafébaas waarschuwt niet • Cafébaas faciliteert

14. B. Rechtspraak = Het geheel van beslissingen van hoven en rechtbanken = voorziet de oplossing voor concrete gevallen waarin de wet niet duidelijk is De rechter zal de wet moeten toepasbaar maken op een concreet geval De uitspraak is enkel bindend tussen de partijen in het geding

15. C. Rechtsleer = het geheel van wetenschappelijke publicaties over juridische aangelegenheden Gaat om publicaties in juridische tijdschriften en boeken Is evenals de rechtspraak niet bindend

16. D. Gewoonte = een gevestigd gebruik dat in een samenleving algemeen als bindend wordt beschouwd, zonder dat het zijn neerslag heeft gevonden in een of andere wetgevende maatregel Voorwaarde: • Algemeen geldende, openbare en herhaalde herhaling • De overtuiging dat de gedraging geldt als een rechtsnorm Wordt minder belangrijk

17. 4. De verschillende rechtstakken • A. Het publiekrechtPubliekrecht • Overheidsbevoegdheden • Exclusief Regelt de algemene belangen Heeft betrekking op: De inrichting De werking en De onderlinge verhouding van de overheidsorganen De verhouding van de overheid tot de burgers Omvat: • Staatsrecht • Administratief recht • Strafrecht • Strafprocesrecht • Fiscaal recht

18. B. Het privaatrecht Omvat: • Handelsrecht • Burgerlijk recht • Internationaal privaatrechtPrivaatrecht • Particuliere bevoegdheden • Niet exclusief

19. Voorbeeldprivaatrecht • Buurman past op de kat Mickey • Een auto rijdt over de kat… • Operatie staart • Conflict over kosten dierenarts met de buurman

20. Voorbeeld publiekrecht • Buren klagen over Napoleon • Burgemeester  uitlaatverbod • Exclusieve bevoegdheid

21. Uitwerkingprivaatrecht • Individueel belang • Verhouding tussen burgers onderling en • Verhouding tussen burgers en rechtspersonen • NV, BV, vereniging, • Ook staat, provincie, gemeente • Andere benamingen • Burgerlijk recht, civiel recht • Handelsrecht • Arbeidsrecht

22. Uitwerking publiekrecht • Algemeen belang • Overheid en haar organen • Staatsrecht • Overheid en haar burgers • Bestuursrecht: • Welke bestuursorganen welke bevoegdheden? • Hoe komen besluiten tot stand?

23. Indelingen: strafrecht • Publiekrechtelijke aspecten domineren • Maatschappelijk sturingsmiddel • Vervolgingsmonopolie OM • Opportuniteitsbeginsel: • Afzien van op grond van algemeen belang • Privaatrechtelijke trekken: • In feite conflict tussen burgers • Art. 12 Sv • Wilders • Voeging • Woord voeren