1 / 56

Promocja zdrowia na tle medycyny społecznej. Dr Zbigniew Pierożek

Promocja zdrowia na tle medycyny społecznej. Dr Zbigniew Pierożek.

deanne
Download Presentation

Promocja zdrowia na tle medycyny społecznej. Dr Zbigniew Pierożek

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Promocja zdrowia na tle medycyny społecznej. Dr Zbigniew Pierożek

  2. Pojęcie medycyny społecznej powstało w XIX wieku,ulegając w miarę upływu czasu przemianom.Uwaga jest koncentrowana na rozpatrywaniu zależnościstanu zdrowia populacji ludzkiej od różnych zmiennychspołecznych i wynikających stąd potrzeb.

  3. Głównym zagadnieniem zdrowia publicznego jest organizacjaopieki zdrowotnej i zarządzanie ochroną zdrowia.Począwszy od lat sześćdziesiątych termin „medycyna społeczna" upowszechnił się szeroko w Polsce, odpowiadając w znacznym stopniu używanemu określeniu„zdrowie publiczne" (public health).

  4. Zasięg tematyczny zdrowia publicznego obejmujecałą problematykę zdrowia populacji.Dotyczy to oceny stanu zdrowia ludności i funkcjonowaniasystemu opieki zdrowotnej.Zapobieganie chorobom i promocja zdrowia stanowi jedenz najważniejszych obszarów zainteresowań w medycynie społecznej.

  5. Medycyna społeczna definiowana jest jako inspirowana medycznie działalność na rzecz zdrowia w szerszej skali społecznej.Starania o dobry stan zdrowia społeczeństwa są bezpośredniolub pośrednio podejmowane w różnych sektorachżycia społecznego odpowiedzialnych zapomnażanie i dystrybucję dochodu narodowego,edukację i wychowanie.

  6. Medycynę społeczną charakteryzuje rozpatrywanie zagadnień zdrowotnych w makroskali:a) badania stanu zdrowia ludności i jego uwarunkowań,b) analiza występujących trendów sytuacji zdrowotneji jej prognozowanie,c) ocena efektywności poszczególnych działań na rzecz zdrowia,d) wyznaczanie kierunków ochrony zdrowia stosowniedo aktualnych potrzeb społecznychi możliwości ich zaspokojenia.

  7. W zadaniach medycyny społecznej zawarte jest tworzeniepodstaw teoretycznych dla działań w ochronie zdrowia.Podstawą jest nowoczesna wiedza o człowieku, wspierająca sięna dyscyplinach medycznych i behawioralnych.

  8. W realizacji zadań medycyny społecznej istotny jest udział różnych dyscyplin i subdyscyplin naukowych:a) epidemiologia,b) demografia,c) higiena,d) statystyka medyczna,e) ekonomika ochrony zdrowia,f) nauki o zarządzaniu,g) ukierunkowane na zagadnienia ochrony zdrowiaprawodawstwo i nauki społeczne(socjologia, psychologia społeczna).

  9. Medycyna społeczna przetwarza dorobek dyscyplin medycznychi pozamedycznych w celu lepszego poznawaniastanu zdrowia ludności, jego uwarunkowań i możliwości poprawy,co powinno służyć dokonywaniu prawidłowych wyboróww różnego typu działaniach prozdrowotnych.

  10. W Polsce działania w zakresie medycyny społecznej podejmowane były już w okresie przed II wojną światową.Obecnie działalność taką prowadzą powołane odpowiednie katedryi instytuty uczelniane w akademiach medycznychoraz innych placówkach(wydzielone działy w instytutach resortowych,Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia).

  11. Okoliczności, które poszerzają zainteresowania społecznew dyscyplinach klinicznych:1) problem zdrowotny staje się szczególnie istotny ze społecznego punktu widzenia (duża częstość występowania choroby, wywoływanie znacznych strat społecznych),2) zwalczania choroby nie jest wystarczającym działaniem o charakterze głównie leczniczym,3) znane są metody i zasady organizacyjne służące opanowywaniu choroby o charakterze masowym poprzez działania prewencyjne.

  12. W całokształcie działań z zakresu ochrony zdrowia dobrze prowadzone zapobieganie i promocja zdrowiaprzynoszą największe korzyści.Uzyskujemy to przy niewspółmiernie niższych kosztachw porównaniu do nakładów ponoszonych na lecznictwo.

  13. Myśl o umacnianiu zdrowia i zapobieganiu chorobom towarzyszyła człowiekowi od niepamiętnych czasów.Najpierw stosowano w tym celu środki magiczne ale już czasy starożytne dostarczają wielu przykładów działań służących zdrowiu (dbałość o czystość ciała i odzieży, odpowiedni dobór produktów spożywczych, sposobów ich przetwarzania, unikanie zakażeń).

  14. W starożytnym Egipcie dostrzegano rolę wody, a także ludzkich wydalin w upowszechnianiu się niektórych chorób.Stosowano oczyszczanie wody za pomocą filtracji, starano sięo sprawne usuwanie wydalin.Istniały instytucje nadzoru nad stanem sanitarno-higienicznym siedlisk ludzkich, co świadczy o łączeniu problemów środowiskowych z medycyną już w najdawniejszych czasach.

  15. Przepisy higieniczne u Żydów były w dużym stopniuzapożyczone od Egipcjan.Zostały one rozbudowane w Pięcioksięgu Mojżesza,w którym zawarto szczegółowe opisy postępowania chroniącego jednostkę oraz społeczność przed chorobamii innymi niepomyślnymi zdarzeniami.

  16. W starożytnej Grecji wiele spraw dotyczących zdrowia obywateli było regulowanych przepisami państwowymi.Wodociągi doprowadzające wodę z gór, ogólnie dostępnełaźnie przyczyniały się do podniesienia stanu higieny publicznejw miastach greckich.Duży nacisk kładziono również na wychowanie fizycznepoprzez ćwiczenia gimnastyczne, gry i zawody sportowe.

  17. Kultura sanitarna Grecji została odziedziczona przez Rzymian.Istniał tam urząd edyla sprawującego nadzórnad warunkami sanitarnymi.Budownictwo akweduktów upowszechniło sięna dużych obszarach Europy,należących do Imperium Rzymskiego.

  18. Zgodnie z pierwotną, kosmologiczną koncepcją człowiekauznawano, że człowiek jest naturalną częścią przyrody.Zdrowie wynikało z harmonijnego współdziałania wszystkich składników ciała ludzkiego między sobąi środowiskiem zewnętrznym.Poglądy te znalazły odbicie w pismachnajznakomitszego lekarza starożytności Hipokratesa.

  19. Według Hipokratesa zdrowie miała zapewniać równowagamiędzy czterema płynami organizmu: krew, śluz, żółć i czarna żółć.Na stan tej równowagi wpływały również czynniki środowiskowe (traktat Hipokratesa O powietrzu, wodach i klimatach).

  20. Platon i Arystoteles ukazali samodzielny byt intelektui pierwiastków duchowych u człowieka.Według Platona na zdrowie wpływają nie tylkoróżne bodźce zewnętrzne, ale takżeemocje i posiadana wiedza.Arystoteles dostrzegał etyczny wymiar zdrowia łącząc je z cnotą.

  21. Rozumny tryb życia (nazywany dietetyką), jako droga do zdrowiaznalazł wsparcie wśród wpływowych myślicielii lekarzy starożytnego Rzymu.Cornelius Celsus w dziale „O sztuce lekarskiej” głosił,że obowiązkiem człowieka jest poznać samego siebiei żyć zgodnie z tą wiedzą.

  22. W medycynie starożytnej wyraźnie wyodrębniły się głównenurty zdrowia publicznego:1) warunki środowiskowe z zaakcentowaniem higieny otoczenia,2) prozdrowotny styl życia(odnaleźć można w nich wiele elementów współczesnej promocji zdrowia).Możliwości zaspokajania potrzeb zdrowotnych w szerszej skali społecznej były jednak w Starożytnym Rzymie bardzo ograniczone, przeciętny czas trwania życia szacowany był tam na zaledwie 35 lat.

  23. W trwającym około tysiąca lat okresie średniowiecza przyznawano większy prymat wartościom duchowym i skłonność do mistycyzmu, co skłaniało do mniej uważnego traktowania ciała jako godnego zabiegów i utrzymywania w nienagannym zdrowiu,a nawet pewnym ideałem stało się jego udręczenie.Czasy te cechuje niski na ogół poziom kultury sanitarneji stanu higieny, co przyczyniało się do częstychepidemii chorób zakaźnych, wyludniających miasta i osiedla.

  24. Epoka odrodzenia przyniosła zasadniczy przełom w umysłowości, najbardziej wyraźnie widoczny w XVII wieku,co przyniosło zmiany w różnych obszarachwiedzy i życia społecznego.

  25. Franciszek Bacon poprzez swoje prace filozoficzne(Novum Organum z 1623r.) przyczynił się do usunięcia wieluprzesądów astrologicznych, fantazji i prymitywnego pogląduna świat, co wywarło wpływ na zagadnienie ochrony zdrowia. Zapoczątkował współczesną erę naukową opartą na bezpośredniej obserwacji, świadectwie zmysłów i eksperymencie naukowym.

  26. Postacią, która wywarła duży wpływ na rozwój myśliprzyrodniczo-lekarskiej był również Kartezjusz (1596-1650).Filozof-racjonalista, zwolennik determinizmu, patrzył na organizm ludzki jak na złożony mechanizm, w którym przebywa kierującai ściśle z nim zespolona dusza ludzka, a na procesy zachodzącew organizmie, jak na zjawiska mechaniczne.

  27. Podstawowe znaczenie dla medycyny miały praceVesaliusa (1514-1564), prekursora nowoczesnej anatomii, i Harveya (1578-1657), odkrywcy zasad krążenia krwi.Wynalazek mikroskopu przez Leeuwenhocka (1632-1723)otworzył nowe możliwości w badaniach.

  28. Z punktu widzenia medycyny społecznej i środowiskowejna uwagę zasługuje dzieło włoskiego lekarzaRamazziniego (De morbis artificum diatriba z 1700 r.),w którym wnikliwie analizuje choroby związane z wykonywaniem różnych zawodów w przemyśle metalurgicznym, szklarskim, tkactwie, garbarstwie i przy obróbce kamieni.

  29. Okresem przełomowym była druga połowa XVIII stulecia,kiedy wraz z rozwojem fizjologii wytyczono drogido nauczania klinicznego.Wtedy ujawniła się znamienna cecha nowoczesnej medycyny,a mianowicie wzajemne przenikanie się i zazębianierozmaitych nauk wchodzących w skład medycyny.

  30. W dziedzinie profilaktyki największym osiągnięciembyło wprowadzenie szczepienia przeciwko ospie przy użyciu metody lekarza angielskiego Edwarda Jennera (1749-1823).

  31. W Polsce pierwsza próba popularyzacji higieny wyszła spod pióra Macieja z Miechowa (Pielęgnowanie zdrowia z 1522r.).

  32. Pod koniec XVIII w. działa lekarz, organizator pruskiej służby zdrowia i teoretyk higieny, Christoph W. Hufeland (1769-1836).Jego makrobiotyka, czyli sztuka przedłużenia życia z 1769r.jest traktowana jako pierwszy podręcznik higieny.

  33. W okresie oświecenia (XVIII w.) zaczęto więcej poświęcać uwagi higienie publicznej, łączonej z medycyną sądową,nad którą miało nadzór państwo.Zgodnie z ideą oświeconego absolutyzmu, wskazywano,że państwo powinno wziąć na siebie troskęo zdrowie obywateli.

  34. W duchu polskiego oświecenia powstała rozprawaJędrzeja Śniadeckiego „O fizycznym wychowaniu dzieci" z 1805r.znakomicie łącza wiedzę lekarską z potrzebami wychowania.

  35. Z końcem oświecenia rozpoczyna się etap rozwoju cywilizacji,w którym do dzisiaj uczestniczymy.Najbardziej charakterystyczną jego cechą jest praktycznienie gasnąca rewolucja naukowo-techniczna.

  36. W pierwszej połowie XIX w. w najbardziej rozwiniętych krajach Europy rozpoczęto zorganizowane działania na rzecz poprawy warunków sanitarnych w bytowaniu ludnościoraz warunków pracy zatrudnionych w przemyśle.Wydano wiele przepisów dotyczących ochrony zdrowia,w Anglii ogłoszono (1848 r.) ustawę o zdrowiu publicznym(Public Health Act).

  37. W dokonującym się postępie duża była rola przedstawicielinauki i praktyki medycznej takich jak:Max Joseph Pettenkofer (1818-1901), niemiecki lekarz i chemik, jeden z twórców nowoczesnej higieny,w dziedzinie mikrobiologii Pasteura (1822-1895)i Roberta Ko­cha (1843-1910).

  38. Trzy postulaty, które miały bardzo dużą siłę nośną przez wiele dziesiątków lat i przyczyniły się do zmiany spojrzenia na zasady ochrony zdrowia:1) zdrowie jednostki nie jest sprawą wyłącznie prywatną i ma znaczenie dla ogółu społeczeństwa,2) warunki środowiskowe wywierają zasadniczy wpływ na stan zdrowia ludności,3) muszą być podejmowane działania zmierzające do ochrony zdrowia i zwalczania chorób (działania te powinny być zarówno natury medycznej, jak i pozamedycznej).

  39. Rozwój medycyny społecznej w Polsce odzwierciedlałtendencje ogólnoeuropejskie, ale cechował się równieżodmiennościami, wynikającymi przede wszystkimz braku własnej państwowości do 1918 r.

  40. Do promotorów medycyny społecznejXIX-wiecznej Polski należeli:Tytus Chałubiński,Józef Dietl,Henryk Dobrzycki,Henryk Jordan,Karol Marcinkowski,Stanisław Markiewicz,Ludwik Natanson.

  41. Przykładem zorganizowanego ruchu na rzecz ogólnej poprawy warunków zdrowotnych jest utworzone w 1898 r.,staraniem doktora Józefa Polaka,Warszawskie Towarzystwo Higieniczne,Pod jego auspicjami działało wielu znakomitych lekarzy-higienistów, internistów, pediatrów, okulistów, psychiatrów,a także inżynierów i humanistów.

  42. Działalność Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego stanowi piękną kartę w historii polskiego pozytywizmu na polu medycyny.Stymulowała ona cywilizacyjne przemiany kraju pod zaboramii przyniosła wiele korzyści zdrowotnych.

  43. Z inicjatywy Towarzystwa Higienicznego powstały:a) zakłady dezynfekcyjne,b) odpowiadające wymaganiom sanitarnym hale targowe,c) przytułki położnicze,d) kilka wzorcowych gmachów szkolnych.

  44. W latach dwudziestych zaczęły się upowszechniać w Polsceośrodki zdrowia, w znacznym stopniu wzorowane na modelu amerykańskim, nastawione na działalnośćhigieniczno-oświatowo-wychowawczą.Istniejące potrzeby medyczne wymagały obok zapobieganiarównież działalności leczniczej, w tym szczególnieleczenia chorób wenerycznych, jaglicy i gruźlicy.

  45. Okres II Rzeczypospolitej kończy etap rozwoju, związanyz usuwaniem największych zaniedbań i dysproporcji,jakie pozostawiły po sobie czasy rozbiorowe.Działalność na rzecz ochrony zdrowia mogła się poszczycić poważnymi osiągnięciami, jednak istotny skok w tej dziedziniezostał dokonany dopiero po II wojnie światowej.

  46. Przez co najmniej 20 lat po zakończeniu II wojny światowejstan zdrowia ludności Polski ulegał dynamicznej poprawie.Zachodzące w kraju przemiany dawały znaczne efekty zdrowotne (spadek umieralności niemowląt, ograniczenie chorób zakaźnych, wydłużenie przeciętnego czasu trwania życia).

  47. 25 lat po wojnie i po dość dobrym okresie w przemianachsytuacji zdrowotnej, w Polsce rozpoczął się okres mniej pomyślny.Postęp w dziedzinie zdrowotności został znacznie zahamowany. Główną barierą stały się nieprawidłowe zachowania zdrowotne, wynikające z przyjętego stylu życia takie jak:a) wady żywienia,b) niska aktywność ruchowa,c) palenie tytoniu,d) alkoholizm,e) stosowanie środków uzależniających.

  48. Na przestrzeni ostatnich 50 lat przeprowadzono tysiące badań epidemiologicznych, klinicznych i eksperymentalnychdotyczących współzależności między czynnikami wynikającymiz trybu życia a występowaniem masowych chorób współczesnych.Wśród czynników żywieniowych najważniejsza jest ilość spożywanych tłuszczów oraz ich struktura(tłuszcze nasycone i nienasycone).Nałogowe palenie tytoniu stwarza co najmniej 10-krotnie większe prawdopodobieństwo roz­woju raka płuc, 2-krotnie większe zawału serca oraz 5-krotnie większe przewlekłego nieżytu oskrzelii rozedmy płuc.

  49. Stworzenie koncepcji współczesnej promocji zdrowiai próby jej urzeczywistniania w ostatnich dwóch dekadachstanowią nowy jakościowo etap w działaniachna rzecz podnoszenia zdrowotności.

  50. Dbałość o zdrowie jest punktem wyjścia do uporządkowania szerszego pola w psychospołecznej przestrzeni,w której porusza się jednostka.

More Related