College 10

1. College 10 Murks, Straattaal, Mengtaal

2. Overzicht • Jongerentaal • Murks • Straattaal/mengtaal

3. Jongerentaal Groepstalen en sociolecten • Groepstaal: taalvariëteit van leden van bepaalde etnische, religieuze, leeftijds-, beroepsgroep of sociale klasse • Belangrijk identiteitskenmerk: "wij-gevoel" binnen de groep versterkt, "niet-leden" buiten gesloten • Jongeren: door creatie van nieuwe woorden, ontleningen of leenvertalingen aan/uit bijv. het Engels • Afzetten t.o.v. generatie ouders • Om "erbij te horen“ • Stoer

4. Jongerentaal • Woorden voor mooi, goed, prima: • Vet, strak, wreed, lauw

5. Jongerentaal • Nieuwste jongerentaal: aanwenden buitenlands accent of mengen verschillende talen • Marokkanen naar believen Marokkaans accent aanwenden of versterken • Ook andere jongeren: (Turko-)Marokkaans accent • Grieken, Turken, Nederlanders, etc. • ‘Verborgen prestige’ Marokkaans: stoer, gevaarlijk imago • Voor Nederlanders geen duidelijk onderscheid Turken en Marokkanen • Turken en Marokkanen (en andere groepen buitenlanders) zelf vormen onder druk een soort groepsgevoel • Manifesteren als groep met gemeenschappelijke kenmerken • taalgebruik

6. Murks • Ook overgenomen door autochtone Nederlanders (jongeren) • Accent/uitspraak imiteren • Woorden als: • Tezz ‘shit’ • Tfoe ‘ik spuug (erop)’ • Iwa ‘hallo’ • Ibaheš ‘politie’ • Zehma ‘zogenaamd’ • Murks (geen algemeen bekende term onder de jongeren)

7. Murks • M.n. door autochtone Nederlandse kinderen woordkenmerken en uitspraak van allochtonen nagedaan • (onderzocht in Utrecht) • Meest jongens: stoer imago • Meisjes: lol maken • Expres, bewust, gaat niet vanzelf

8. Murks • Karikatuur van stereotype spraak van allochtonen • Duidelijk hoorbare uithalen in intonatie • Expres grammaticale fouten • Werkwoorden achteraan • Infinitieven • Persoonsvorm en onderwerp bijzin in hoofdzinsvolgorde • Lange, rollende r • Geen vaste regels

9. Murks Intonatie: • Jongens: • begin van uiting uithaal omhoog • rest van uiting vrij monotoon • Ah… • Tezz… • Meisjes: • algemeen hoger dan in Nederlands • Eind van uiting stem omhoog • Hoog, hard, nadrukkelijk

10. Murks • Veel zorg aan uitspraak van klanken • s  sj • g  harder, scherper • r  extreem rollend • tje  geronde lippen, voorin (‘chocolate’) • ij/ei  ai: mai broertje • Regressieve assimilatie van fricatieven: wat iz dat

11. Murks Grammatica: • Uitgang bijvoeglijke naamwoorden –e • de i.p.v. het, die i.p.v. dat • Verkeerde hulpwerkwoorden: • zijn i.p.v. hebbenSophie: wij zijn vanmiddag in stad mooi hoofddoeken gezien • gaan veel gebruikt:Jasper: Hoe is het met jou?Paul: Goed.Jasper: O nee niet zo bescheiden, ga gewoon zeggen goed, goed, beter weet je, gewoon zeggen gewoon.Paul: Goeoed.Jasper: Waarom kietel jij mij ah doe niet a ga ga afblijven van mij!

12. Murks • Woordenschat: • Enkele woorden uit Marokkaans • Algemene jongerentaal: Nederlandse woorden in andere betekenis • Meestal iets negatiefs dat positieve betekenis krijgt • Engels: ‘see you later’  ‘later’ (normaal in Surinaams-Nederlands!)

13. Murks • Alleen onderling gesproken • Niet met ouders, leraren e.d. • Niet met Marokkanen/Turken • Beledigend • Toe-eigenen wat niet van hen is

15. Straattaal • Jongeren in etnisch gemengde vriendengroepjes • Intensief contact verschillende culturen • Mengen meerdere talen! • Creatief gebruik van taalmateriaal • Voor buitenlanders: alleen degenen die het Nederlands goed beheersen en die de eigen moedertaal minder goed beheersen spreken straattaal (René Appel, 1999) • Gesproken naast het Nederlands

16. Straattaal • Sprekers: • 1. Groot percentage Surinamers (Amsterdam) • 2. Nederlandse achtergrond • 3. Antilliaanse • 4. Marokkaanse / Turkse achtergrond • Meeste woorden uit talen • Sranan (Suriname) • Veel Amerikaans Engels • Ook Papiements (Antillen) (Groningen meer?) • Marokkaans-Arabisch

17. Straattaal • Alledaagse Nederlandse woorden vervangen door equivalenten uit andere taal (Sranan) • M.n. categorieën van geld, roken, seks, schelden • Doekoe ‘geld’ • Soetoe ‘trekje’ (van sigaret) • Osso ‘huis’ • Fawaka ‘hoe gaat het?’ • Ook constructies en uitdrukkingen uit m.n. Surinaams-Nederlands • Keuze van voorzetsels: • Zet die TV dicht • Stap uit die fiets • Uit andere talen: • Kon taa bei ‘hoe gaat het?’ (Papiements) • Kardasj ‘vriend’/’maatje’ (Turks) • Skoet ‘hou je mond’ (Marokkaans-Arabisch)

18. Straattaal Grammaticale kenmerken: • Bepaald lidwoord de als default • Verkeerde vervoeging bijvoeglijke naamwoorden en aanwijzende voornaamwoorden • Gespreksmarkeerders uit het Marokkaans

19. Straattaal Hicham: Hee check die sma ‘kijk dat meisje’ (sma: Sranan) Ik ga loesoe he? ‘Ik ga weg’ (loesoe: Sranan) • fawaka = hallo, hoe gaat het? • moekroe = gevaarlijk • djaffen = stelen • flowen  = versieren • tranga = goed, leuk Woordenlijsten straattaal: http://www.straatwoordenboek.nl/ http://www.rotterdamswijktheater.nl/rwtnieuw/paginas/paginainfockv.htm

20. Straattaal • Voorbeeldje • Andere manieren van nieuwvorming: • Hippe oma’s (reclame Douwe Egberts)

21. Straattaal en Murks • Straattaalsprekers moeten niets van Murks hebben: • Jennie: “Dat slaat gewoon nergens op.” • Amy: “Dom hoor, je hoort het gelijk, dan denk je: hou toch je mond.”

22. Straattaal en Murks Verschillen Murks en Straattaal: • Murks: • m.n. door autochtone Nederlanders • Imitatie van Marokkaans (en Turks) Nederlands • Weinig contact met Marokkanen en Turken • Gebaseerd op stereotypen • Met opzet • Oppervlakkige kenmerken uit talen: intonatie, uitspraak • Soms als beledigend ervaren • ‘Wij-groep’ (autochtonen) tegenover ‘Zij-groep’ (allochtonen) • Straattaal: • Gesproken door etnisch gemengde groepen jongeren • Veel contact tussen verschillende etnische groepen • Veel Sranan (Surinaams) • Ook minder opvallende kenmerken: woorden, betekenissen, grammaticale structuren • Mengtaal • Sociale contacttaal, vriendschappen over etnische grenzen, positief gewaardeerd • Vanzelfsprekendheid, komt voort uit situatie • Alleen ‘Wij’ (etnisch gemengde groep)

23. Meer links • http://www.dropjelyrics.nl/ : Jongerentaal, jongeren kunnen zelf de nieuwste woorden toevoegen aan het ‘woordenboek’ van Prisma • straattaal woordenlijst Rotterdam: http://www.rotterdamswijktheater.nl/rwtnieuw/paginas/paginainfockv.htm. • Straattaal: een verkenning http://www.meertens.knaw.nl/respons/0504.jolanda.pdf. • Meertens-instituut over straattaal: http://www.meertens.knaw.nl/meertensnet/wdb.php?url=/projecten/straattaal.html. • Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Straattaal. • !! René Appel: http://neon.niederlandistik.fu-berlin.de/langvar/straattaal/. Met geluiden! • Taalschrift (Groene boekje en straattaal) http://taalschrift.org/reportage/000485.html. • Jongerenblog http://jongeren.blog.nl/onderwijs/2005/08/26/drop_je_straattaal. • Murks in Lombok http://www.lombox.nl/Jongeren/murks.html. • PhDonderzoek straattaal: http://www.onderzoekinformatie.nl/nl/oi/nod/onderzoek/OND1282527/.

24. Bibliografie • Jacomine Nortier (2001). Murks en Straattaal: vriendschap en taalgebruik onder jongeren. Amsterdam: Prometheus. • Abderrahman El-Aissati, Louis Boumans, Leonie Cornips, Margreet Dorleijn en Jacomine Nortier (2005). Turks- en Marokkaans-Nederlands. . In: Nicoline van der Sijs (red., 2005). Wereldnederlands. Oude en jonge variëteiten avn het Nederlands, pp. 149-185. Den Haag: Sdu Uitgevers.