Download
1 / 31
340 likes | 943 Views
Mam Haka na Raka. Profilaktyka raka jelita grubego. Anatomia. Jelito grube stanowi końcowy odcinek przewodu pokarmowego. Składa się z kątnicy, okrężnicy, odbytnicy i odbytu. Jego łączna długość waha się od 120 do 150 cm, co stanowi około 20% długości całego przewodu pokarmowego.
E N D
Mam Haka na Raka Profilaktyka raka jelita grubego
Anatomia • Jelito grube stanowi końcowy odcinek przewodu pokarmowego. Składa się z kątnicy, okrężnicy, odbytnicy i odbytu. • Jego łączna długość waha się od 120 do 150 cm, co stanowi około 20% długości całego przewodu pokarmowego.
Fizjologia • Do głównych funkcji jelita grubego należą: • absorpcja (wchłanianie) wody i elektrolitów • formowanie, magazynowanie i wydalanie stolca. • Do kątnicy dociera dziennie 500-1500 ml płynnej papki pokarmowej, pozostałej po procesach trawienia i wchłaniania, które zachodzą we wcześniejszych odcinakach przewodu pokarmowego.
Epidemiologia • W 2008 roku w Polsce u obu płci odnotowano łącznie ponad 14 600 zachorowań na nowotwory złośliwe jelita grubego i ponad 10 400 spowodowanych przez nie zgonów. Jednak nawet z danych wynika, że w Polsce co 40 minut wykrywa się kolejny przypadek raka jelita grubego, a mniej więcej co godzinę jedna osoba umiera z powodu tego nowotworu.
Trendy zapadalności i umieralności z powodu nowotworów złośliwych okrężnicy i odbytnicy według płci w Polsce od 1963 do 2004 roku
Zachorowalność na raka jelita grubego w różnych grupach wiekowych
Częstotliwość występowania nowotworów złośliwych w poszczególnych odcinkach jelita grubego
Objawy raka jelita grubego • Pierwsze objawy rozwijającego się raka jelita grubego często umykają uwadze pacjenta, ponieważ są bardzo niespecyficzne i w większości przypadków przypominają powszechne dolegliwościze strony przewodu pokarmowego. • Należą do nich: • Długotrwałe lub naprzemiennie występujące biegunki bądź zaparcia • Skurczowe, nawrotowe bóle brzucha • Parcie na stolec, które nie ustępuje po wypróżnieniu • Zmniejszenie średnicy wydalanego stolca • Podbarwiony krwią stolec • Krwawienie z odbytu • Osłabienie i przemęczenie
Rozpoznawanie • Rutynowe postępowanie w przypadku podejrzenia raka jelita grubego obejmuje wywiad lekarski połączony z • badaniem fizykalnym, • badanie endoskopowe lub obrazowe jelita grubego • badania laboratoryjne krwi.
Oprócz rutynowych pytań, w trakcie zbierania wywiadu należy ocenić rodowód onkologiczny pacjenta.
Badanie fizykalne • powinno obejmować przede wszystkim badanie palpacyjne (omacywanie brzucha), badanie per rectum, czyli badanie odbytnicy wprowadzonym przez odbyt palcem, oraz ocenę obwodowych węzłów chłonnych (pachwinowych, nadobojczykowych).
Spośród badań endoskopowych • przy podejrzeniu raka jelita grubego najczęściej zaleca się kolonoskopię. Zamiast niej można wykonać sigmoidoskopię lub rektoskopię, mają one jednak znacznie węższe zastosowanie. Czasem zamiast badania endoskopowego wykonuje się jedno z badań obrazowych: wlew doodbytniczy z kontrastem lub z podwójnym kontrastem albo tak zwaną wirtualną kolonoskopię.
Kolonoskopia • Kolonoskopia jest endoskopową metodą badania dolnego odcinka przewodu pokarmowego. • Przez odbyt wprowadza się giętki wziernik (endoskop, kolonoskop) zakończony kamerą, za której pośrednictwem ogląda się wnętrze całego jelita grubego aż po ujście krętnico-kątnicze. • Za pośrednictwem kanału roboczego kolonoskopu można również pobierać wycinki błony śluzowej do badania histopatologicznego oraz przeprowadzać drobne zabiegi, na przykład usunięcie polipa (polipektomii).
Sigmoidoskopia • Sigmoidoskopia stanowi odpowiednik kolonoskopii, ale ogranicza się do końcowych 60-80 cm jelita grubego. W trakcie badania możliwa jest więc obserwacja kanału odbytu, odbytnicy, okrężnicy esowatej i końcowego odcinka okrężnicy zstępującej.
Rektoskopia • Rektoskopia to badanie endoskopowe końcowych 15-20 cm jelita grubego, czyli odbytnicy i kanału odbytu.
Biopsja • Jeśli w trakcie badania endoskopowego w jelicie grubym stwierdzono jakąkolwiek zmianę, zachodzi konieczność jej badania mikroskopowego (histopatologicznego), które pozwoli ustalić, czy tworzące ją komórki to typowy nabłonek jelitowy, czy też komórki nowotworowe.
Leczenie chirurgiczne • Leczenie chirurgiczne polega na usunięciu nowotworu z maksymalnie szerokim marginesem tkanki prawidłowej. W ten sposób minimalizuje się prawdopodobieństwo pozostawienia komórek nowotworowych w miejscu lokalizacji guza pierwotnego.
Stadium wczesne • W przypadku wczesnych raków okrężnicy lub zrakowaciałych polipów zmiany można usunąć za pomocą kolonoskopu, bez konieczności otwierania jamy brzusznej. Zabieg taki określa się mianem polipektomii albo wycięcia miejscowego.
Stadium zaawansowane • Jeśli rak nacieka sąsiadujące narządy, zachodzi konieczność ich resekcji, czyli egzenteracji (wytrzewienia) jamy miednicy. Jest to rozległy zabieg, podczas którego usuwa się nie tylko odbytnicę wraz z odbytem i jego zwieraczami, lecz również sąsiadujące organy objęte procesem nowotworowym: pęcherz moczowy, prostatę lub macicę).
Radioterapia • Radioterapia polega na wykorzystaniu do niszczenia komórek nowotworowych promieniowania jonizującego. • Pochłonięcie energii promieniowania przez komórkę skutkuje bezpośrednim uszkodzeniem jej struktur, a zwłaszcza białek i kwasów nukleinowych. • Komórki nowotworowe mają większą niż inne wrażliwość na szkodliwe działanie promieniowania jonizującego.
Klasyczny schemat badań kontrolnych u pacjentów z nowotworami złośliwymi jelita grubego obejmuje: • Badanie kliniczne połączone z badaniem przez odbytnicę, oznaczenie poziomu antygenu rakowo-płodowego (CEA) oraz antygenu CA19-9 i wykonanie testu na krew utajoną w kale. • Kolonoskopię i/lub wlew kontrastowy doodbytniczy. • Badanie radiologiczne klatki piersiowej. • Badanie biochemiczne wątroby, USG wątroby, tomografię klatki piersiowej i/lub jamy brzusznej, • scyntygrafię kośćca.
Profilaktyka dietetyczna Dieta wysokobłonnikowa: -pełnoziarniste produkty zbożowe (chleb, mąka, otręby, płatki), -owoce i warzywa – 5 porcji dziennie, -odpowiednia ilość wody – właściwa dla wieku, stanu fizjologicznego (kobiety ciężarne większe zapotrzbowanie)
