dr Stanisław Skórka Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa

1. Systemy nawigacji w hipertekstowym środowisku informacyjnym Projektowanie i badanie użyteczności dr Stanisław Skórka Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie ORGANIZACJA INFORMACJI O KULTURZE REGIONU Metodologia badań standardów zastosowanych w serwisach internetowych Gdańsk, 18-19 listopada 2008 r.

2. navigare necesse est, vivere non est necesse Plutarch (Żywoty równoległe: Pompejusz, 50)

3. Nawigowanie (nawigacja) • polega na znajdowaniu drogi i podążaniu nią w celu dotarcia do poszukiwanej informacji (celu), • wymaga wiedzy i informacji o środowisku, w którym się odbywa.

4. Nawigujemy…

5. Nawigowanie w World Wide Web • Teoria i praktyka poruszania się od strony do strony w hiperprzestrzeni; • Proces poszukiwania zorientowany na cel i lokalizowania informacji powiązanej hiperłączami; • Przeglądanie sieci; • Linki, etykiety i inne elementy które umożliwiają dostęp do stron i pomagają ludziom zachować poczucie orientacji podczas interakcji w serwisach WWW.

6. Nielinearność

9. Narzędzia nawigacjiPrzestrzeń rzeczywista • latarnia morska • kompas • sekstans • log ręczny

10. Pomoce w nawigacjiprzestrzeń rzeczywista • Gwiazda Polarna • Strony świata • Ukształtowanie terenu • Charakterystyczne miejsca (znaki, budynki itp.)

11. Potrzeby użytkownika nawigującego • Gdzie jestem? • Gdzie mogę się udać? • Jak mogę się tam dostać? • W jaki sposób mogę wrócić do miejsca, gdzie już wcześniej byłem?

12. Proces nawigowania

13. Etapy procesu nawigowaniawg S. Jul i G. Furnasa (1997)

14. Trzy aspekty nawigowania • przenoszenie się (locomotion) - ukierunkowane i celowe przemieszczanie się użytkownika, • podejmowanie decyzji - występuje w sposób ciągły podczas nawigowania, użytkownik decyduje o wyborze kierunku, zakończeniu poszukiwania, uzależnione jest od wiedzy deklaratywnej i proceduralnej, • przetwarzanie - proces przyrostowy odbywający się w czasie rzeczywistym, obejmuje wspomniane wyżej elementy składowe.

15. Modele nawigowaniai kryteria ich podziału Kryterium poznawcze: - eksploracja - znajdowanie drogi - identyfikacja obiektów Narzędzia nawigacyjne: - oparte na zapytaniach - oparte na linkach Przestrzenie informacyjne: - przestrzenne - semantyczne - społeczne Teoria grafów: - przeszukiwanie głębokie - przeszukiwanie wszerz

16. James Kalbach nawigacja strukturalna n. łączona n. użyteczna (wspomagająca) L. Rosenfeld, P. Morville globalny lokalny kontekstowy Systemy nawigacji

17. Kategorie nawigacji (J. Kalbach) strukturalna wspomagająca łącząca

18. Wspieranie nawigowania (mechanizmy) • nawigacja stopniowa(sekwencyjne) i stronicowa • okruchy chleba (nić Ariadny) • mapa serwisu, • drzewa nawigacyjne, • chmury tagów • dynamiczne menu • paski nawigacyjne • przyciski Wstecz i Dalej • Historia

19. Problemy użytkownika nawigującego • Gdzie jestem? • Gdzie mogę się udać? • Jak mogę się tam dostać? • W jaki sposób mogę wrócić do miejsca gdzie już wcześniej byłem?

20. Cykl nawigowania (wg D.Danielsona) przyzwyczajenie reorientacja prognozowanie

21. Narzędzia nawigacjiPrzestrzeń cyfrowa • Linki • Etykiety • Mapy stron • Historia odwiedzin • Przyciski WSTECZ i DALEJ

22. Pomoce w nawigacjiPrzestrzeń cyfrowa • nagłówki • etykiety • podpowiedzi • „ścieżki okruszków”

23. Rozmieszczenie elementów nawigacyjnych Wbudowane systemy nawigacyjne: globalny, lokalny i kontekstowy

24. Dlaczego nie lubimy nawigować? • Brak czasu • Nie znamy granic przestrzeni • Za dużo różnorodnych i niejednolitych elementów • Brak umiejętności i wiedzy • Wolimy zapytać (np. wyszukiwarki)

25. Problemy podczas nawigowania • Zagubiony w hiperprzestrzeni(lostinhyperspace) • Przeładowanie poznawcze (cognitiveoverload) • Przeładowanie informacji (informationoverload) • „pustynna mgła”(desertfog) • „co jest za drzwiami?”

26. Systemy nawigacyjne w WWW Cechy i zadania • łatwość wyuczenia • elementy nawigacyjne zawsze w tym samym miejscu • oferowanie alternatywnego wyboru (opcje) • prezentowanie czytelnych komunikatów • stosowanie precyzyjnych i zrozumiałych etykiet (tytułów) • zgodność z tematyką strony (dokumentu) • wspomaganie celów i zachowań użytkowników.

27. Systemy nawigacyjneZalecenia • Nie zmieniaj lokalizacji menu • Wyróżniaj etykiety linków • Stosuj kilka systemów nawigacji • Informuj o aktualnej lokalizacji użytkownika • Buduj kontekst (scenariusz) nawigowania • Ograniczaj występowanie zagubienia w przestrzenii przeładowania poznawczego

28. Wnioski • systemy nawigacji stosowane są w każdej formie przekazu informacji • dają możliwość samodzielnego i swobodnego wyboru drogi do celu • nawigowanie jako metoda poszukiwania posiada kontekst poznawczy i przemieszczania w przestrzeni • jest aktywną formą poszukiwania informacji

29. Wnioski (2) • na początku ewolucji s.n. bazowano na istniejących w świecie rzeczywistym znakach i standardach, po kilkunastu latach role się odwracają…

30. Nawigowanie liniowe

31. Nawigowanie bazowe <<<

32. Zadanie nr 2 Na kartce papieru • rozrysuj nawigację globalną serwisu • nawigację lokalną • nawigację kontekstową • narysuj szkic strony (layout) z rozmieszczeniem poszczególnych elementów W Power Point: • zaprojektuj narysowane wcześniej schematy

33. Jak rysować nawigację

34. główna 1 2 3 1.1 1.2 2.1 2.2 3.1 3.2

35. główna 1 2 3 1.1 1.2 2.1 2.2 3.1 3.2

38. Opisywanie tras nawigacyjnych Strona 1 Strona 2 Strona 3 Strona 1 > Strona 1.1 > Strona 2.2 > Strona 3.3 Strona 2 ↓ Strona 2.3 ↓ Strona 3.1

39. Chmura tagów

40. Paski nawigacyjne

41. Nawigacja stronicowa

42. Drzewa nawigacyjne

43. Dynamiczne menu

44. Nawigacja stopniowa (sekwencyjna)

45. Okruchy chleba albo„nić Ariadny”

46. Mapa serwisu

48. skorka@ap.krakow.pl